Český Krumlov

miasto w Czechach

Český Krumlov (niem. Böhmisch Krumau, Krummau) – miasto w Czechach, w kraju południowoczeskim na Wyżynie Szumawskiej. Według danych z 31 grudnia 2003 powierzchnia miasta wynosiła 2216 ha, a liczba jego mieszkańców 14 146 osób. Miasto leżące nad brzegami wijącej się w tym miejscu Wełtawy powstało wokół XIII-wiecznego zamku. Zbudowany na nadbrzeżnej skale zamek służył ochronie brodu przez rzekę. Český Krumlov stanowi przykład małego, średniowiecznego miasteczka Europy Środkowej, które rozwijało się bez zakłóceń przez pięć wieków, zachowując w ten sposób nienaruszone dziedzictwo architektoniczne. W 1992 roku zabytkowe centrum miasta zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Český Krumlov
ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Czechy

Kraj

 południowoczeski

Burmistrz

Dalibor Carda

Powierzchnia

22,16 km²

Wysokość

492 m n.p.m.

Populacja (2007)
• liczba ludności
• gęstość


14 056
634 os./km²

Kod pocztowy

381 01

Tablice rejestracyjne

C

Położenie na mapie kraju południowoczeskiego
Mapa konturowa kraju południowoczeskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Český Krumlov”
Położenie na mapie Czech
Mapa konturowa Czech, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Český Krumlov”
Ziemia48°48′39″N 14°18′55″E/48,810833 14,315278
Strona internetowa
Zabytkowe centrum miasta Český Krumlov[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Ilustracja
Český Krumlov - Panorama
Państwo

 Czechy

Typ

kulturowy

Spełniane kryterium

IV

Numer ref.

617

Region[b]

Europa i Ameryka Północna

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

1992
na 16. sesji

Historia

edytuj

Pierwsze wzmianki o osadzie Krumlov pochodzą z 1253 roku. Budowę zamku na lewym brzegu rzeki rozpoczęli w XIII wieku członkowie możnego rodu Vitkowiców. Od 1302 roku zamek był własnością i główną siedzibą rodu Rožmberków. Za czasów Piotra z Rožmberka został wybudowany nowy, tzw. „Górny Zamek”, później często rozbudowywany i przebudowywany.

Pod zamkiem wyrosła osada nazywana Latran, której mieszkańcy pracowali w zamku lub dla zamku.

Równocześnie na prawym brzegu Wełtawy zaczęło powstawać nowe miasto. W odróżnieniu od żywiołowej rozbudowy Latranu budowano je według planu architektonicznego wzorowanego na Czeskich Budziejowicach. Jego centrum stanowił czworokątny plac z ulicami wychodzącymi z jego rogów. Jednak meandry Wełtawy zmuszały do odstępstw od założeń i oprócz ulic wychodzących z placu powstały ulice okólne.

Panowanie rodu Rožmberków przyniosło długi okres rozwoju gospodarczego i kulturalnego. Wprowadzenie nowych dziedzin gospodarki, takich jak kopalnictwo rud, hodowla owiec i hodowla ryb oraz piwowarstwo przynosiło wysokie dochody i zapewniło środki na przebudowę zamku w wygodną siedzibę w stylu renesansowym. Również dawne miejskie gotyckie domy ze stromymi dachami dostały renesansowe zwieńczenia i malowane fasady, zmiany nie ominęły też wnętrz. Ród władał zamkiem i miastem do 1602 roku, kiedy to Piotr Vok zmuszony był sprzedać posiadłości cesarzowi Rudolfowi II.

Od 1622 roku do początków XVIII wieku włościami krumlowskimi zarządzał ród Eggenberków a później w latach 1719–1945 zamek należał do rodziny Schwarzenbergów.

W 1806 roku miasto stało się częścią Cesarstwa Austriackiego (od 1867 roku – Austro-Węgry).

Po I wojnie światowej miasto znalazło się w granicach Czechosłowacji.

W 1938 roku Krumlov wraz z innymi miastami Kraju Sudetów został zbrojnie zajęty przez wojska III Rzeszy.

Po II wojnie światowej niemiecka populacja miasta została wysiedlona, a Krumlov ponownie znalazł się granicach Czechosłowacji.

 
Český Krumlov - panorama z ogrodów zamkowych

Najważniejsze zabytki

edytuj
  • Gród i zamek

Nad Českým Krumlovem góruje zamek. Zespół budowli, usytuowany na skale wznoszącej się stromo nad Wełtawą – jest drugim, co do zajmowanej powierzchni, zamkiem w Czechach, po praskich Hradczanach. Najstarsza część tzw. HrádekZameczek z potężną okrągłą wieżą pochodzi z połowy XIII wieku.

Na skalnej ostrodze znajduje się potężny Horní HradGórny Zamek do którego w czasach budowy wchodziło się przez gotycką wieżę „Máslenice” i drewniany most. Po zbudowaniu nowego wjazdu do Górnego Zamku wieżę przebudowano w stylu renesansowym. W okresie baroku powstały nowe budowle – „Mincovna” Mennica i „Nové purkrabství” Nowa Kasztelania. Później kontynuowano rozbudowę zamku w kierunku zachodnim.

W 1681 roku na miejscu wcześniejszych fortyfikacji zbudowano teatr zamkowy. Obiekt ten pozostał niezmieniony od 1766 roku i jest dzisiaj unikalną pamiątką techniczną i kulturalną – zachowały się z tamtej epoki kulisy, kurtyna, kostiumy i oświetlenie.

Ogrody zamkowe zostały założone w końcu XVII wieku i zajmują powierzchnię 11 hektarów. Wschodnia część jest urządzona w stylu parku francuskiego, w tej części znajduje się budynek zimowej ujeżdżalni i letnia ujeżdżalnia. Główną ozdobą tej części jest kaskadowa fontanna z posągami postaci mitologicznych wybudowana w latach 1749–1765.

Dalsza część ogrodów jest w stylu angielskim. W tej części znajduje się zbudowany w latach 1706–1708 Letohrádek BellarieBelweder, uważany za jedną z najcenniejszych budowli ogrodowych w Czechach. Ogrody kończą się zamkowym jeziorkiem z wysepką. Między zamkiem a teatrem i ogrodami znajduje się trójpoziomowy wiadukt most płaszczowy zbudowany nad specjalnie wykonanym głębokim przekopem który pełnił rolę fosy.

  • Stare Miasto
    • Ratusz – wyglądająca na renesansową budowla powstała w XVI wieku z połączenia dwóch domów gotyckich. Po przebudowie ratusz miał bogato zdobioną attykę. Obecna jest ona znacznie niższa i ukształtowana w stylu klasycystycznym.
    • Mariánský Sloup s Kašnoukolumna morowa ze studnią wybudowana w 1715 roku jako wotum wdzięczności za ustąpienie morowej zarazy.
    • Kościół św. Wita – kościół w stylu gotyckim, jego budowę rozpoczęto na początku XV wieku a ukończono dopiero po wojnach husyckich.
    • Dawne Kolegium Jezuickie – zbudowane w latach 1568–1588, później służyło jako koszary a od roku 1889 jest w nim hotel.
    • Muzeum – dawne seminarium jezuickie
    • Dom Jakuba Krčina – dom z około 1580 roku z malowidłami ściennymi na rozległej fasadzie
    • Międzynarodowe Centrum Kulturalne Egona Schielego – w budynku dawnego miejskiego browaru z 1605 roku
  • Latran
    • Dawny kościół św. Jošta ze szpitalem – w murach dawnego kościoła jest między innymi Muzeum Marionetek. Ekspozycja obejmuje marionetki, kompletne scenografie i kurtyny z XIX-wiecznych teatrów marionetek.
    • Dawny klasztor minorytów
    • Dawny Pański Browar – renesansowy browar przebudowany w końcu XIX wieku, w najstarszej części był wcześniej arsenał.
    • Brama Budziejowicka – jedyna zachowana miejska brama, wybudowana w latach 1598–1602.

Demografia

edytuj
Rok 1970 1980 1991 2001 2003
Liczba ludności 10 430 13 776 14 108 14 443 14 146

Źródło: Czeski Urząd Statystyczny

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj