ژاپۆن

ژاپۆنئا ن ژاپۆنیائا ن ژاپان^[1]ئا ن ژی یابان (ب ژاپۆنی: 日本، نهۆنئا ن ژی نپپۆن، ناڤێ فەرمی 日本国، نهۆن-کۆکوئا ن ژی  نپپۆن-کۆکو)، ل باشوور-رۆژاڤایائا سیایێ وەلاتەکی گراڤئە . ژاپۆن د ئۆکیانووسا مەزن دە ژ دەریایا ژاپانێ دگهژە هەتا چین، کۆرێیا باکور، کۆرێیا باشوورئوو رۆژهلاتا روسیایێ، ل باکور دەریایائۆ خۆتسکێ، ل باشوور دەریایا چینا رۆژهلاتئوو تایوانێ. کاراکتەرێن کانژ یێن کو ناڤێ ژاپۆن پێک تینن، تێنە واتەیێن "تاڤ/رۆژ"ئوو "نژاد/رەه". ژ بەر ڤێ ژی ژاپۆن وەکی "وەلاتێ کو تاڤ لێ هلتێ" تێ زانین.

日本国  ژاپۆن 日本
ئالا مەرتال
درووشم: ئەندلەسس دسجۆڤەری
سروود: کمگایۆ
ژاپۆن ل سەر نەخشەیێ
پایتەخت		سهگاراک پالاجە (744–745) حەژō-کیō (710–784) ناگاۆکا-کیō (784–794) فوکوهارا-کیō (–1180) ئەدۆ (1603–1868) حەان-کیō (794–1869) تۆکیۆ پرەفەجتورە (1868–1943) تۆکیۆ جتی (1889–1943) تۆکیۆ (دە فاجتۆ، 1943–)  35°بک، 136°ره
زمانێن فەرمی		زمانێ ژاپۆنی
زمانێن تێن بکارانین		زمانێ ژاپۆنی یۆرۆن نۆرتهەرنئا مام Ōسهما سۆوتهەرنئا مام Ōسهما تۆکونۆسهما
رێڤەبەری		پادیشاهیا دەستووری (1947–)
•	سەرۆکدەولەت	ناروهتۆ (2019–)
•	سەرۆکوەزیر	فومۆ کسهدا (2021–)
ئاڤاکرن
•	دەمائا ڤاکرنێ	3 گولان 1947 (تهە جۆنستتوتۆنئۆ ف ژاپان)
•	رووەرد	377.972،28 کیلۆمەترە چارگۆشە
گەلهە
•	گشتی	125.440.000 (2022)
دەمژمێر		ژاپان ستاندارد تمە ئاسا/تۆکیۆ ئوتج+9
حاتووچوونائا ژۆتنێ		چەپ
کۆدا تەلەفۆنێ		+81

ژاپۆن کۆمگراڤەکی یە کو ژ 6.852 گراڤان پێک تێ. گراڤێن هەری مەزن حۆنسهو، حۆککادۆ، کیوسهوئوو سهکۆکو نەئوو ژ % 97ێ یا وەلێت دهەویننئوو گراڤێن دنئە ردێن چیایی نەئوو هن ژ وان ژ اگرپژ ن کو چیایێ هەری مەزنئێ ژاپۆن، چیایێ فوژئا گرپژەکی یە. ژاپۆن ژ بەر نفووسا خوە یا مەزن، دەهەمین وەلاتێ هەری شێنی یە. مەترۆپۆلا تۆکیۆ یا مەزنئا کو ل حۆنسهویێ یە، ب تەڤاهیا پایتەختا کریاریێ، تۆکیۆیێئوو پرەفەکتۆرئوو باژارێن ل دۆرا وێ نە، دگهژن زێدەتری 30 میلیۆن نفووسیئوو ئە ڤ تایبەتی ڤێ قادێ دکە مەترۆپۆلتەنا هەری مەزنئا جیهانێ.

خەباتێنئا رکەۆلۆژیێ رێ ددن کو ژ سەردەما پالەۆلتکێ ڤر ڤە مرۆڤ ل گراڤێن ژاپۆنێ دژین. د دیرۆکا نڤیسکیێ دە ناڤێ ژاپۆن جارا یەکەمین د مەتنێن چینیان دە دەرباس دبە کو ژ سەدسالێ 1ەمین مانە. باندۆرائی زۆلەبوونێ ل سەر دیرۆکا ژاپۆنێ بەر ب چاڤ ن. چاندا ژاپۆنئا ئی رۆیین ژ هەڤباندۆریا دەرڤەئوو روودانێن هندورین پێک هاتیە. ژ پەژراندنا ماکەزاگۆنێ یا 1947ێ ڤر ڤە ژاپۆن ب مۆنارشیا دەستووری تێ ب رێ ڤە برن. سەرێ دەولەتێئی مپاراتۆرا ژاپۆنئە ، سەرێ هکوومەتێ ژی سەرۆکوەزیرئە . پارلەمەنتۆ ب هلبژارتنێ دکەڤە سەر کارێ.

ل گۆری تێربوونا بەرهەمێن هوندری، ژاپۆن، پشتی دیئایێ ل جیهانێ دویەمینئە .^[2][3]ئە نداما نی، گ8ئوو ئاپئەجئە . بودچەیا پاراستنێ یا ژاپۆن ل جیهانێ رێزا 5ەمینئە .