Ekscypleks – kompleks w stanie wzbudzonym tworzony w wyniku asocjacji dwóch różnych cząsteczek, z których jedna jest w stanie wzbudzonym, a druga w podstawowym[1]. Proces ten można przedstawić jako:

Schemat powierzchni energetycznych i powstawania ekscypleksów

Dowodem na istnienie ekscypleksu jest porównanie emisji każdego z monomerów z widmem emisyjnym badanego układu molekularnego. Obserwowane widmo jest przesunięte w stronę większych wartości długości fali. Kompleksy tego typu istnieją wyłącznie w stanie wzbudzonym. W stanie podstawowym dysocjują, ponieważ aby były trwałe muszą znajdować się w minimum energii potencjalnej. Załączony rysunek przedstawia proces tworzenia ekscypleksu. Schemat ten ilustruje również dlaczego pasmo emisji tego typu kompleksu jest pozbawione struktury (jest obłe). Jest tak, ponieważ przejście przy emisji zachodzi do nieskwantowanego stanu podstawowego (w przeciwieństwie do emisji ze stanu wzbudzonego pojedynczej cząsteczki).

Do opisu ekscypleksów wykorzystuje się funkcje falową postaci:

gdzie wyrażenia oznaczają składowe związane ze wzbudzaniem elektronowym donora i akceptora, natomiast to składowe związane z przeniesieniem ładunku. Zatem w ekscypleksie zachodzi zarówno przeniesienie ładunku (jonizacja), jak i przeniesienie energii w postaci wzbudzania donora lub akceptora.

Warunki tworzenia się ekscypleksów są związane z energią tworzenia izolowanych jonów i Energia ta w stanie podstawowym wynosi:

gdzie:

potencjał jonizacji – energia najwyższego wiążącego orbitalu,
powinowactwo elektronowe – energia najniższego antywiążącego orbitalu.

W związku z tym, że jedna cząsteczka jest wzbudzona, energia tworzenia zmniejsza się o energię wzbudzenia Ponadto izolowane jony zostają przeniesione na odległość równowagową zatem energia tworzenia zmniejsza się również o energię oddziaływań elektrostatycznych.

Podsumowując:

Warunkiem tworzenia ekscypleksów jest

Przypisy

edytuj
  1. J.A. Barltrop, J.D. Coyle, Fotochemia podstawy, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 113–115, ISBN 83-01-05922-2.