Brygada Pancerna Harel

Przyjęta 29 listopada 1947 Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181 zakładała, że na terenie byłego Mandatu Palestyny miały powstać dwa państwa (żydowskie i arabskie) oraz mała międzynarodowa strefa obejmująca Jerozolimę i Betlejem. Strefa międzynarodowa miała pozostawać poza granicami obu państw i być zarządzana przez Narody Zjednoczone, które stawały się gwarantem bezpieczeństwa wszystkich świętych miejsc chrześcijaństwa, islamu i judaizmu w obu miastach^[1][2]. Społeczność żydowska zaakceptowała plan podziału Palestyny, jednak Arabowie odrzucili go i dzień później wybuchła wojna domowa w Mandacie Palestyny. Region Jerozolimy stanowił najsilniejszy punkt sporny. Egzystencja społeczności żydowskiej w Jerozolimie była uzależniona od płynności dostaw z nadmorskiej równiny Szaron i miasta Tel Awiw. Utrzymanie tej komunikacji było dla jerozolimskich Żydów sprawą życia i śmierci. Izraelski dziennikarz Amos Elon argumentował w tej sprawie: „Dla wszystkich było jasnym, że bitwa o Jerozolimę nie zostanie rozstrzygnięta na Starym Mieście, ale na wąskim pasie asfaltu, który łączy Jerozolimę z Tel Awiwem. Ta droga decydowała o życiu miasta i bez niej nie było szans na przetrwanie”^[3]. Ochronę konwojów do Jerozolimy powierzono trzem taktycznym batalionom bojowym Palmach.

Seria kolejno ponoszonych porażek zmusiła dowództwo Hagany do wdrożenia w życie Plan Dalet^[4], którego pierwszym krokiem było przeprowadzenie operacji Nachszon (5–12 kwietnia 1948). Siły uderzeniowe Palmach odegrały wówczas istotną rolę, walcząc na pierwszej linii frontu. Na potrzeby kolejnej operacji Harel (16–20 kwietnia 1948) z trzech batalionów Palmach sformowano Brygadę „Harel”. Liczyła ona 1400 doświadczonych żołnierzy, dowodzonych przez Icchaka Rabina. Przed brygadą postawiono dwa zasadnicze cele: (1) zdobycie i umocnienie obrony korytarza komunikacyjnego prowadzącego do Jerozolimy, aby umożliwić swobodny przejazd konwojów, oraz (2) szkolenie nowych żołnierzy^[5]. Cele te wymusiły stworzenie specyficznej struktury organizacyjnej brygady. Powstały dwie grupy oficerów operacyjnych. Pierwsza grupa (dowództwo brygady, oficerowie polowi i wywiad) zajęła się działaniami taktycznymi w obszarze Jerozolimy i drogi prowadzącej do miasta. Druga grupa oficerów podjęła się przeprowadzania selekcji żołnierzy pod wymagania batalionów szturmowych Palmach. Dopiero wówczas przechodzili oni kursy szkoleniowe i treningi. W końcowej fazie operacji Harel, siły uderzeniowe Brygady „Harel” zostały przerzucone do Jerozolimy, gdzie wzięły udział w operacji Jewusi (22 kwietnia-3 maja 1948 r.). Po raz pierwszy Hagana użyła wtedy sił większych niż jedna brygada (drugą była Brygada Ecjoni). Brygada poniosła wówczas ciężkie straty. Po szybkiej odbudowie sił, brygada wzięła udział w operacji Makkabi (8–18 maja 1948), a następnie w bitwie o Jerozolimę (15 maja – 19 lipca 1948 r.) i bitwie o Stare Miasto Jerozolimy (16–28 maja 1948). Podczas I wojny izraelsko-arabskiej siły brygady uczestniczyły w operacji Danny (10–18 lipca 1948), operacji Ha-Har (19–22 października 1948) i operacji Horew (22 grudnia 1948 – 7 stycznia 1949).

Po wojnie została przekształcona w brygadę piechoty. Podczas kryzysu sueskiego w 1956 brygada przeprowadziła nieudane natarcie na miasto Abu Udżajla na półwyspie Synaj. Była to jedna z nielicznych izraelskich porażek podczas tej wojny. Doświadczenia wojny wskazywały na dużą skuteczność wojsk zmechanizowanych, dlatego w 1959 brygada przeszła przebudowę w brygadę piechoty zmotoryzowanej. Na początku 1967 brygada otrzymała wzmocnienie czołgami M4 Sherman. Podczas wojny sześciodniowej w 1967 jej oddziały uczestniczyły w zajęciu Jerozolimy, Ramallah, Betlejem, Jerycha i Hebronu. Po wojnie główną bazą brygady stało się miasto Jerycho w Dolinie Jordanu. Po wojnie nastąpiło przekształcenie brygady w brygadę pancerną wchodzącą w skład 366 Dywizji Pancernej. Na jej uzbrojenie weszły wówczas czołgi Centurion. Podczas wojny Jom Kipur w 1973 brygada w trybie alarmowym przeszła przez Beer Szewę i z marszu przeprowadziła kontratak na nacierające wojska egipskie na Synaju. Przekroczyła Kanał Sueski i dotarła do przedmieść Kairu. W 2003 stała się brygadą rezerwową^[6].

Podczas wojny w Strefie Gazy (2023–) Brygada Pancerna Harel wjechała do Bajt Hanun^[7].

10 Brygada Pancerna Harel wchodzi jednostka rezerwowa w skład 366 Dywizji Pancernej, podlegającej Dowództwu Północnemu.

• 4 batalion „Burglars” – pełnił on funkcję centralnego batalionu Palmach, którego żołnierze jako siły specjalne Hagany wykonywali najtrudniejsza zadania w centralnej części kraju. Dowództwo objął Josef Tabenkin (później Uzi Narkiss i Dawid Elazar).
• 5 batalion „Sza’ar ha-Gaj” – powstał pod koniec 1947, jednak pełną gotowość bojową osiągnął dopiero pod koniec marca 1948. Do jego zadań należało zabezpieczanie konwojów do Jerozolimy.
• 6 batalion „Jeruszalajim” – powstał na przełomie 1947 i 1948. Do jego zadań należało zabezpieczanie konwojów do Jerozolimy, jednak większość działań prowadził w samym obszarze miasta Jerozolima, oraz na drogach prowadzących do bloku osiedli żydowskich Gusz Ecjon i kibuców Bet ha-Arawa i Kalja nad Morzem Martwym.

• Korpus Pancerny