Don Ameche
Don Ameche, właśc. Dominic Felix Ameche (ur. 31 maja 1908 w Kenosha, zm. 6 grudnia 1993 w Scottsdale) – amerykański aktor.
 Don Ameche (1964) | |
| Imię i nazwisko |
Dominic Felix Amici |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód |
aktor |
| Współmałżonek |
Honore Prendergast |
| Lata aktywności |
1928–1993 |
Zwycięzca Oscara dla najlepszego aktora drugoplanowego za rolę Arta Selwyna w komediodramacie fantastycznonaukowym Rona Howarda Kokon (1985)[1]. Laureat Pucharu Volpiego i Nagrody Pasinettiego dla najlepszego aktora na 45. Festiwalu Filmowym w Wenecji za rolę Gino w dramacie kryminalnym Davida Mameta Fortuna kołem się toczy (1988).
8 lutego 1960 otrzymał dwie własne gwiazdy w Alei Gwiazd w Los Angeles znajdujące się przy 6101 Hollywood Boulevard (telewizja) i 6313 Hollywood Blvd. (radio)[2][3].
Wczesne lata
edytujUrodził się w Kenosha w Wisconsin w rodzinie rzymskokatolickiej jako drugie z ośmiorga dzieci[4]. Jego matka, Barbara Etta Hertel, była pochodzenia szkockiego, irlandzkiego i niemieckiego[5]. Jego ojciec, Felice Amici, był operatorem salonu i barmanem z Montemonaco, w regionie Marche, w prowincji Ascoli Piceno[6]. Ojciec zmienił pisownię swojego imienia z „Amici” na „Ameche”, kiedy wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. Ameche miał cztery siostry – Elizabeth C. „Betty” (1906–1984), Catherine Ettę (1920–1992), Mary Jane (1922–2009) i Ann Lucy (1925–2010) oraz trzech braci – Louisa Williama (1910–1971), Jamesa Petera „Jima” (1915–1983) i Umberto „Berta” Henry’ego (1917–1999)[4]. Ameche uczęszczał do Marquette University w Milwaukee, Loras College w Dubuque i University of Wisconsin-Madison.
Kariera
edytujAmeche brał udział w sztukach już w szkole średniej, a potem w college’u w Madison w przedstawieniu Nadmiar bagażu (Excess Baggage). W 1929 zastąpił zaginionego aktora w roli kamerdynera w sztuce Jerry-for-Short w Nowym Jorku, po czym odbył tournée z wodewilem z Texas Guinan. Następnie przeniósł się do Chicago, gdzie w 1930 rozpoczął karierę radiową w audycji Empire Builders, programie nadawanym przez Merchandise Mart. Do 1932 był główną postacią dwóch innych programów w Chicago: antologii dramatycznej The First Nighter Program i jako Bob Drake w Betty i Bob.
Występował na Broadwayu w roli Steve’a Canfielda w komedii muzycznej Jedwabne pończoszki (1955–56), Roberta Deana w komedii Święto zakochanych (1957), Maxa Grady’ego w komedii muzycznej Złotowłosa (1958–59), Chuna w musicalu 13 córek (1961), Henry’ego Orienta w musicalu Henry, Sweet Henry (1967) i jako kierownik sceny w sztuce Thorntona Wildera Nasze miasto (1989)[7].
Sprowadzony do Hollywood przez producenta 20th Century Studios, Darryla Zanucka, Ameche grał głównie romantyczne role w towarzystwie wielu czołowych gwiazd tamtej epoki. W screwball comedy Mitchella Leisena Północ (Midnight, 1939) zagrał główną rolę Tibora Czerny’ego. Grał w komediach: Nieoczekiwana zmiana miejsc (1983), Kokon (1985) i jej kontynuacji Kokon: Powrót (1988)[8].
Życie prywatne
edytuj26 listopada 1932 zawarł związek małżeński z Honorą M Prendergast, z którą był aż do jej śmierci 5 września 1986. Mieli sześcioro dzieci: czterech synów – Dona, Ronalda, Thomasa Anthony’ego i Lawrence’a Michaela oraz dwie córki – Barbarę Balindę i Constance Victorię.
Śmierć
edytujZmarł 6 grudnia 1993 w domu swego syna w Scottsdale w stanie Arizona na raka gruczołu krokowego w wieku 85 lat[9].
Wybrana filmografia
edytuj- Clive of India (1935) jako więzień w podziemiach
- Piekło Dantego (1935) jako mężczyzna w Stoke-Hold
- Ramona (1936) jako Alessandro
- Zakochane kobiety (1936) jako dr Rudi Imre
- Sins of Man (1936) w podwójnej roli: Karl Freyman/Mario Signarelli
- One in a Million (1936) jako Bob Harris
- W starym Chicago (1937) jako Jack O’Leary
- Szalony chłopak (1938) jako Charlie Dwyer
- Trzej muszkieterowie (1939) jako D’Artagnan
- Północ (1939) jako Tibor Czerny/"Baron Czerny"
- Historia Alexsandra Grahama Bella (1939) jako Alexander Graham Bell
- Księżyc nad Miami (1941) jako Phil O’Neil
- Niebiosa mogą zaczekać (1943) jako Henry Van Cleve
- Śpij kochanie (1948) jako Richard W. Courtland
- Prawo Burke’a (serial TV: 1963) jako Whitman Saunders
- A gdyby wszczęli wojnę i nikt się nie stawił? (1970) jako płk Flanders
- Nieoczekiwana zmiana miejsc (1983) jako Mortimer Duke
- Kokon (1985) jako Arthur „Art” Selwyn
- Kumple (1987) jako Art Riddle
- Harry i Hendersonowie (1987) jako dr Wallace Wrightwood
- Książę w Nowym Jorku (1988) jako żebrak Mortimer
- Kokon: Powrót (1988) jako Arthur „Art” Selwyn
- Fortuna kołem się toczy (1988) jako Gino
- Oskar (1991) jako ks. Clemente
- Szalona rodzinka (1992) jako Harry Aldrich
- Niezwykła podróż (1993) – Shadow (głos)
- Corrina, Corrina (1994) jako dziadek Harry
Przypisy
edytuj- ↑ Don Ameche Awards. AllMovie. [dostęp 2024-08-11]. (ang.).
- ↑ Don Ameche. Walk of Fame. [dostęp 2024-08-11]. (ang.).
- ↑ Myrna Oliver: Hollywood Star Walk: Don Ameche. „Los Angeles Times”, 8 grudnia 1993. [dostęp 2024-08-11]. (ang.).
- ↑ a b Donald Greyfield: Don Ameche (1908–1993). Find a Grave. [dostęp 2024-08-11]. (ang.).
- ↑ John Parker: Who’s who in the Theatre. Pitman, 1981. ISBN 978-0-8103-0235-8.
- ↑ Peter B. Flint: Don Ameche Is Dead at 85; Oscar Winner for 'Cocoon'. „The New York Times”, 8 grudnia 1993. [dostęp 2024-08-11]. (ang.).
- ↑ Don Ameche. Internet Broadway Database. [dostęp 2024-08-11]. (ang.).
- ↑ Don Ameche. Rotten Tomatoes. [dostęp 2024-08-11]. (ang.).
- ↑ Myrna Oliver: From the Archives: Don Ameche, Dapper Film Star, Dies at 85. „Los Angeles Times”, 8 grudnia 1993. [dostęp 2024-08-11]. (ang.).
Bibliografia
edytuj- Ben Ohmart: Don Ameche: The Kenosha Comeback Kid. Albany: BearManor Media, 2007. ISBN 978-1-59393-045-5. OCLC 759626448.
Linki zewnętrzne
edytuj- Don Ameche (1908–1993) w bazie IMDb (ang.)
- Don Ameche w bazie Filmweb
- Don Ameche w bazie Notable Names Database (ang.)
- Don Ameche w bazie Discogs.com (ang.)