Шывамăш / Hydrogenium (H)
Атом номерĕ 1
Ансат япалалăхăн курăмĕ тĕссĕр, тутăсăр тата шăршсăр газ
Атом палăрăмĕсем
Атом масси
(моль масси)
1,00794 а. е. м. (г/моль)
Атом радиусĕ 79 пм
Ионизаци энергийĕ
(пĕрремĕш электрон)
1311,3 кДж/моль (эВ)
Электронсен конфигурацийĕ 1s1
Химилле палăрăмсем
Ковалентла радиус 32 пм
Ион радиусĕ 54 (−1 e) пм
Электронегативлăх
(Полинг шучĕпе)
2,20
Электрод потенциалĕ
Оксидлав капашĕсем 1, −1
Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем
Тачăлăх 0,0000899 (при 273K (0 °C)) г/см³
Пайлавла ăшăшăнăçтарăш 14,235[1] Дж/(K·моль)
Ăшăяраслăх 0,1815 Вт/(м·K)
Шăрану температури 14,01 K
Шăраннин пайлавла ăшши 0,117 кДж/моль
Вĕрев температури 20,28 K
Пăспулăмăн ăшăлăхĕ 0,904 кДж/моль
Моль калăпăшĕ 14,1 см³/моль
Ансат япалалăхăн кристалл решетки
Решетке тытăмĕ гексагоналлă
Решетке периочĕ a=3,780 c=6,167 Å
c/a танлашăнни 1,631
Дебай температури 110 K

Шывамăш (вырăсла водород) — хими элеменчĕсен периодикăллă системинчи пĕрремĕш тата чи çăмăл элемент. Çутçанталăкра анлă сарăлнă. Молекули икĕ атомран тăрать: Н2. Атомĕнче пĕр протон. 1H изотопăн палăрăмĕсемпе усă курса, ЯМР-спектроскопи меслечĕпе, органикăллă япалалăхсен анализĕсене ирттереççĕ.

Hydrogen Spectrum Test

Шывамашĕн хăшпĕр изотопĕсен пайăр ячĕсем пур: 1H — протий (Н), 2H — дейтери (D) тата 3H — трити (T).

H 1
1,00794
1s1
Водород

Истори

тӳрлет
 
Шывамăш атăмĕн схеми

Палăртăвĕ пулса тăни

тӳрлет

Хими пахалăхĕсем

тӳрлет

Металмаррисемпе хутшăнни

тӳрлет

Чĕртсе ярсан е платинă катализаторĕ çӳмĕнче йӳçамăшпе пĕрлешĕнет.

O2 + 2H2 → 2H2O, реакцийĕ сирпĕнӳпе иртет.

Шывамăшĕн иккĕ капĕпе йӳçлĕамăшĕн пĕр капĕ пĕрлешнине кĕмсĕртӳ газĕ теççĕ.

Ăшăтнă чухне шывамăш каялла таврăнмалла кӳкĕртпе хутшăнни:

S + H2H2S

Азотпа — ăшăтнă чух, çӳллĕ пусăмлă катализатор (тимĕр) пулăшнипе:

N2 + 3H2 → 2NH3

Галогенсемпе галогеншывамăшсене туса хурать:

F2 + H2 → 2HF, реакцийĕ сирпĕнӳпе тĕттĕмре пур температурăра та пулса иртет,
Cl2 + H2 → 2HCl, реакцийĕ сирпĕнӳпе, çутă çĕртре кăна, пулса иртет.

Хăрăмпа вĕри ăшăтнă чухне хутшăнать:

C + 2H2CH4

Сĕлтĕ тата сĕлтĕ çĕр металлĕсемпе хутшăнни

тӳрлет

Шывамăш хастар металлсемпе хутшăнса гидридсем туса хурать:

Na + H2 → 2NaH
Ca + H2CaH2

Гидридсем — тăвар евĕр, хытă япала, çăмăллăн шывра уйрăлса ирĕлеççĕ:

CaH2 + 2H2O → Ca(OH)2 + 2H2

Металсен оксичĕсемпе (яланах тенĕ пекех, d-элеменчĕсемпе) хутшăнни

тӳрлет

Оксидсем металлсене таран чĕрĕлеççĕ:

CuO + H2Cu + H2O
Fe2O3 + 3H2 → 2Fe + 3H2O
WO3 + 3H2W + 3H2O

Усă курмалли

тӳрлет

Атомлă шывамăшĕпе Атом-шывамăшне пĕçерсе çыпăçтарни чухне усă кураççĕ. Водорда вакуумра пысăк ток парсан нейтронсем çуралаççĕ.

 

Изотопĕсем

тӳрлет


Асăрхавсем

тӳрлет
  1. ^ Редкол.:Кнунянц И. Л. (гл. ред.) Химическая энциклопедия: в 5 т. — Мускав: Советская энциклопедия, 1988. — Т. 1. — 100 000 экз.

Вуламалли

тӳрлет
  • Начала химии. Современный курс для поступающих в вузы: Учебное пособие для вузов /Н. Е. Кузьменко, В. В. Еремин, В. А. Попков. — М.: Издательство «Экзамен»,2005.

Каçăсем

тӳрлет