Chrystian X (duń. Christian 10., ur. 26 września 1870 w Pałacu Charlottenlund pod Kopenhagą jako Christian Carl Frederik Albert Alexander Vilhelm, zm. 20 kwietnia 1947 w Amalienborgu) – król Danii w latach 1912–1947 oraz (jako Kristján 10.) król Islandii w latach 1918–1944 z dynastii Glücksburgów, bocznej linii Oldenburgów.

Chrystian X
Ilustracja
ilustracja herbu
podpis
Król Danii
Okres

od 14 maja 1912
do 20 kwietnia 1947

Poprzednik

Fryderyk VIII

Następca

Fryderyk IX

Król Islandii
Okres

od 1 grudnia 1918
do 17 czerwca 1944

Następca

regent Sveinn Björnsson

Dane biograficzne
Dynastia

Glücksburgowie

Data i miejsce urodzenia

26 września 1870
Pałac Charlottenlund

Data i miejsce śmierci

20 kwietnia 1947
Amalienborg

Ojciec

Fryderyk VIII

Matka

Luiza Bernadotte

Żona

Aleksandra meklemburska

Dzieci

Fryderyk IX
Kanut

Odznaczenia
Order Słonia (Dania) Wielki Komandor Orderu Danebroga (Dania) Łańcuch z Gwiazdą Krzyża Wielkiego Orderu Sokoła (Islandia) Odznaka Honorowa Orderu Danebroga (Dania) Medal Pamiątkowy Złotych Godów Króla Chrystiana IX i Królowej Luizy 1892 Wielka Wstęga Orderu Leopolda (Belgia) Krzyż Wielki Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Krzyż Wielki Orderu Zbawiciela (Grecja) Krzyż Srebrny Orderu Zbawiciela (Grecja) Najwyższy Order Zwiastowania Najświętszej Marii Panny (Order Annuncjaty) Order Korony Wendyjskiej (Meklemburgia) Order Gryfa (Meklemburgia) Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Lwa Niderlandzkiego (Holandia) Krzyż Wielki Królewskiego Norweskiego Orderu Świętego Olafa Order Domowy i Zasługi Księcia Piotra Fryderyka Ludwika (Oldenburg) Order Orła Czarnego (Prusy) Krzyż Wielki Orderu Orła Czerwonego (Prusy) Łańcuch Orderu Karola I (Rumunia) Order św. Andrzeja (Imperium Rosyjskie) Order Świętego Aleksandra Newskiego (Imperium Rosyjskie) Cesarski i Królewski Order Orła Białego (Imperium Rosyjskie) Order Świętego Włodzimierza IV klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętej Anny I klasy (Imperium Rosyjskie) Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława I klasy (Imperium Rosyjskie) Order Sokoła Białego (Saksonia-Weimar) Order Królewski Serafinów (Szwecja) Królewski Order Karola XIII (Szwecja) Order Złotego Runa (Hiszpania) Łańcuch Orderu Karola III (Hiszpania) Krzyż Wielki Orderu Łaźni (Wielka Brytania) Order Podwiązki (Wielka Brytania) Krzyż Wielki Orderu Białej Róży Finlandii Order Orła Białego (1921–1990) Order Krzyża Wolności za służbę wojskową (Estonia) Krzyż Wielki Orderu Daniły I (Czarnogóra) Krzyż Wielki ze Świętą Koroną Orderu Węgierskiego Zasługi (cywilny)

Życiorys

edytuj

Syn króla Danii Fryderyka VIII Glücksburga i Luizy Bernadotte, córki króla Szwecji i Norwegii Karola XV.

Jako pierwszy z królów Danii w 1889 został studentem. Naukę kontynuował w szkole oficerskiej.

W trakcie I wojny światowej zapewnił Danii neutralność podczas tzw. „spotkania trzech królów” skandynawskich (prócz niego wzięli w nim udział królowie: Norwegii Haakon VII i Szwecji Gustaw V) 18 grudnia 1914 w Malmö[1].

Podczas II wojny światowej w przeciwieństwie do władców Norwegii i Holandii, którzy opuścili swoje kraje podczas niemieckiej okupacji, Chrystian X Glücksburg pozostał w tym czasie w kraju, stając się widocznym symbolem narodowej sprawy. Pomimo podeszłego wieku i wątpliwego stanu zdrowia codziennie bez ochrony odbywał konną przejażdżkę przez miasto. 26 kwietnia 1898 poślubił meklemburską księżniczkę Aleksandrę (1879–1952), z którą miał dwóch synów: Fryderyka (1899–1972), późniejszego króla Danii, oraz Kanuta (1900–1976).

Odznaczenia

edytuj
 
Chrystian X (w środku) z dziadkiem, ojcem i synem
Prapradziadkowie

Fryderyk Karol Schleswig-Holstein-Sonderburg-Beck
(1757-1816)
∞1780
Fryderyka Amalia Schlieben
(1757-1827)

Karol Hessen-Kassel
(1744-1836)
∞1766
Luiza Oldenburg
(1750-1831)

Fryderyk Hessen-Kassel
(1747-1837)
∞1786
Karolina Polyxena Nassau-Usingen
(1762-1823)

Fryderyk Oldenburg
(1753-1805)
∞1774
Zofia Mecklenburg-Schwerin
(1758-1794)

Król Szwecji i Norwegii
Karol XIV Jan
(1763-1844)
∞1797
Dezyderia Clary
(1777-1860)

Eugeniusz de Beauharnais
(1781-1824)
∞1806
Augusta Amalia Wittelsbach
(1788-1851)

Król Holandii
Wilhelm I Oranje-Nassau
(1772-1843)
∞1791
Wilhelmina Hohenzollern
(1774-1837)

Król Prus
Fryderyk Wilhelm III Pruski
(1770-1840)
∞1793
Augusta Wilhelmina Mecklemburg-Strelitz
(1776-1810)

Pradziadkowie

Fryderyk Wilhelm Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg
(1785-1831)
∞1810
Luiza Karolina Hessen-Kassel
(1789-1867)

Wilhelm Heski
(1787-1867)
∞1810
Luiza Charlotta Oldenburg
(1789-1864)

Król Szwecji i Norwegii
Oskar I Bernadotte
(1799-1859)
∞1823
Józefina de Beauharnais
(1807-1876)

Wilhelm Fryderyk Oranje-Nassau
(1797-1881)
∞1825
Ludwika Hohenzollern
(1808-1870)

Dziadkowie

Król Danii
Chrystian IX Glücksburg
(1818-1906)
∞1842
Luiza Hessen-Kassel
(1817-1898)

Król Szwecji i Norwegii
Karol XV Bernadotte
(1826-1872)
∞1851
Ludwika Orańska
(1828-1871)

Rodzice

Król Danii
Fryderyk VIII Glücksburg
(1843-1912)
∞1869
Luiza Bernadotte (1851-1926)

Chrystian X Glücksburg (1870-1947), Król Danii i Islandii

Przypisy

edytuj
  1. 1914: Scandinavian Alliance Formed - The New York Times. The New York Herald, European Edition, 1914-12-20. [dostęp 2016-08-09].
  2. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae The Titled Nobility of Europe. Burke's Peerage, 1914, s. 60-63
  3. a b Th. Hauch-Fausbøll: De Kgl. Danske Ridderordener og Medailler. Biografisk billedgalleri. Kopenhaga, 1929, s. 64, 155
  4. The Order of the Falcon [online], forseti.is (Office of the President of Iceland) [dostęp 2015-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2012-09-10] (ang.).
  5. a b c H. F. Grandjean: De Kgl. Danske Ridderordener. Kopenhaga, 1903, s. 21
  6. Christian X, king of Denmark. geneall.net. [dostęp 2015-11-01]. (ang.).
  7. Valkoisen Ruusun suurristi ketjuineen myönnetty 115 ulkomaalaiselle vaikuttajalle [online], hs.fi (Helsingin Sanomat) [dostęp 2015-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2015-10-19] (fiń.).
  8. Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 298
  9. Bearers of decorations
  10. Sallay Gergely Pál. The Collar of the Hungarian Order of Merit. „A Had tör té ne ti Mú ze um Értesítôje 18. Acta Musei Militaris in Hungaria”, s. 81, Budapest, 2018. Hadtörténeti Múzeum. (ang.).