Albert Forster

niemiecki polityk nazistowski, gauleiter Gdańska

Albert Maria Forster (ur. 26 lipca 1902 w Fürth, zm. 28 lutego 1952 w Warszawie) – niemiecki polityk, gauleiter Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie, zbrodniarz nazistowski.

Albert Forster
Ilustracja
Pełne imię i nazwisko

Albert Maria Forster

Data i miejsce urodzenia

26 lipca 1902
Fürth, Cesarstwo Niemieckie

Data i miejsce śmierci

28 lutego 1952
Warszawa, Polska

Staatsoberhaupt Wolnego Miasta Gdańska
Okres

od 23 sierpnia 1939
do 1 września 1939

Przynależność polityczna

NSDAP

Poprzednik

Arthur Greiser jako Prezydent Senatu Wolnego Miasta Gdańska

Następca

funkcja zniesiona w związku z likwidacją Wolnego Miasta Gdańska

Odznaczenia
Odznaka Złota Partii (III Rzesza)
Krzyż Zasługi Wojennej I klasy z mieczami (III Rzesza) Krzyż Zasługi Wojennej II klasy z mieczami (III Rzesza) Krzyż Gdański I Klasy (III Rzesza)

Życiorys

edytuj

Członek NSDAP nr 1924, SS nr 158. Od 15 października 1930 pełnił na polecenie Adolfa Hitlera funkcję gauleitera gdańskiego (Wolne Miasto Gdańsk) NSDAP, do którego przybył 9 dni później[1].

Odpowiedzialny za łamanie postanowień traktatu wersalskiego w Wolnym Mieście Gdańsku, łamanie konstytucji tegoż, nielegalne uzbrajanie oraz rozbudowę oddziałów SA i SS na jego terenie oraz prześladowania przedstawicieli opozycji, Polaków oraz Żydów jeszcze przed wojną.

23 sierpnia 1939 Albert Forster ogłosił się zwierzchnikiem Wolnego Miasta Gdańska[2]. W wyniku walki o władzę przejął jej pełnię, eliminując Prezydenta Senatu Wolnego Miasta Gdańska Artura Greisera, który po 1 września 1939 roku został przeniesiony do Wielkopolski[potrzebny przypis]. Po wybuchu wojny, 26 października 1939 roku Albert Forster otrzymał stanowisko namiestnika (Reichsstatthalter) Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie (Reichsgau Danzig-Westpreußen)[3][4].

27 listopada 1939 roku w Bydgoszczy Forster powiedział: Kto należy do narodu polskiego, musi zniknąć. Najzaszczytniejszym dla nas zadaniem jest uczynienie wszystkiego, aby każdy przejaw polskości zginął bez reszty[5].

Organizator przyłączenia Gdańska do Rzeszy oraz odpowiedzialny za powstanie obozu koncentracyjnego Stutthof i masowe egzekucje w Piaśnicy (12 tysięcy zamordowanych) na Kaszubach. 31 grudnia 1941 został awansowany na stopień SS-Obergruppenführera. Bezpośrednio odpowiedzialny za prześladowania Polaków w Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie, ich masowe wysiedlenia, prześladowania.

Odpowiedzialny był także za opóźnianie planowej ewakuacji ludności niemieckiej i wprowadzanie jej w 1945 roku w błąd co do faktycznego położenia na froncie. Doprowadził tymi działaniami (oraz nieustannymi kłótniami z gauleiterem Prus Wschodnich Erichem Kochem) do paniki, zatorów na drogach, braku możliwości ewakuacji z Gdańska ponad miliona Niemców.

Po II wojnie

edytuj

W 1945 uciekł do Niemiec na pokładzie motorówki, obawiając się zemsty Polaków oraz Armii Czerwonej. Biograf gauleitera Dieter Schenk opisuje, że podczas załadunku Forster domagał się także zabrania posiadanych przez siebie gdańskich mebli i innych wartościowych przedmiotów, czym naraził się na kpiny i spowodował zdecydowany sprzeciw oficera Wehrmachtu odpowiedzialnego za przygotowanie podróży.

Jego nazwisko znalazło się na alianckiej liście zbrodniarzy wojennych. Zatrzymany przez Anglików w Niemczech, w sierpniu 1946 wydany został Polsce. Osądzony przez Najwyższy Trybunał Narodowy w Gdańsku od 5 do 29 kwietnia 1948, skazany został za popełnione zbrodnie wojenne na karę śmierci. Wyznaczonymi z urzędu obrońcami Forstera byli gdańscy adwokaci Bolesław Wiącek oraz Tadeusz Kuligowski[6].

Wyrok wykonano 28 lutego 1952 w więzieniu mokotowskim w Warszawie[7].

Do dzisiaj nie jest znany ani powód odwlekania egzekucji, ani nieinformowania o niej opinii publicznej[8]. W literaturze popularnej pojawia się teza, bazująca na pracy Levine’a, że Forster nie został stracony, lecz żył w areszcie domowym do naturalnej śmierci. Hipoteza ta nie została jednak nigdy potwierdzona w jakichkolwiek poważnych źródłach.

Do dzisiaj istnieje w Gdańsku niewielki dom jednorodzinny, w którym mieszkał wraz z rodziną do 1939 roku (przy ulicy Generała Bora-Komorowskiego 95). Po wybuchu wojny Forster przeniósł się do komfortowej willi z ogrodem przy ul. Dębinki 1, w której w latach 1936–1939 siedzibę miało prywatne gimnazjum żydowskie prowadzone przez Ruth Rosenbaum (tzw. Gimnazjum Rosenbaumów)[9]. Obecnie w budynku znajduje się siedziba jednostek administracji Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Zachowała się także jego rezydencja na gdańskiej Wyspie Sobieszewskiej, tzw. „Forsterówka[10].

Honorowe obywatelstwo

edytuj

Honorowy obywatel miasta:

Przypisy

edytuj
  1. W gdańskim sądzie odtworzą proces hitlerowskiego ludobójcy.
  2. Forster ogłosił się zwierzchnikiem Wolnego Miasta Gdańska. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 192 z 26 sierpnia 1939. 
  3. Sziling 1999 ↓, s. 25-26.
  4. Piotr Bejrowski „Tajna Organizacja Wojskowa „Gryf Kaszubski”, Pomorskie. Magazyn samorządu województwa pomorskiego nr 1 (97) styczeń-luty 2013, s. 22–23.
  5. Sziling 1999 ↓, s. 24.
  6. Marian Podgóreczny: Proces gauleitera Alberta Forstera, Palestra 19/9(213) 1975, s. 20–38.
  7. Podgóreczny 1977 ↓, s. 424–427.
  8. Marek Henzler. Wojna osądzona. „Polityka”, s. 68, 17 lutego–23 lutego 2016. 
  9. Mieczysław Abramowicz, Idisze szkejnim fun Langfur (Żydowscy sąsiedzi z Wrzeszcza). w: Wędrówki po Wrzeszczu. [red.:] K. Szczepańska, J. Szczepański, Gdańsk 2011, s. 207–209. ISBN 978-83-7453-016-3, ISBN 978-83-62063-08-6.
  10. Bartosz Gondek „Hitler, Forster, Danzig. Co zostało w dzisiejszym Gdańsku po nazistach?” https://archive.ph/20160212043602/http://trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/1,35612,12118773,Hitler__Forster__Danzig__Co_zostalo_w_dzisiejszym.html
  11. Trzecim obywatelem hon. Gdańska mianowany pełnomocnik Hitlera. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 194 z 17 lipca 1933. 

Bibliografia

edytuj
  • Levine, S. Herbert: Local Authority and the SS State: The Conflict Over Population Policy in Danzig-West Prussia, 1939–1945, Central European History 1969.
  • Marian Podgóreczny: Gauleiter i oskarżony. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1977.
  • Schenk, D.: Albert Forster – gdański namiestnik Hitlera, Polnord 2002
  • Cichy, E.: Faszyzm w Gdańsku 1930 – 1945, Adam Marszałek 2002
  • Jan Sziling: W Rzeszy – czym była niemiecka okupacja na Pomorzu. W: Grzegorz Górski (red.): Polskie Państwo Podziemne na Pomorzu 1939–1945. Toruń: Fundacja „Archiwum Pomorskie Armii Krajowej”, 1999. ISBN 83-910175-3-2.

Linki zewnętrzne

edytuj