Нацыяналізм
Нацыяналі́зм (па-француску: nationalisme) — палітыка і практыка, ідэалёгія і псыхалёгія ў нацыянальным пытаньні, заснаваныя на прызнаньні нацыяў і іх узаемаадносін асабліва важным фактарам грамадзкага разьвіцьця, прыярытэтнага і прывілеяванага месца, ролі і інтарэсаў пэўнага народу ў сацыяльна-палітычным, эканамічным і культурным жыцьці ўсяго чалавецтва.
![](http://178.128.105.246/cars-http-upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Eug%C3%A8ne_Delacroix_-_La_libert%C3%A9_guidant_le_peuple.jpg/220px-Eug%C3%A8ne_Delacroix_-_La_libert%C3%A9_guidant_le_peuple.jpg)
Палітычная ідэалёгія нацыяналізму базуецца на тым факце, што нацыя павінна кіраваць сабой, без умяшаньня звонку, што цесна зьвязана з паняткам самавызначэньня нацыі. Нацыяналізм накіраваны на разьвіцьцё і падтрыманьне нацыянальнай ідэнтычнасьці на аснове агульных, сацыяльных характарыстык, як то культура, мова, рэлігія, палітыка і агульнае паходжаньне[1]. Нацыяналізм, такім чынам, імкнецца захаваць культуру нацыі, праз гонар да нацыянальных дасягненьняў, і цесна зьвязаны з патрыятызмам, які, у некаторых выпадках, уключае ў сябе перакананьне, што дзяржава павінна кантраляваць урад краіны і сродкі вытворчасьці[2].
Гістарычна нацыяналізм уяўляе сабой сучасны панятак, які атрымаў сваё разьвіцьцё з XVIII стагодзьдзя. Зь ідэалягічнага погляду нацыяналізм ёсьць большым за сувязь чалавека з сваёй сям’ёй, мясцовай уладай і роднай зямлёй[3]. З палітычнага і сацыялягічнага пункту гледжаньня на сёньня існуюць тры парадыгмы для разуменьня вытокаў і асноваў нацыяналізму. Першая парадыгма выяўляе нацыяналізм як натуральную зьяву, базуючыся на меркаваньні, што народы існавалі заўсёды. Другая парадыгма ёсьць комплексам або гістарычнай пэрспэктывай, якая тлумачыць, што нацыяналізм зьяўляецца дынамічным паняткам і эвалюцыйнай зьявай, якая прасякнутая гістарычным значэньнем, шляхам суб’ектыўных сувязяў краіны да нацыянальных сымбаляў. Трэцяя мадэрнісцкая парадыгма прадугледжвае, што нацыяналізм ёсьць нядаўняй сацыяльнай зьявай, якая патрабуе існаваньня сацыяльна-эканамічных структураў сучаснага грамадзтва[4].
Існуюць розныя вызначэньні таго, што складае нацыю, такім чынам, існуць некалькі розных тыпаў нацыяналізму. Гэ��а можа быць перакананьне, што грамадзянства павінна быць абмежавана адной этнічнай, культурнай ці рэлігійнай групай, або што шматнацыянальнасьць у адной дзяржаве абавязкова павінна прывесьці да ўсталяваньня правоў на нацыянальную ідэнтычнасьць нават для меншасьцяў[5]. Для нацыяналізму вельмі важнымі ёсьць нацыянальныя сымбалі і сьцягі, гімны, мовы, міты і іншыя атрыбуты нацыянальнай ідэнтычнасьці[6][7].
Гісторыя
рэдагавацьГістарычна нацыяналізм як асобная ідэйна-палітычная плынь пачала складацца ў канцы 18 стагодзьдзя ў сувязі з бурным разьвіцьцём нацыянальных рухаў, станаўленьнем нацыяў і ростам нацыянальнай самасьвядомасьці, разгортваньнем нацыянальна-вызваленчага руху ў калёніях і паўкалёніях. У гэтым пляне, асабліва ў барацьбе супраць каляніялізму, нацыяналізм адыграў станоўчую ролю ў станаўленьні нацыяў, іх кансалідацыі, вызваленьні прыгнечаных народаў, іх самавызначэньні, захаваньні і развіцьці іх самабытнасьці і г. д. Але існуюць і крайнія формы выяўленьня нацыянальных інтарэсаў, якія могуць перарасьці ў сваю процілегласьць — у пачуцьцё нацыянальнай выключнасьці, перавагі над іншымі нацыямі (глядзіце шавінізм). У сучасным сьвеце нацыяналізм — адна з уплывовых і распаўсюджаных ідэйна-палітычных плыней, якія праяўляюцца як у глябальным, так і ў рэгіянальным і дзяржаўных маштабах.
Глядзіце таксама
рэдагавацьКрыніцы
рэдагаваць- ^ Smith, A.D. (1981). «The Ethnic Revival in the Modern World». Cambridge University Press.
- ^ Nairn, Tom; James, Paul (2005). «Global Matrix: Nationalism, Globalism and State-Terrorism». London and New York: Pluto Press.
- ^ Kohn, Hans (2018). «Nationalism». Encyclopedia Britannica.
- ^ Smith, Anthony (2012). «Nationalism» (2nd ed.). Cambridge. ISBN 978-0-7456-5128-6.
- ^ Kymlicka, Will (1995). «Multicultural Citizenship: A Liberal Theory of Minority Rights». Oxford: Clarendon Press. — С. 16. — ISBN 0-19-827949-3.
- ^ Gellner, Ernest (2005). «Nations and Nationalism» (2nd ed.). Blackwell. ISBN 1-4051-3442-9.
- ^ Canovan, Margaret (1996). «Nationhood and Political Theory». Cheltenham, UK: Edward Elgar. ISBN 1-85278-852-6.
Вонкавыя спасылкі
рэдагавацьНацыяналізм — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
- Беларускі нацыяналізм. Даведнік. Беларуская палічка. (бел.)
- Нацыяналізм. Stanford Encyclopedia of Philosophy. (анг.)
- Нацыяналізм. Internet Modern History Sourcebook. Fordham University. (анг.)
- The Nationalism Project. (анг.)
- What Is Nationalism? A Short Guide. Owl Cation. (анг.)
- Nationalism, Its Characteristics, History, and Examples. The Balance. (анг.)