Konsonanto

parolsono farita per parta aŭ plena fermado de la voĉkanalo

En fonetiko konsonanto estas sono, kiu estas karakterizita per fermo aŭ baro de la aerfluo. Kontraste al vokaloj, konsonantoj ne formas silabojn.

Pulmaj konsonantoj

redakti

La pulmaj konsonantoj estas konsonantoj kies produktada aero venas el la pulmoj.

Voĉlokoj

redakti

Por ke konsonanta sono estu produktita, unu el tiuj moveblaj organoj devas esti movita al unu el la malmoveblaj organoj. Kavoj povas ankaŭ produkti sonon.

Moveblaj organoj

redakti

Malmoveblaj

redakti

Ordigo de la konsonantoj

redakti

Por produkti sonon 2 el supre menciitaj organoj devas kune agi. Ĉiu movebla organo povas agi kun fina nombro da organoj. Jen ĉiuj eblecoj kiuj jam estis trovitaj en la homaj lingvoj:

  1. dulipa konsonanto: la du lipoj tuŝiĝas.
  2. lipodenta konsonanto: supraj dentoj kaj suba lipo tuŝiĝas
    • en esperanto: f [f], v [v]
  3. pintodenta konsonanto: la pinto de la lango tuŝas la suprajn dentojn
  4. pintodulipa konsonanto: la pinto de la lango estas premita inter la du lipoj
  5. denta konsonanto: la pinto de la lango tuŝas la suprajn dentojn
  6. dorsodenta konsonanto: la dorso de la lango tuŝas la suprajn dentojn
  7. alveola konsonanto: la pinto de la lango tuŝas la alveolon
  8. dorsoalveola konsonanto: la dorso de la lango tuŝas la alveolon,
  9. postalveola konsonanto: la pinto de la lango tuŝas la postalveolon
    • en esperanto: ŝ [ʃ], ĵ [ʒ], ĉ [ʧ], ĝ [ʤ]
  10. dorsopostalveola konsonanto: la dorso de la lango tuŝas la postalveolon
  11. retrofleksa konsonanto: la pinto de la lango tuŝas la palaton (la lango estas retrofleksita en la buŝo)
  12. palata konsonanto: la dorso de la lango tuŝas la palaton
    • en esperanto: j [j]
  13. vela konsonanto: la radiko de la lango tuŝas la velon
  14. uvula konsonanto: la radiko de la lango kaj la uvulo tuŝiĝas
  15. faringa konsonanto: la faringo obstrukciĝas
  16. epiglota konsonanto: la epigloto obstrukciĝas
  17. glota konsonanto: la gloto obstrukciĝas
    • en esperanto: h [h]

Voĉmanieroj

redakti

(Eble alvenos la artikolero)

Nepulmaj sonoj

redakti

(Eble alvenos la artikolero)

Klakoj

redakti

(Eble alvenos la artikolero)

Voĉaj injektivoj

redakti

(Eble alvenos la artikolero)

Glotigitaj plozivoj

redakti

(Eble alvenos la artikolero)