Hanna Skarżanka

polska aktorka

Hanna Skarga, Hanna Skarżanka (ur. 23 lutego?/8 marca 1917 w Mińsku, zm. 8 listopada 1992 w Warszawie) – polska aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna, piosenkarka.

Hanna Skarżanka
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

8 marca 1917
Mińsk

Data i miejsce śmierci

8 listopada 1992
Warszawa

Zawód

aktorka teatralna i filmowa

Lata aktywności

1940–1992

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Medal 10-lecia Polski Ludowej Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (złota)
Hanna Skarżanka w filmie Dwie godziny (1946)
Hanna Skarżanka i Janina Marisówna w komedii Majątek albo imię Karola Borowskiego
Grób Hanny Skarżanki na warszawskim cmentarzu ewangelicko-reformowanym

Życiorys

edytuj

Wywodziła się z rodziny ziemiańskiej wyznania ewangelicko-reformowanego, dość luźno związanej ze swoim Kościołem.

W 1937 rozpoczęła studia na Wydziale Rolnym Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Równolegle studiowała w konserwatorium. Wkrótce przeniosła się na polonistykę. Od grudnia 1940 do marca 1941 należała do zespołu Teatru Małego w Wilnie. Wkrótce jednak przerwała pracę w teatrze, co było spowodowane wybuchem wojny niemiecko-radzieckiej w 1941. W czasie okupacji niemieckiej miasta pracowała jako kelnerka w kasynie żołnierskim, zbierała informacje dla polskiego wywiadu wojskowego. Od stycznia 1942 należała do Kedywu Okręgu Wileńskiego AK. Uczestniczyła w akcji odbicia Eugeniusza Chylińskiego „Freza” z więzienia na Łukiszkach. Debiutowała 3 grudnia 1944 w Polskim Teatrze Dramatycznym w Wilnie, kierowanym przez Mieczysława Szpakiewicza. Następnie udzielała się m.in. w Teatrze Ziemi Pomorskiej w Toruniu, Teatrze im. S. Jaracza w Olsztynie, Teatrze Polskim w Poznaniu, a największy rozgłos przyniosły jej role w sztukach wystawianych w warszawskim Teatrze „Ateneum” w latach 1960–1975.

W 1979 zrezygnowała na krótko z gry w teatrze, ale nadal interesowała się życiem społecznym i artystycznym Warszawy. Za namową ks. Jerzego Popiełuszki, występowała przez jakiś czas w przedstawieniach kościelnych. W 1982 przejęła obowiązki kierownika artystycznego Muzeum Archidiecezji Warszawskiej. W latach 1988–1991 ponownie gościła na scenie Teatru „Ateneum” w Warszawie.

Została pochowana na warszawskim cmentarzu ewangelicko-reformowanym (kwatera N-2-31)[1].

Życie prywatne

edytuj

Jej siostrą była prof. Barbara Skarga, bratem zaś aktor, Edward Skarga. Hanna Skarżanka dwukrotnie wychodziła za mąż: w 1938 poślubiła por. Stefana Czernika, późniejszego oficera AK, z którym na początku wojny rozwiodła się, a w 1944 wyszła za Bolesława Ćwiecińskiego, późniejszego dziennikarza radiowego (małżeństwo to rozwiązane zostało zaraz po wojnie). W związku tym urodziła się w 1944 córka, Ewa Skarżanka, która też była aktorką i grała pod nazwiskiem matki[2] (podobnie jak wnuczka, Katarzyna Skarżanka). Zawód aktorski wykonuje także bratanek artystki – Piotr Skarga i prawnuczka Hanna Skarga.

Filmografia

edytuj

Polski dubbing

edytuj

Ordery i odznaczenia

edytuj

Nagrody

edytuj
  • Nagroda za drugoplanową rolę kobiecą w filmie Polowanie na muchy w reż. Andrzeja Wajdy na Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie (1970)
  • Nagroda Heroiny Polskiego Kina 2013 (Skarżance za wielkie serce, za miłość i za otwartość dla innych. Za wrażliwość i wielką klasę. Za mistyczny czar osobowości. I za… „Yiddishe Mame”) – nagrodę przyznaną pośmiertnie odebrały wnuczka i prawnuczka aktorki (2013)

Upamiętnienie

edytuj
  • Jej nazwisko widnieje na tablicy upamiętniającej artystów zasłużonych dla kultury polskiej, umieszczonej w 2020 roku na budynku przy ul. Odolańskiej 20 w Warszawie, w którym mieszkała[5].

Przypisy

edytuj
  1. śp. HANNA SKARGA
  2. Hanna Skarżanka [online], ipsb.nina.gov.pl [dostęp 2018-06-30] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-01] (pol.).
  3. M.P. z 1954 r. nr 108, poz. 1458 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  4. M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki - wskazana jako Skarga Hanna.
  5. Niezwykli mieszkańcy mokotowskiego domu. [w:] Urząd Dzielnicy Mokotów m.st. Warszawy [on-line]. 3 grudnia 2020. [dostęp 2023-01-30].

Linki zewnętrzne

edytuj