Argentina, seu plenius res publica Argentinae,[1] est civitas sui iuris in America Australi sita, cuius caput est Bonaëropolis.

Wikidata Argentina
Res apud Vicidata repertae:
Argentina: insigne
Argentina: insigne
Argentina: vexillum
Argentina: vexillum
Terra continens: America Australis
Territoria finitima: Bolivia, Brasilia, Chilia, Paraquaria, Uraquaria, Britanniarum Regnum
Locus: 34°0′0″S 64°0′0″W
Caput: Bonaeropolis

Gestio

Res publica foederalis
Princeps: Xaverius Milei
Praefectus: Xaverius Milei
Consilium: Argentine National Congress
Iudicium: Supreme Court of Argentina
Situs interretialis

Populus

Numerus: 47 327 407
Sermo publicus: lingua Hispanica
Zona horaria: time in Argentina
Moneta: Argentine convertible peso

Commemoratio

Paean: Argentine National Anthem
Praeceptum: En unión y libertad

Sigla

ISO AR, ARG, 032; IOC ARG
Dominium interretiale: .ar
Praefixum telephonicum: +54
Siglum autoraedarum: RA

Tabula aut despectus

Argentina: situs
Argentina: situs
Tabula geographica.
Prima pagina primae editionis carminis La Argentina Martini del Barco Centenera, anno 1602 prolatae.

Argentina fines cum Bolivia Paraquariaque septentrione, oriente cum Brasilia, Uruquaria et Oceano Atlantico, australi cum Freto Drakeano et austroccidente cum Chilia habet, et a tricies nongenties centena milibus hominum inhabitatur. Forma gubernationis est res publica foederalis.praesidentialistica. Civitas Americae Latinae cui est maxima productus domesticus grossus per capita (secundum paritatis potestatis emptoriae normam) et maximus index incrementi humani) est. Gubernatio, rite Nación Argentina ('Civitas Argentina') Hispanice, in multis propositis legitimis nominatur.

Si spatium consideratur, Argentina Americae Australis secunda a maxima civitas post Brasiliam et orbis terrarum octava est. Continentalis superficiei area 2 766 889 chiliometrorum quadratorum est (1 078 000 km²) inter montes continuos Andes occidente et australi, Oceanum Atlanticum oriente. Civitas Britannica territoria gubernata Falklandiae (Malvinae) et insularum Georgiae Australis et Sandvicensium Australium vindicat. Cum Antarcticae Argentinae nomine, 96 464 chiliometrorum quadratorum Antarcticae, alias vindicationes Tsilia et Britanniarum Regno factas amplexa, vindicat.

Historia

recensere

Historia Argentinae cum primorum hominum adventu in regionem initium habet, abhinc annorum 13 000 fere. Boreoccidentalis regio hodierni territorii Incaici Imperii pars erat, et Pampae ab indigenis Americanis nomadibus dominatae sunt. Mense Februario anni 1516, Ioannes Diaz de Solis, nauta Hispanus, navem in aestuarium Fluminis Argentei gubernavit, et regionem nomine Hispaniae postulavit. Hispanica colonizatio per saecula sextum decimum et septimum decimum transcurrit. Argentinae nomen ex argento deducitur, magnae metalli summae in manibus indigenarum inventae causa.

 
Bonaeropolis anno 1536.

Ab Hispania libertas anno 1816 facta est, et innumerabiles rixas intestinas effecit. Primae constitutionis proclamatio anno 1853 facta est; hodie adhuc vigentis, mutationibus anno 1994 perfectis. Medio saeculo undevicensimo et usque ad 1955 fere, civitatis historia intestinis certaminibus inter conservativos militares et cives liberales notata est, inter quos Peronistici motus principium eminet, Bello Orbis Terrarum II conficiente. Inter annos 1955 et 1983, permulti civiles militaresque praesides in gubernatione se alternaverunt, cum crebris seditionibus et violentarum dictaturarum implantatione. De illo tempore, Argentina democratia secum magnam oeconomicam perturbationem habet, quae suum extremum attigit, praesidente Ferdinando de la Rúa cum recessione sine praecedentibus in civitate.

 
Villa Rosacea Bonaëropolensis.

Post emendationem anni 1994, Argentinae constitutio potestatum exsecutivae, legisferae et iudicialis separationem instituit, seu civitatis, seu provinciarum planarum. Praeses et praeses vicarius suffragio universale per quadriennium mandatum eliguntur, cum solum una reelectione? consecutiva permissa. Praeses (Hispanice Presidente de la Nación Argentina) simul caput civitatis et gubernationis est. Hic libere administros nominat et instantis periculi causa aut necessitatis causa leges ferre per decretum potest.

Argentinum parlamentum (Hispanice Congreso Nacional) duas cameras habet: Senatum (Hispanice Senado) cum septuaginta duo scamnis et Cameram Legatorum (Cámara de Diputados) cum 257 sodalibus. De anno 2001, senatores suffragio universale in provinciis et in Capite Foederale eliguntur, unaquaeque cum trium senatorum sexennio mandatum fungentium iure. Tertia Senatus scamnorum pars quoque biennio eliguntur. Camerae Legatorum sodales quadrienniis mandatis eliguntur.

Divisio administrativa

recensere
 
Provinciae Argentinae. Territoria russo colore non sub imperio effectivo Argentino sunt: Britanniarum Regno occupantur (Insulae Atlantici Australis) aut vindicatio in suspenso (Antarctica).
 
Quattuor regiones in quibus Argentinae provinciae conectuntur. Provincia Boni Aëris et Urbs Autonoma Bonaëropolitana, colore flavo, nullam regionem integrant.

Argentina in viginti tres provincias et una civitas autonoma divisa est. Hae et sua capita sunt:

Numerus Provincia Latine Provincia Hispanice Caput Provinciae Latine Caput Provinciae Hispanice
1 Urbs Autonoma Bonaëropolitana Ciudad Autónoma de Buenos Aires Bonaëropolis Buenos Aires
2 Bonus Aer Provincia de Buenos Aires Urbs Platensis La Plata
3 Catamarca Catamarca Sanctus Ferdinandus a Vallis Catamarcensis San Fernando del Valle de Catamarca
4 Tzacum Chaco Resistentia Resistencia
5 Ciubutum Chubut Rausonopolis Rawson
6 Corduba Córdoba Corduba Córdoba
7 Fluenta Corrientes Fluenta Corrientes
8 Mesopotamia Entre Ríos Parăna Paraná
9 Formosa Formosa Formosa Formosa
10 Iuiuiy Jujuy Sanctus Salvator Iuiuyensis San Salvador de Jujuy
11 Pampa La Pampa Sancta Rosa Santa Rosa
12 Rioxa La Rioja Rioxa La Rioja
13 Mendoza Mendoza Mendoza Mendoza
14 Missiones Misiones Rochi Fanum Posadas
15 Neucenum Neuquén Neucenum Neuquén
16 Nigrum Flumen Río Negro Domus Viduae Viedma
17 Salta Salta Salta Salta
18 Sanctus Ioannes San Juan Sanctus Ioannes a Cuio San Juan
19 Sanctus Ludovicus San Luis Sanctus Ludovicus San Luis
20 Sancta Crux Santa Cruz Flumina Gallaica Río Gallegos
21 Sancta Fides Santa Fe Sancta FidesVerae Crucis Santa Fe
22 Sanctus Iacobus ad Uligines Santiago del Estero Sanctus Iacobus ad Uligines Santiago del Estero
23 Terra Ignium, Antarctica et Insulae Atlantici Australis Tierra del Fuego, Antártida e Islas del Atlántico Sur Ushuaia Ushuaia
24 Tucumanum Tucumán Sanctus Michael Tucumanensis San Miguel de Tucumán

Provincia Boni Aëris et urbe autonoma? Bonaëropolitana exceptis, ceterae provinciae interprovincialia integrationis foedera quattuor regiones ad diversa proposita conformantes obsignaverunt:

Geographia

recensere
 
Bonaëropolis, caput Argentinae.
 
Salta.

Legitima tota superficies est 3 745 247 chiliometrorum quadratorum, quorum 2 780 400 Americano continenti et 964 847 Antarctica continenti respondent. Publici quidem et privati Argentini fontes territoria Insulae Malvinae et adiacentes insulas adhuc considerant, totam superficiem ad 3 761 274 chiliometrorum quadratorum augentes.

Per numerum civium, Argentina est octava orbis terrarum civitas et quarta Americae, post Canadam, Civitates Foederatas, et Brasiliam.

Argentina in partes tres schematice dividi potest: fertiles Pamparum planities media in civitate, quae Argentinarum agriculturalium opum medium sunt, Patagoniae aequum media Meridie usque ad Terrae Ignium, aliquando planum, aliquando undulatum, et montes continuos Antisenses per cum Chilia limitem, cuius maximum culmen mons Aconcagua, 6960 metra altus, est.

Principalia flumina Paraquarium (Hispanice Paraguay), Flumen Rubrum (Hispanice Bermejo), Coloratum (Hispanice Colorado), Uraquaria (Hispanice Uruguay), et maximum omnium, Parăna (Hispanice Paraná) sunt. Duo ultima ante ostium Oceani Atlantici coniunguntur aestuarium Flumen Argenteum conformantia. Argentinum clima plerumque temperatum cum extremis de subtropica septentrione ad aridum vel subantarcticum Australi extremo.

Regiones geographicae

recensere

Limites extremaque

recensere

Tota finium area 9376 km quinque civitates vicinas tangentium: Tsiliam, Boliviam, Paraquariam, Brasiliam, Uraquariam. Latissimus finis cum Tsilia est (5150 km), per totos montes continuos Andium.

Septentrione Boliviam civitatem Paraquariamque tangit, et septentrionale extremum in fluminum Grandis (in provincia Sancto Ioanne et Moxineri (Hispanice Mojinere) (in provincia Soteria) confluentia est.

Meridie Tsiliam et Oceanus Atlanticus tangit, cum Promunturium Sanctus Pius meridionale extremum esset, in Insula Magna (in provincia Terra Ignium, Antarctica et Insulis Atlantici Australis) situm.

Oriente Brasiliam, Uraquariam, et Oceanum Atlanticum tangit. Orientalis extremus locus municipii Bernardi de Irigoyen (in provincia Missionibus Boreoriente est.

Occidente Chiliam tangit. Occidentalis extremus locus inter colles Agassem (Hispanice Cerro Agassis) et Bolados (Hispanice Cerro Bolados) in Hortis Nationalibus Molium Glaciatarum (in provincia Sancta Cruce) est.

Maxima reipublicae pars in australi zona temperata est. Etiam in aliquibus regionibus tropicis et subtropicis, arida et frigida climata sunt, coniuncta cum aliis propter magnas altitudinum variationes.

Oeconomia

recensere
 
Rosarium.

Argentina Americae Meridionalis secunda a maxima oeconomia est, et una cum Brasilia, Paraquaria, Uraquaria, et Venetiola partem Mercatus Communis Meridionalis format.

Productus domesticus grossus

recensere

Argentinus productus domesticus grossus (PDG) anno 1998 contentionis principatum expertus est, 299 billiones dollariorum pro pondere (Hispanice peso) adsecutus. De hoc anno, continuos casus passus est, infimum limitem anno 2002 assecutus. Anno 2013, PDG 610 billiones dollariorum assecutus est, Argentinam loco 21º globalis classificationis et loco tertio in America Latina relinquens[2].

Principalia exportaticia producta

recensere

Quia Pampam possidet, quam fertilissimum soli genus orbis terrarum, in magna frumentorum productione eminet, praesertim tritici, (15 miliones tonnorum), maysis (19 miliones tonnorum), et soiae (18 miliones tonnorum). Post quae, ilicis Paraguariensis, avenae et hordei, helianthi, solani, et xyli productiones sunt.

Res pecuaria

recensere

Res pecuaria magni ponderis est Argentinae oeconomiae. Bovilla caro et lana productae in civitate inter orbis terrarum optimas sunt, cum refrigerationis artificia et carnorum et subproductorum tractatio mentionis digna essent. Annua carnis productio circiter tres milliones tonnorum est. Argentinum armentum circiter 49.5 millionibus bovum et 13 milionibus ovium componitur. Annua lanae productio 62 milia tonnorum aestimatur.

Piscatus

recensere

Annua piscatoria Argentinae productio circiter 1.2 millionum tonnarum est, inter quam merlucii et loligines eminent.

Demographia

recensere
 
Saltatores tangonis.

Circa 95 centesimae Argentinorum cutis candidae, Europaeorum, praesertim Hispaniorum et Italorum, posteri sunt. Ingens hominum immigratio ex Italia et Hispania venitorum inter exeuntem saeculum undevicensimum et ineuntem vicensimum, qui olim maximam multitudinem indigenarum et mixticiorum denique diluerunt. Quod evidens est geneticis investigationibus, 56 centesimae Argentinorum aliquos maiores indigenas habere indicantibus. Nuper, Paraquariensium et Bolivianorum immigrantium incrementum videtur.

 
Turris BankBoston, inaugurata anno 2001.

Solemnis lingua Argentinae lingua Hispanica est, usitate Castellana (Hispanice Castellano) ab Argentinis nominata. Phoneticum studium Laboratorio Investigationum Sensoriorum CONICET et Universitate Torontina conductum Bonaëropolitanorum (nominatorum Hispanice porteños) accentum simillimum Italicae dialecti Neapolitanae, quam aliae in mundo fabulatae linguae esse monstravit. Itala immigratio et aliae Europaeae immigrationes momentum habuerunt ad sermonem gregarium Lunfardum (Hispanice Lunfardo), quo regio Flumen Argenteum loquuntur, et qui vernaculare aliarum regionum vocabularium etiam permeat.

Argentini maximam Hispanophonam societatem universe eo quod voseo (pronominis vos pro (tu) usus, alternativarum verbalium formarum usum etiam provocans) nominatur utentem formant. Praevalentissima dialectos Argyropotamica (Hispanice rioplatense) est cuius locutores sinum Argyropotamicum praecipue colunt.

Theodisce inter 400 000 et 500 000 Argentinorum cum Germanis maioribus loquuntur, quamquam ut circiter 1 800 000 essent affirmatum est. Numerus hominum Theodisce loquentium tertius aut quartus a maximo est.

Secundum schedam circiter 1 500 000 hominum Italiane (nam numerus Italiane loquentium secundus a maximo est), et 1 000 000 Arabice loquuntur. Qui quidem numeri non diutius valere videntur, quia iuniores generatim in Hispanicam linguam commutant nec maiorum lingua domi iam loquuntur. Idem phaenomenon linguae Gallaicae qua multi Hispani immigrantes utebantur, linguae Iiddicae et linguae Iaponicae applicatur. Quarum usus vergit, quia propriae immigrationis undae finiverunt primo saeculi vicensimi medio.

Aliquae indigenae communitates autochtonas linguas servaverunt. Guaranice aliqui Boreoriente loquuntur, praesertim in Fluentis ubi statu solemni fruitur et in Missionibus. Linguá Quechua aliqui Boreoccidente loquuntur, et localis varians in Sancto Iacobo ad Uligĭnes est. Aymare Bolivianae communitatis homines in Argentinam e Bolivia migrantes loquuntur. In Patagonia, variae communitates Cambriane loquuntur.

Recentiores immigrantes linguas Sinicam Coreanamque, praecipue in Bonaëropolin portaverunt. Anglice, Lusitane Brasiliane et Francogallice parvi ambitus loquuntur. Lingua Anglica usitatissima lingua in scholis docta est cum Lusitana et Francogallica longe post se.

 
Cathedralis Cordubae saeculo septimo decimo condita.

Argentini praecipue religiosi sunt. Circa 93 centesimae Romani Catholici se declarant secundum schedas dissimiles, quamquam plerique non practicantes? sint; ecclesia affiliationem? 70 centesimae aestimat. Secundum Constitutionem, Catholicismus Romanus Argentinae gubernationi sustentandus est. Nihilominus, hoc ut Catholica Reipublicae Argentinae religio solemnis sit et ut in gubernatione laborantes hanc fidem habeant non implicat.

Evangelicae ecclesiae locum de decennio 199 consecuta sunt et sui assectatores adhuc amplius 3.5 milionum summam conficiunt, circiter 10 centesimas omnium incolarum. Protestantes generis posteris traditi communitates in plerisque locis adsunt.

Mormones amplius 330 300 discipulorum sumam conficiunt, septima a maxima conglobatione in mundo.

Civitas totius Americae Latinae maximam Iudaicam multitudinem etiam hospitio accipit, circa 2 centesimas incolarum.

Religio Islamica in Argentina circiter 1.5 centesimas multitudinis, id est, circiter 500 000 aut 600 000 aestimati (quorum 93% Sunnitae sunt) constituit. Argentina maximarum meschitarum etiam domus in America Latina est, Argentinae Musulmanae communitati servientium.

Circa 7 centesimae Argentinorum irreligiosi, saeculares, vel athei considerari possunt.

Vitae gradus

recensere

Secundum mores posteris traditos, Argentina rerum publicarum Americae Latinae una cum maximo vitae gradu indicatur. Nihilominus, ob prolatam oeconomicam, politicam socialemque crisin? quae civitas nuper vastavit, res indicatoriae sociales notabilem iniuriam passae sunt. Vetus media classis Argentina hodie minuta incolarum fimbria est, propter novorum pauperum numerum.

Quamquam in rerum asperitate adhuc est, Argentina bonum systema educationis (primaria educatio, verbi gratia, gratuita et obstringens pueris inter sex et quattuordecim annos natis) et parvam analphabetismi taxationem inter alias res indicatorias propitias etiamnunc ostendit.

Gastronomia

recensere

Argentina Europaeum et autochthonum momentum in sua gastronomia habet, sed propter pampam Uraquariae et Brasiliae finitimam cuius antiqua activitas? oeconomica est res pecuaria, usitata varia fercula bovilla carne et lacteis deductis fundantur. Bonaërensibus in popinis, carnes assae botuli (picanna Brasiliensis), dorsum tenerum, intersecta caro et costa communia sunt. Praeter caseos variatos et bellaria lactea, alfaxores, socolatae et tubera communes sunt. Citri maximae sucus communissimus est et gasosi frigidi potus forma inveniri potest. In panificio, crustulum (Hispanice media luna, Francogallicae originis) bona petitio ut theam cum lacte in variis civitatis tabernis caffaeariis et popinis sectetur est.

Principales indicatoriae res sociales

recensere
  • Exspectantio vitae ortu: 75.24 anni (viri 71.56; feminae 79.06) (anno 2005)
  • Taxatio fertilitatis: 2.3 filii pro femina (anno 2005)
  • Mortalitas infantilis: 14.4 pro mille natorum vivorum (anno 2004)
  • Taxatio analphabetismi: 3.1 centesimae (anno 2006) (definitio: homines quindecim annos aut plus nati legendo scribendoque inscii)
  • Universitates publicae: 37 (anno 1999)
  • Universitates privatae: 49 (anno 1999)

In cultura Argentinae, litterae universalis elocutionis nomina habent, inter quae Georgius Ludovicus Borges, Iulius Cortázar, Dominicus Faustinus Sarmiento, Adolfus Bioy Casares, et Ernestus Sabato eminent.

Pediludium videtur praecipua Argentinae ars athletica, post quod tenniludium, certamina autocinetica, et ludus follis ovati sequuntur. Praecipuus aemulus turmae Argentinae pediludicae (nominatae "Albicaelestis", Hispanice La Albiceleste) est Brasilia. Populo gratissimae consociationes pediludicae in Argentina sunt Boca Juniors (CABJ), River Plate (CARP), Independiente (CAI), Racing Club Avellanedae, et San Lorenzo de Almagro (CASLA).

Praecipuum Argentini pediludii nomen Iacobus Hermannus Maradona, in Calice Orbis Terrarum 1986 in Mexico Albicaelestis turmae heros est, et in duplo principatu mundano pediludico manus dux.

Praecipuum autocineticorum certaminum Argentinorum nomen Ioannes Manuel Fangio est, gubernator qui quinquiens Formulae 1 victor mundanus fuit tempore quo gubernatores habiliores et minus autocinetis pendentes erant.

Feriae
Die aut tempore Nomen Latine Nomen loci
Kalendis Ianuariis Novus annus Año Nuevo
Februario aut Martio Carnelevarium Carnaval
24 Martii Sollemnitas Memoriae pro Veritate et Iustitia Día Nacional de la Memoria por la Verdad y la Justicia
Martio aut Aprili Pascha Viernes Santo
2 Aprilis * Sollemnitas veterani belli et caesorum in Bello Falklandense Día del Veterano de Guerra y de los Caídos en la Guerra de las Malvinas
Kalendis Maiis Sollemnitas Internationalis Laboris Día Internacional del Trabajo
25 Maii Rerum Maiorum eversio Revolución de Mayo
20 Iunii ** Solemnitas Vexilli Argentini Día de la Bandera
9 Iulii Sollemnitas Libertatis Día de la Independencia
17 Augusti ** Mors imperatoris Iosephi a Sancti Martini Muerte del general José de San Martín
12 Octobris * Sollemnitas Respectus culturarum varietatis Día del Respeto a la Diversidad Cultural
20 Novembris Sollemnitas Imperii Civitatis Día de la Soberanía Nacional
8 Decembris Immaculata Conceptio Mariae Inmaculada Concepción de María
25 Decembris Christi Natalis Navidad
* Si sollemnitas Martis aut Mercurii die est, feria ad Lunae diem priorem mutatur. Si sollemnitas Iovis aut Veneris die, ad posteriorem Lunae diem mutatur. ** Feria tertio Lunae die mensis accidit.

Nexus interni

  1. "Foederata Respublica Statuum La Plata . . . etiam Respublica Argentina" (p. 173 apud Google Books)
  2. "GDP (current US$)". World Development Indicators.World Bank. Retrieved 18 December 2014.

Bibliographia

recensere
  • Abad de Santillán, Diego. Historia Argentina. Bonaeropoli: Tipográfica Editora Argentina.
  • Bodemer, Klaus, Andrea Pagni, et Peter Waldmann, eds. 2010. Argentinien heute: Politik, Wirtschaft, Kultur. 2. voll. Francofurti: Vervuert. ISBN 978-3-86527-594-3.
  • Galasso, Norberto. 2011. Historia de la Argentina. 2 voll. Bonaeropoli: Colihue. ISBN 978-950-563-478-1.
  • Potthast, Barbara. 2010. Eine kleine Geschichte Argentiniens. Berolini: Suhrkamp. ISBN 978-3-518-46147-1.

Nexus interni

Nexus externi

recensere
  Vicimedia Communia plura habent quae ad Argentinam spectant.
Argentina : politica
Ministri rerum externarum Argentinenses (1983–)