Het carlisme is een traditionalistische beweging in Spanje die wordt geleid door een pretendent naar de Spaanse troon.

Don Carlos (V)

Geschiedenis

bewerken

Het carlisme wortelt in de Pragmatieke Sanctie die koning Ferdinand VII in 1830 uitvaardigde. Ferdinand had alleen dochters en zou daarom worden opgevolgd door zijn broer Carlos. Door de maatregel konden ook vrouwen de troon bestijgen en zou Ferdinand worden opgevolgd door zijn dochter Isabella II. Carlos accepteerde dit niet en riep zich na Ferdinands dood in 1833 onder de naam Carlos V uit tot koning van Spanje. Zijn reactionaire, klerikale en regionalistische aanhangers noemde men carlisten. Kort na Carlos' proclamatie brak de Eerste Carlistenoorlog (1833-1840) uit. Zijn zoon Carlos (VI) voerde van 1846 tot 1849 zonder succes de Tweede Carlistenoorlog, maar de Derde Carlistenoorlog (1872-1876), onder Carlos (VII), bracht vrijwel heel Noord-Spanje in handen van de carlisten. Na de troonsbestijging van Isabella's zoon Alfons XII in 1874 moesten ze echter het onderspit delven.

Na de dood van de laatste afstammeling in mannelijke lijn van Carlos (V), Alfonso Carlos, erkenden veel carlisten Alfons XIII als legitieme koning. Een deel zette de beweging echter voort en beschouwde de door Alfonso Carlos als opvolger aangewezen Xavier (I) als koning. Zijn zoon Carel Hugo (I) (de voormalige echtgenoot van prinses Irene) trok zich in 1979 uit de politiek terug. Zijn jongere broer Sixtus Hendrik werd toen troonpretendent. In 2003 hernieuwde Carel Hugo zijn claim op de troon, die na zijn dood in 2010 werd geërfd door zijn zoon Carlos Javier I.

Sociale en economische achterban

bewerken

De carlistische beweging had vooral steun onder de rurale bevolking van regio's als Baskenland en Catalonië. Ze vochten gedurende de Spaanse Burgeroorlog aan de nationalistische zijde van Francisco Franco.

Pretendenten

bewerken
periode naam eigenlijke naam opmerking
1833-1845 Carlos V Carlos María Isidro de Borbón
1845-1860 Carlos VI Carlos Luis de Borbón
1861-1868 Juan III Juan de Borbón
1868-1909 Carlos VII Carlos María de los Dolores de Borbón
1909-1931 Jaime III Jaime de Borbón
1931-1936 Alfonso Carlos I Alfonso Carlos de Borbón
1936-1975 Xavier I Xavier van Bourbon-Parma tot 1952 als regent, vanaf 1952 als pretendent in eigen recht
1943-1953 Carlos VIII Karel Pius van Oostenrijk afstammeling in vrouwelijke lijn, slechts door een minderheid erkend
1975-2010 Carlos Hugo I Carel Hugo van Bourbon-Parma afstand als pretendent in 1979, hernieuwde claim 2003
1979-heden Enrique V Sixtus Hendrik van Bourbon-Parma regent
2010-heden Carlos Javier I Carlos de Bourbon de Parme

Stamboom

bewerken

Hieronder volgt een stamboom van de Spaanse koningen (vetgedrukt) en de belangrijkste carlistische pretendenten (cursief).

 
 
 
 
 
 
 
 
 
Filips V  
koning 1700-1746
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Karel III  
koning 1759-1788
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Filips
hertog van Parma 1748-1765
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Karel IV  
koning 1788-1808
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ferdinand
hertog van Parma 1765-1802
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ferdinand VII  
koning 1814-1833
 
Carlos (V)
pretendent 1833-1845
 
Francisco de Paula
 
 
 
 
 
Lodewijk I  
koning van Etrurië 1801-1803
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Isabella II
koningin 1833-1868
 
Francisco de Asís  
titulair koning
 
Carlos (VI)
pretendent 1845-1860
 
Juan (III)
pretendent 1861-1868
 
Karel II
hertog van Parma 1847-1849
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Alfons XII  
koning 1875-1885
 
 
Carlos (VII)
pretendent 1868-1909
 
Alfonso Carlos (I)
pretendent 1931-1936
 
 
Karel III
hertog van Parma 1849-1854
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Alfons XIII  
koning 1902-1931
 
 
Jaime (III)
pretendent 1909-1931
 
 
 
 
 
 
Robert I
hertog van Parma 1854-1860
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Jaime (IV)
pretendent 1964-1969
 
Juan (III)
pretendent 1941-1977
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Xavier (I)
pretendent 1936-1975
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Juan Carlos I  
koning 1975-2014
 
 
 
 
 
 
 
 
Karel Hugo (I)
pretendent 1975-1979
 
Sixtus Hendrik (I)
pretendent 1979-heden
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Felipe VI van Spanje  
Zie de categorie Carlism van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.