Andrzej Markowski (językoznawca)

polski językoznawca i gramatyk normatywny

Andrzej Jan Markowski (ur. 27 listopada 1948 we Wrocławiu[1]) – polski profesor zwyczajny, językoznawca, gramatyk normatywny i leksykograf.

Andrzej Markowski
Państwo działania

 Polska

Data i miejsce urodzenia

27 listopada 1948
Wrocław

Profesor nauk humanistycznych
Specjalność: językoznawstwo polonistyczne
Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Doktorat

1976 – językoznawstwo
Uniwersytet Warszawski

Habilitacja

1990 – językoznawstwo
Uniwersytet Warszawski

Profesura

18 czerwca 1996

Polska Akademia Nauk
Status

Członek prezydium Komitetu Językoznawstwa PAN (od 2011)

Wykładowca
Wydział

Polonistyki UW

Instytut

Języka Polskiego UW

Stanowisko

dyrektor (1991–1999, 2005–2012)
wicedyrektor (1984–1990)
przewodniczący Rady Naukowej INP (1999–2005)
kierownik Zakładu Leksykologii i Kultury Języka INP UW (1991–2008)

Jednostka

Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami RP przy Głównym Geodecie Kraju

Stanowisko

członek (od 2001)
wiceprzewodniczący (od 2007)

Odznaczenia
Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Medal Komisji Edukacji Narodowej

Życiorys

edytuj

Wykształcenie

edytuj

W 1971 ukończył z wyróżnieniem Wydział Polonistyki UW. W latach 1974–1976 staż naukowy w Instytucie Badań Literackich PAN. W 1976 obronił na UW doktorat na podstawie pracy Antonimy przymiotnikowe we współczesnej polszczyźnie. W latach 1980–1984 prowadził lektorat języka polskiego na Uniwersytecie Florenckim, a w 1991 na Uniwersytecie Komeńskiego w Bratysławie. W 1990 habilitował się na UW na podstawie rozprawy Leksyka wspólna różnym odmianom polszczyzny. W 1993 objął stanowisko profesora nadzwyczajnego. W 1996 uzyskał tytuł profesora[2].

Pełnił wiele funkcji, m.in.: wicedyrektora (1984–1990) i dyrektora (1991–1999, 2005–2012) Instytutu Języka Polskiego UW, kierownika Zakładu Leksykologii i Kultury Języka INP UW (1991–2008), przewodniczącego Rady Naukowej INP UW (1999–2005), członek Senatu UW, przewodniczący komisji senackich i rektorskich do spraw pracowniczych i profesorskich (od 2005)[2].

Pracownik naukowy Uniwersytetu Warszawskiego od 1971 do 2022 roku. Od 2002 jako profesor zwyczajny w Instytucie Języka Polskiego Wydziału Polonistyki UW, senator UW. Członek Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN od początku jej istnienia, czyli od 1996, do 2021, zastępca przewodniczącego w latach 1996–2000, w latach 2000–2018 przewodniczący, a w latach 2019–2021 jej honorowy przewodniczący[3]. Od 2001 członek, a od 2007 wiceprzewodniczący Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami RP. Członek rzeczywisty Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, członek Collegium Invisibile (w latach 2007–2010 – zastępca sekretarza generalnego)[2].

Działalność naukowa

edytuj

Jego zainteresowania badawcze to semantyka, leksykologia, leksykografia i kultura języka polskiego. Opublikował z tego zakresu ponad 40 pozycji książkowych: monografii naukowych (np. Leksyka wspólna różnym odmianom polszczyzny, Antonimy przymiotnikowe we współczesnej polszczyźnie), słowników (m.in. Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN, Wielki słownik ortograficzny języka polskiego, Wielki słownik wyrazów obcych i trudnych), książek popularnonaukowych (np. Polszczyzna znana i nieznana, Czy znasz polszczyznę? Zagadki językowe, Jak dobrze mówić i pisać po polsku, Język polski. Poradnik Profesora Andrzeja Markowskiego) i podręczników szkolnych oraz ok. 160 artykułów naukowych i kilkaset felietonów popularnonaukowych. Współautor (z Jerzym Bralczykiem i Janem Miodkiem) książek Wszystko zależy od przyimka i Trzy po 33. Jest popularyzatorem wiedzy o języku i propagatorem kultury języka w licznych audycjach radiowych (ponad 5000 nagrań) i telewizyjnych oraz w odczytach i wykładach dla różnych środowisk (m.in. uczniów, nauczycieli, wydawców, dziennikarzy, biznesmenów). Współtwórca programu nauczania i podręcznika „Pamiętajcie o ogrodach…[4].

Autor wielu dyktand w ogólnopolskim konkursie „Dyktando” i w licznych konkursach regionalnych.

Od 2019 do 2022 roku członek Zespołu Nazewnictwa Miejskiego w Urzędzie m.st. Warszawy[5][6].

Kontrowersje

edytuj

W 2021 Komisja Rektorska ds. Przeciwdziałania Dyskryminacji na UW uznała za uzasadnione zarzuty o wieloletnie molestowanie seksualne przez niego studentek[6]. Andrzej Markowski zaprzeczył zarzutom, ponadto stwierdził, że nie zastosowano zasady domniemania niewinności, a zarzuty nie zostały stwierdzone w niezależnym postępowaniu[6][7]. Prokuratura, po zgłoszeniu przez rektora możliwości popełnienia przestępstwa przez A. Markowskiego odmówiła wszczęcia śledztwa, gdyż nie stwierdziła znamion czynu zabronionego[8].

Wyróżnienia i nagrody

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Markowski Andrzej Jan, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-03-24].
  2. a b c Andrzej Markowski [online], Instytut Języka Polskiego [dostęp 2018-09-14] (pol.).
  3. Skład [online], www.rjp.pan.pl [dostęp 2022-03-21].
  4. Lista tutorów Collegium Invisibile. ci.edu.pl. [dostęp 2011-04-02].
  5. Jarosław Osowski. Obronili Krowią, przywrócili Kłopot. „Gazeta Stołeczna”, s. 5, 2–3 marca 2019. 
  6. a b c Wojciech Karpieszuk: Molestowanie seksualne na UW. Oskarżany przez studentki i doktorantki profesor przerywa milczenie. wyborcza.pl, 7 kwietnia 2022. [dostęp 2022-04-08].
  7. Oświadczenie prof. Andrzeja Markowskiego. Facebook.com, 5 kwietnia 2022. [dostęp 2022-04-08].
  8. Wojciech Karpieszuk: Oskarżenia o molestowanie na UW. Prokuratura: "Nie ma znamion czynu zabronionego". wyborcza.pl, 2022-10-13. [dostęp 2022-10-14].
  9. I. Mortas: Za miłość do elegancji w języku. Kielecka uczelnia doceniła wybitnego polskiego językoznawcę (wideo, zdjęcia). echodnia.eu, 11 czerwca 2015. [dostęp 2015-07-05].

Linki zewnętrzne

edytuj