Fara í innihald

Jarðskjálfti

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Kort af skjálftamiðjum allra jarðskjálfta sem mældust á árunum 1963–1998

Jarðskjálfti er titringur eða hristingur í skorpu jarðar. Upptök jarðskjálfta verða oftast á flekamótum eða flekaskilum. Við jarðskjálfta losnar spenna sem myndast vegna núnings milli jarðskorpufleka. Þessi spenna getur hafa verið að safnast upp í hundruð ára en losnar á einu augnabliki með fyrrgreindum afleiðingum.


Á jörðu verða jarðskjálftar á hverjum degi, þó svo að við tökum ekkert eftir þeim. Þetta er mjög eðlilegt vegna jarðskorpuhreyfinga, einkum á mótum tveggja jarðskorpufleka. Meirihluti allra jarðskjálfta eru litlir og valda engu tjóni en aðrir eru stærri og í kjölfar þeirra geta fylgt margir smærri skjálftar, svokallaðir eftirskjálftar. Jarðskjálftum fylgir hinn kunnuglegi titringur auk þess sem sprungur geta komið í jörðina og mannvirki geta skemmst eða jafnvel hrunið, flóðbylgjur geta farið af stað og skriðuföll bæði í sjó og á landi geta farið af stað.

Flestum stórum skjálftum fylgja fyrirskjálftar og eftirskjálftar. Þetta er vegna spennunar sem byggist upp í skorpuflekanum og sú spenna hefur einmitt tilhneigingu til að hrinda af stað skjálftahrinu sem byggist upp af fyrir- og eftirskjálftum. Þar sem allir flekar tengjast saman utan um jörðina geta jarðskjálftar á einum stað hrundið af stað keðjuverkun sem hægt er að sjá um allan hnöttinn.

Manngerðir skjálftar

[breyta | breyta frumkóða]

Jarðskjálftar geta orðið af manna völdum vegna sprenginga eða vökvabrots.

Sjá einnig

[breyta | breyta frumkóða]

Nokkrir af jarðskjálftum 21. aldarinnar

[breyta | breyta frumkóða]

Almennir tenglar

[breyta | breyta frumkóða]

Vísindavefurinn

[breyta | breyta frumkóða]
  • „Hvar varð öflugasti jarðskjálfti sem mælst hefur á jörðinni?“. Vísindavefurinn.
  • „Hvers vegna heyrist í jarðskjálfta áður en hann kemur?“. Vísindavefurinn.
  • „Geta dýr skynjað jarðskjálfta áður en þeir verða?“. Vísindavefurinn.
  • „Væri hægt að senda viðvörun um jarðskjálfta meðan bylgjurnar eru á leiðinni?“. Vísindavefurinn.

Greinar úr blöðum

[breyta | breyta frumkóða]
  Þessi jarðfræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.