Fara í innihald

Suharto

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Suharto
Suharto árið 1993.
Forseti Indónesíu
Í embætti
27. mars 1967 – 21. maí 1998
Varaforseti
Listi
ForveriSukarno
EftirmaðurB. J. Habibie
Persónulegar upplýsingar
Fæddur8. júní 1921
Kemusuk, hollensku Austur-Indíum
Látinn27. janúar 2008 (86 ára) Jakarta, Indónesíu
StjórnmálaflokkurGolkar
MakiSiti Hartinah (g. 1947–1996)
BörnSiti Hardiyanti Rukmana (Tutut), Sigit Harjojudanto, Bambang Trihatmodjo, Siti Hediati Hariyadi (Titiek), Hutomo Mandala Putra (Tommy), Siti Hutami Endang Adiningsih
StarfHerforingi, stjórnmálamaður
Undirskrift

Suharto (einnig ritað Soeharto eða umritað Muhammad Soeharto á javönsku) (8. júní 1921 – 27. janúar 2008) var annar forseti Indónesíu. Hann gegndi því embætti í 31 ár eftir að hafa steypt Sukarno af stóli árið 1967 þar til hann sagði af sér árið 1998.

Suharto fæddist í smáþorpinu Kemusuk nærri borginni Yogykarta á tíma hollenskra nýlenduyfirráða í Indónesíu.[1] Hann ólst upp við fátæklegar aðstæður. Foreldrar hans skildu stuttu eftir að hann fæddist og hann var sendur á milli ýmissa fósturforeldra mestan hluta barnæsku sinnar. Á meðan á hernámi Japana stóð í seinni heimsstyrjöldinni gekk Suharto í varnarlið Indónesíumanna undir stjórn Japana. Í sjálfstæðisbaráttu Indónesíumanna gekk Suharto í hinn nýstofnaða Indónesíuher. Eftir sjálfstæði Indónesíu varð Suharto yfirhershöfðingi. Hermenn undir stjórn Suhartos kváðu þann 30. september 1965 niður valdaránstilraun af hálfu indónesíska kommúnistaflokksins.[2] Herinn stóð síðan fyrir andkommúnískum hreinsunum sem bandaríska leyniþjónustan lýsti sem „einu versta fjöldamorði tuttugustu aldarinnar“.[3] Í kjölfarið hrifsaði Suharto til sín völd frá fyrsta forseta Indónesíu, Sukarno. Hann gerðist bráðabirgðaforseti árið 1967 og var kjörinn forseti næsta ár. Hann stóð fyrir samfélagsherferð sem kölluð var „af-Sukarnovæðing“ til þess að má út orðspor forvera síns. Stuðningur við stjórn Suhartos var mikill á áttunda og níunda áratugnum. Á tíunda áratugnum ollu alræðistilburðir og spilling ríkisstjórnarinnar[4] óánægju og efnahagskreppa árið 1997 leiddi til mikilla óeirða og afsagnar Suhartos árið 1998. Suharto lést árið 2008 og fékk ríkisútför.

Deilt er um 31 árs valdatíð Suhartos bæði í Indónesíu og erlendis. Á valdatíð sinni byggði Suharto upp sterka, miðstýrða herstjórn. Geta hans til að viðhalda stöðugleika í hinni stóru og fjölbreyttu Indónesíu ásamt andkommúnískum sjónarmiðum sínum gerði honum kleift að stofna til efnahags- og hernaðarbandalaga við vesturveldin í kalda stríðinu. Mestalla forsetatíð hans var mikill hagvöxtur í Indónesíu og hröð iðnvæðing[5]

Ríkisstjórn Indónesíu er nú að velta fyrir sér hvort hún ætti að veita Suharto þjóðhetjutitil en þessar áætlanir eru mjög umdeildar.[6] Samkvæmt spillingarvísitölu Transparency International er Suharto spilltasti leiðtogi nútímasögunnar og dró sér um 15–35 milljarða Bandaríkjadollara úr ríkissjóði á valdatíð sinni.[7]

Tilvísanir

[breyta | breyta frumkóða]
  1. Soeharto, as related to G. Dwipayana and Ramadhan K.H. (1989). Soeharto: Pikiran, ucapan dan tindakan saya: otobiografi [Soeharto: My thoughts, words and deeds: an autobiography]. Jakarta: PT Citra Lamtoro Gung Persada.
  2. Friend, Theodore (2003). Indonesian Destinies. The Belknap Press of Harvard University Press, bls. 107–109; Chris Hilton (höfundur og leikstjóri) (2001). Shadowplay (sjónvarpsheimildarmynd). Vagabond Films and Hilton Cordell Productions.; Ricklefs, M.C. (1991). A History of Modern Indonesia since c. 1300. 2nd Edition. Stanford: Stanford University Press, bls. 280–283, 284, 287–290
  3. Mark Aarons (2007). "Justice Betrayed: Post-1945 Responses to Genocide." In David A. Blumenthal and Timothy L. H. McCormack (eds). The Legacy of Nuremberg: Civilising Influence or Institutionalised Vengeance? (International Humanitarian Law). Geymt 5 janúar 2016 í Wayback Machine Martinus Nijhoff Publishers. p. 81.
  4. Ignatius, Adi (11. september 2007). „Mulls Indonesia Court Ruling“. Time. Afrit af upprunalegu geymt þann 22 mars 2009. Sótt 9. ágúst 2009.; Haskin, Colin, "Suharto dead at 86"[óvirkur tengill], The Globe and Mail, 27 January 2008
  5. Miguel, Edward; Paul Gertler; David I. Levine (January 2005). Does Social Capital Promote Industrialization? Evidence from a Rapid Industrializer. Econometrics Software Laboratory, University of California, Berkeley.
  6. „Pro Kontra Soeharto Pahlawan Nasional“. Trias Politica. 26. maí 2016. Afrit af upprunalegu geymt þann 23. september 2016. Sótt 20 október 2017.
  7. „Suharto tops corruption rankings“. BBC News. 25. mars 2004. Sótt 4. febrúar 2006.


Fyrirrennari:
Sukarno
Forseti Indónesíu
(27. mars 196721. maí 1998)
Eftirmaður:
B. J. Habibie