Ferrara

włoska gmina

Ferrara – miasto w północnych Włoszech, w regionie Emilia-Romania, w prowincji Ferrara, ok. 50 km na NNE od Bolonii, nad rzeką Pad, która płynie 5 km na północ od centrum. Według danych na rok 2023 gminę zamieszkiwało 129 126[1] osób (320 os./km²).

Ferrara
gmina
ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Włochy

Region

 Emilia-Romania

Prowincja

Ferrara

Kod ISTAT

038008

Powierzchnia

404 km²

Populacja (01.06.2023)
• liczba ludności


129 126[1][a]

• gęstość

320 os./km²

Numer kierunkowy

0532

Kod pocztowy

44100

Położenie na mapie Emilii-Romanii
Mapa konturowa Emilii-Romanii, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Ferrara”
Położenie na mapie Włoch
Mapa konturowa Włoch, u góry znajduje się punkt z opisem „Ferrara”
Ziemia44°50′N 11°37′E/44,833333 11,616667
Strona internetowa
Ferrara, miasto renesansu i jego delta Po[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo

 Włochy

Typ

kulturowy

Spełniane kryterium

II, III, IV, V, VI

Numer ref.

733

Region[b]

Europa i Ameryka Północna

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

1995
na 19. sesji

Dokonane zmiany

1999

Późnoromańska katedra pod wezwaniem świętego Jerzego

Przemysł spożywczy, chemiczny, maszynowy, metalowy, włókienniczy, ośrodek handlu rolnego, węzeł kolejowy (stacja Ferrara) i drogowy, ośrodek uniwersytecki. Liczne zabytki i muzea. Wśród nich ogromny zamek rodu d’Este i monumentalna katedra gotycka, typowa dla miast Emilii-Romanii (Parmy, Modeny czy Fidenzy)

Historia

edytuj

Podobno założona jako rzymska kolonia o nazwie Forum Alieni. Ślady osadnictwa znaleziono wokół katedry[2] oraz w pobliżu tzw. castrum bizantino. Pierwsze źródła pisane odnotowują Ferrarę w 754 roku jako miasto wchodzące wcześniej w skład egzarchatu Rawenny. W 984 weszła w skład księstwa Modeny (lenna cesarza Ottona I). Pierwszym władcą był Tedald z Kanossy, kuzyn Ottona I. Potem weszła w skład posiadłości papieskich, uzyskała niezależność w 1101 jako komuna miejska, należąca jako wolne miasto do Ligi Lombardzkiej. Od 1240 we władaniu rodu d’Este jako księstwo, za panowania tego rodu miasto przeżywało rozkwit. W 1385 rozpoczęła się budowa zamku św. Michała, a w 1391 został założony uniwersytet. Na dwór d’Este przybywało wielu artystów, malarzy poetów i muzyków, wśród nich Petrarka, Ludovico Ariosto czy Torquato Tasso. Ferrara jest miejscem narodzin renesansowego kaznodziei Girolama Savonaroli w 1452.
O potędze rodu d’Este świadczy to, iż udało się zawrzeć w 1501 roku małżeństwo między Alfonsem d’Este, a córką papieża Aleksandra VILukrecją Borgia. W późniejszych okresach dochodziło do mariaży pomiędzy potomkami d’Este a dziećmi ważnych monarchów europejskich, np. córka króla Francji Ludwika XII – Renée Francuska poślubiła Alfonsa II d’Este.

Do 1597 Ferrara była lennem, a od 1598 prowincją Państwa Kościelnego[3], w okresie 1794–1814 pod okupacją francuską, 1832–1859 pod kontrolą (okupacją) austriacką, przeszła pod zarząd Królestwa Sardynii, a w 1861 włączona do Królestwa Włoch.

Zabytki

edytuj

Starówka w Ferrarze otoczona jest fortyfikacjami bastionowymi z XV-XVI w. o długości 9 km. Są to, obok Lukki, najlepiej zachowane umocnienia renesansowe we Włoszech.

Do najbardziej znanych budowli należy zamek d’Este (Castello Estense) usytuowany w centrum miasta. Jest to ceglany budynek z masywnymi bastionami, otoczony fosą. Jego budowę rozpoczęto w 1385. Został przebudowany po pożarze w 1554, a jego wnętrza jeszcze wielokrotnie przekształcane.

Katedra konsekrowana w 1135 w stylu romańskim i dokończona w XIII w., z renesansową kampanilą z lat 1451–1493 i barokowym wystrojem wnętrza.

Ratusz przebudowany w XVIII w., wcześniej rezydencja rodu d’Este.

Średniowieczny uniwersytet z wydziałami prawa, architektury, medycyny, farmacji i nauk przyrodniczych, z ogrodem botanicznym.

Renesansowe pałace, m.in.: Palazzo dei Diamanti, Casa Romei, Palazzo Schifanoia.

Klasztor dominikanów z grobowcami członków rodu d’Este: Alfonsa I, Alfonsa II, Ercole I, Ercole II, Lukrecji Borgia, Eleonory Aragońskiej i in.

Synagoga pierwotnie z 1421, odnowiona i przebudowana w 1820 oraz Muzeum Żydowskie w obrębie dawnego getta z lat 1627–1859.

Opera (Teatro Comunale) z lat 1786–1797.

Klasztor kartuzów z cmentarzem z XIX w.

Kościoły: NMP, św. Benedykta, św. Karola, św. Krzysztofa, św. Dominika, św. Franciszka, św. Jerzego, św. Pawła, św. Romana.

Dom poety Ludovico Ariosto, w którym tenże zmarł w 1532.

Pałac Ludovico il Moro.

Inne informacje

edytuj

31 maja 1503 roku Mikołaj Kopernik uzyskał na uniwersytecie w Ferrarze tytuł doktora prawa kanonicznego[4]. 25 grudnia 1815 roku urodził się tutaj Temistocle Solera, kompozytor i librecista znany przede wszystkim ze współpracy z Giuseppe Verdim. Ferrara jest także rodzinnym miastem wybitnego włoskiego reżysera Michelangelo Antonioniego, gdzie urodził się 29 września 1912 roku. Miasto to często pojawia się w jego filmach. Dwie damy, siostry z Ferrary, Dorabella i Fiordiligi pojawiają się również w operze Wolfganga Amadeusa MozartaCosì fan tutte (KV 588).

W mieście znajdują się stacje kolejowe Ferrara oraz Pontelagoscuro.

Miasta partnerskie

edytuj
  1. W celu wyszukania liczby mieszkańców należy na stronie źródła[1] wybrać Ripartizione: Nord-est, Regione: Emilia-Romagna, Provincia: Ferrara, Comune: Ferrara i kliknąć Cerca.

Przypisy

edytuj
  1. a b c Bilancio demografico mensile [online], demo.istat.it [dostęp 2023-08-06].
  2. Ferrara / Ferraria (new name, see moved from Voghenza) - Italy in 624 (Chronology of Catholic dioceses: Italy).
  3. Jarosław Swajdo, Ferrara Delikatna i subtelna, piękna i racjonalna, [w:] Otwarty Przewodnik Krajoznawczy [online] [dostęp 2021-08-19].
  4. Karol Górski, Mikołaj Kopernik. Środowisko społeczne i samotność, Toruń: Wydawnictwo UMK, 2012, s. 118, ISBN 978-83-231-2777-2.

Bibliografia

edytuj