Un elfenn gimiek eo an europiom ; Eu eo e arouez kimiek, 63 e niver atomek ha 151,964 e dolz atomek.

Europiom
SamariomEuropiomGadoliniom

Eu
Am
Taolenn beriodek, Europiom
Perzhioù hollek
Niver atomek 63
Rummad kimiek Lantanidoù
Strollad Lantanidoù
Trovezh 6
Bloc'h f
Tolz atomek 151,964
Aozadur elektronek
[Xe] 4f7 6s2
Dasparzh an elektronoù : 2, 8, 18, 25, 8, 2
Perzhioù atomek
Niver oksidadur + 3, +2
Oksidenn vazennek skañv
Tredanleiegezh 1,2 (Skeul Linus Pauling)
Gremmoù ionadur 1 : 547,110 kJ/mol
2 : 1 085,459 kJ/mol
3 : 2 404,413 kJ/mol
4 : 4 119,920 kJ/mol
Skin atomek 235 pm
Skin kenamsav 198 ±6 pm
Skin Van der Vaals (stlenn ebet)
Perzhioù fizikel
Arvez Kaled
Douester (≈20 °C) 5,248 g/cm3
Teuzverk 822 °C
Bervverk 1 529 °C
Tredanharzusted 0,90 nΩ•m (e 20 °C)
Neuz an elfenn

Un tamm eus istor kemplezh al lantanidoù, anvet douaroù rouez ivez, eo hini an europiom.
E 1803 e voe dizoloet ar c'heriom 58Ce ; e 1839 e teuas ar c'himiour svedat Carl Gustaf Mosander a-benn da gavout div elfenn all er standilhon a oa bet anvet "keriom" : al lantanom 57La hag un elfenn all a anvas didymium diwar ar ger gresianek evit "gevellelfenn".
Pelloc'h e voe furchet ar standilhon, hag e 1879 e voe dizoloet ar samariom 62Sm ennañ gant ar c'himiour gall Paul Émile Lecoq de Boisbaudran ; ur meskaj eo an didimiom ivez, evel m'er prouas ar skiantour aostrian Carl Auer von Welsbach e 1885 : prazeodimiom 59Pr ha neodimiom 60Nd a ya da sevel an didimiom e gwirionez[1].
Ar samariom zoken ne oa ket glan : ar gadoliniom 64Gd a voe tennet diwarnañ gant ar c'himiour gall Jean Charles Galissac de Marignac e 1880.
Ne oa ket echu an istor c'hoazh avat : e 1896 e kredas d'ar c'himiour gall Eugène-Anatole Demarçay e oa un trede elfenn er samariom, a zeuas a-benn da hiniennekaat e 1901 hag a anvas europiom en enor da Europa.

Perzhioù

kemmañ

Ur metal liv an arc'hant eo an europiom glan. Dre ma vez oksidet buan en aer hag en dour ne vez gwelet nemet en e stumm dislivet. Orjalennus eo an europiom, e zouester o vezañ par da hini ar plom 82Pb ; treluc'hek e teu pa vez kendeuzet gant elfennoù all. Dreistreüs e teu 63Eu da vezañ pa vez lakaet yenoc'h eget -271,35°C ha da c'houzañv ur gwaskad kreñvoc'h eget 80 GPa.

Kimiek

kemmañ

Al lantanid dazgweredusañ eo an europiom.

  • Par da hini ar c'halkiom 20Ca eo e zazgweredusted en dour :
2 Eu [k] + 6 H2O [d] → 2 Eu(OH)3 [dz] + 3 H2 [g][2]
  • Buan e vez oksidet en aer, ha peg a ra an tan ennañ pa vez lakaet etre 150 ha 180 °C ; oksidenn europiom(III) a ro neuze :
4 Eu [k] + 3 O2 [g] → 2 Eu2O3 [k]
2 Eu [k] + 3 H2SO4 [dz] → 2 [Eu(H2O)9] [dz] + 3 SO4 [dz] + 3H2 [g]

Izotopoù

kemmañ

Europiom-151 hag Eu-153 a gaver en natur, 153Eu o vezañ an hini paotañ hag an hini stabilañ. Skinizotopoù zo bet kevanaozet dre skiriedigezh, 35 anezho, an hini stabilañ o vezañ Eu-150.

Izotopoù stabilañ an europiom
Izotop % en natur Hanter-vuhez Digevanad
150Eu kevanaozet 36,9 bloavezh 150Sm
151Eu 47,8 5x1018 bloavezh 147Pm

152Eu

kevanaozet

13,516 bloavezh 152Sm
dre zegerc'had
152Gd
dre skinoù β
153Eu 52,2 stabil, 90 neutron

Nebeut a zedalvezadurioù zo d'an europiom ; tennañ splet eus treluc'h e genaozadoù a reer peurvuiañ.

  • Er gwer a implijer da fardañ laseroù hag ardivinkoù luc'helektronek all e lakaer oksidenn europiom Eu2O3 a-benn kaout ul liv ruz : er skrammoù skinwel e kaver etre 0,5 hag 1 g ag europiom, a gaver ivez er c'hleuzeurioù (lampoù) treluc'hek. Lod kenaozadoù Eu a ro ul liv arc'hlas, ha dre o meskañ gant terbiom 65Tb — a ro ul liv etre melen ha gwer — e c'haller kaout gouloù arwenn.
  • Arveret e vez a-wezhioù evit lonkañ an neutronoù en dazgwerederioù derc'hanel.

Notennoù

kemmañ
  1. Royal Society of Chemistry (en) Liamm oberiant 10 GEN 13
  2. Alc'hwez : k = kalet, d = dourek, dz = dourzileizhenn, g = gaz

Daveennoù

kemmañ
Kimiezh | Elfennoù kimiek

Rolloù hervez an arouez ~ hervez an anvTaolenn beriodek
Taolennoù an izotopoù rannet ~ klok