Billy Crystal

amerykański aktor

Billy Crystal, właśc. William Edward Crystal[1] (ur. 14 marca 1948 w Long Beach) – amerykański aktor, pisarz, komik i producent filmowy.

Billy Crystal
Ilustracja
Billy Crystal (2018)
Imię i nazwisko

William Edward Crystal

Data i miejsce urodzenia

14 marca 1948
Long Beach

Zawód

aktor, pisarz, komik, reżyser, producent filmowy

Współmałżonek

Janice Crystal (od 1970)

Lata aktywności

od 1970

Dostał nominację do nagrody Emmy za udział w programie Saturday Night Live. Dziewięciokrotny gospodarz gali oskarowej.

Młodość

edytuj

Urodził się na Manhattanie w rodzinie żydowskiej[2][3]. Dorastał na Long Beach w stanie Nowy Jork. Matka Helen była gospodynią domową, a ojciec Jack Crystal kierownikiem wytwórni płytowej i producentem muzycznym[4]. Jego wujek, Milt Gabler także zajmował się muzyką, a brat, Richard „Rip” Crystal został producentem telewizyjnym. Crystal dorastał w żydowskiej rodzinie, którą opisał jako „dużą” i „kochającą”[2].

Po skończeniu szkoły średniej, dzięki stypendium sportowemu dostał się na Marshall University w Huntington w Wirginii Zachodniej. Nigdy jednak nie grał, ponieważ program został zawieszony podczas pierwszego roku. Z drugiego roku zrezygnował i wrócił do Nowego Jorku ze swoją przyszłą żoną, Janice Goldfinger. Tam rozpoczął naukę w Nassau Community College, a później na Uniwersytecie nowojorskim, który ukończył w 1970[5].

Kariera

edytuj

Telewizja

edytuj

Studiując na Uniwersytecie Nowojorskim film i reżyserię, kształcił się pod okiem Martina Scorsese. W tym czasie zaczął się już regularnie pojawiać w różnych programach telewizyjnych. W 1976 r. wystąpił w jednym z odcinków serialu All in the Family. Rok wcześniej miał się pojawić w pierwszym odcinku programu NBC Saturday Night (później przemianowanego na Saturday Night Live), ale jego skecz został wycięty. Pojawił się w nim za to kilka miesięcy później, jako komik[6].

W 1977 otrzymał swoją pierwszą znaczącą rolę w serialu Soap, gdzie grał Jodiego Dallasa. Był to pierwszy homoseksualny bohater tak jednoznacznie przedstawiony w amerykańskim serialu telewizyjnym. Jego produkcja trwała do 1981 roku.

W 1982 Crystal został gospodarzem własnego programu pt. The Billy Crystal Comedy Hour w telewizji NBC, ale powstało tylko pięć odcinków.

W 1978 r. zadebiutował na dużym ekranie w filmie Test królika. We wczesnych latach 80. pojawiał też w takich teleturniejach jak: The Hollywood Squares, All Star Secrets i Piramida. W 1984 r. wystąpił gościnnie w filmie Roba Reinera, Oto Spinal Tap jako mim Morty. Ten sam reżyser zaangażował go później do występów w Narzeczonej dla księcia (1987) oraz w Kiedy Harry poznał Sally (1989), za który Crystal otrzymał nominację do Złotego Globu.

W 1991 r. dostał główną rolę w przebojowej komedii, Sułtani westernu. Film odniósł komercyjny sukces i zdobył przychylność krytyków, a Crystalowi dał drugą nominację do Złotego Globu. Trzy lata później powstała jego kontynuacja pt. Złoto dla naiwnych: Z powrotem w siodle.

Po tych sukcesach Crystal zabrał się za reżyserię i nakręcił według własnego scenariusza Komika na sobotę (1992) oraz Zapomnij o Paryżu (1995). Otrzymał też propozycję podłożenia głosu pod Buzza Astrala z filmu animowanego Toy Story (1995) ale ją odrzucił, czego później żałował[6]. W 1999 r. wystąpił w popularnej komedii Depresja gangstera, a w 2002 r. w jej drugiej części.

W 2001 r. ponownie zabrał się za reżyserię i nakręcił telewizyjny film 61*, za który otrzymał nominację do Nagrody Emmy.

W 1990 r. po raz pierwszy został gospodarzem oscarowej gali, a ponieważ bardzo dobrze sprawdził się w tej roli poprowadził ją jeszcze w latach 1990–1993, 1997, 1998, 2000 i 2004. Podobno w 2006 r. odrzucił propozycję przewodniczenia uroczystości, by skupić się na swoim programie 700 Sundays. 10 listopada 2011 r. ogłoszono, że Crystal powróci jako gospodarz Oscarów w 2012 r. po tym, jak Eddie Murphy wycofał się z jej prowadzenia.

Działalność charytatywna

edytuj

W 1986 r. wspólnie z Robinem Williamsem i Whoopi Goldberg prowadził program Comic Relief w telewizji HBO, który zbierał pieniądze dla bezdomnych w Stanach Zjednoczonych[6].

6 września 2005 r. w programie The Tonight Show with Jay Leno, wspólnie z Jayem Leno podpisał motocykl Harley-Davidson, który został sprzedany na aukcji charytatywnej[7].

Na potrzeby Muzeum Tolerancji prowadzonego przez Centrum Szymona Wiesenthala w Los Angeles, nagrał wideo przedstawiające gościom część genealogiczną muzeum.

Życie prywatne

edytuj

W czerwcu 1970 r. poślubił Janice Goldfinger, z którą ma dwie córki. Jennifer jest aktorką, a Lindsay producentką. Mieszkają w Pacific Palisades w Kalifornii[8].

Filmografia

edytuj

Scenarzysta

edytuj

Reżyser

edytuj

Występy gościnne

edytuj

Producent

edytuj

Producent wykonawczy

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Personalidade: Billy Crystal (EUA). InterFilmes.com. [dostęp 2019-10-13]. (port.).
  2. a b Sean Alfano (2005-11-06): Life Is Short, Laugh Hard. CBS News. [dostęp 2019-10-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-10-13)]. (ang.).
  3. Billy is crystal clear. Womans Day. [dostęp 2019-10-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-10-13)]. (ang.).
  4. Billy Crystal Biography (1948-). Film Reference. [dostęp 2019-10-13]. (ang.).
  5. Billy Crystal Biography. Yahoo!. [dostęp 2012-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-03)]. (ang.).
  6. a b c Billy Crystal, 2nd Visit. BravoTV.com. [dostęp 2012-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-11)]. (ang.).
  7. Leno's autographed bike raises $500,000. „USA Today”. [dostęp 2019-10-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-10-13)]. (ang.).
  8. Having Struggled From Warm-Up Act to Headliner: Billy Crystal. „Time”. [dostęp 2019-10-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-29)]. (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj