Husiatyn (ukr. Гусятин) – osiedle typu miejskiego na Ukrainie, w rejonie czortkowskim obwodu tarnopolskiego, w hromadzie Husiatyn. Siedziba hromady Husiatyn.

Husiatyn
Гусятин
Ilustracja
Cerkiew Świętego Onufrego w Husiatynie
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Ukraina

Obwód

 tarnopolski

Rejon

czortkowski

Hromada

Husiatyn

Prawa miejskie

1559

Populacja (2017)
• liczba ludności


7139[1]

Kod pocztowy

48205

Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego
Mapa konturowa obwodu tarnopolskiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Husiatyn”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, po lewej znajduje się punkt z opisem „Husiatyn”
Ziemia49°05′N 26°10′E/49,083333 26,166667
Strona internetowa
Położenie Husiatyna na mapie woj. tarnopolskiego w roku 1939

Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1552 roku położone było w XVI wieku w województwie podolskim[2].

Historia

edytuj

Prawa miejskie otrzymał w roku 1559. Od XVI wieku miasto cierpiało z powodu najazdów tatarskich. W 1649 roku Kozacy z czernią wymordowali miejscowych Żydów i spalili zamek. Odbudowa miasta była możliwa po 1683 roku, gdy Husiatyn stał się własnością Potockich. Do roku 1772 wchodził w skład województwa podolskiego Rzeczypospolitej (z tego okresu pochodzi zamieszczony herb), następnie w zaborze austriackim. Rozbiory Polski podzieliły Husiatyn na część austriacką i część rosyjską, która zupełnie podupadła. Po osiedleniu się w Husiatynie rabina Mordechaja Szragi Friedmana miasto stało się jednym z ważniejszych ośrodków chasydyzmu na Podolu. W 1890 roku mieszkało tu 4197 Żydów (ponad 2/3 mieszkańców miasta). Działała drukarnia hebrajska, 4 banki żydowskie, miasto było zelektryfikowane[3][4].

W 1884 powstała tu końcowa stacja Galicyjskiej Kolei Transwersalnej.

Osobny artykuł: Husiatyn (stacja kolejowa).

14 lipca 1893 Husiatyn strawił pożar[5].

W czasie I wojny światowej miasto doznało poważnych strat, rosyjscy żołnierze spalili 600 z 699 domów, większość żydowskich mieszkańców na zawsze opuściła miasto[4].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości do 17 września 1939 w powiecie kopyczynieckim województwa tarnopolskiego. W latach 1934–1944 miasto było siedzibą gminy wiejskiej Husiatyn.

Do 1914 linia kolejowa oraz przejście graniczne między Galicją a Rosją, do agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939 r. przejście graniczne z ZSRR. W II Rzeczypospolitej stacjonował w miejscowości sztab 3 kompanii 23 batalionu celnego, a po 1924 kompania graniczna KOP „Husiatyń”[6]. W latach 30. burmistrzem Husiatyna był Włodzimierz Tarnowski, prezes ochotniczej straży pożarnej[7].

Od 7 lipca 1941 do 24 marca 1944 okupowany przez Niemców. 6 lipca 1941 Ukraińcy rozstrzelali w Husiatynie około 200 Żydów. Pozostałych Niemcy przesiedlili w marcu 1942 do Probużnej i Kopyczyniec[4][8].

W czasie okupacji niemieckiej mieszkająca w Husiatynie Polka Aniela Małkiewicz oraz ukraińskie małżeństwo Andrij i Anastasija Serafinowie udzielali pomocy Żydom, za co po wojnie Instytut Jad Waszem uhonorował ich tytułami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata[9][10][11][12].

Po II wojnie światowej nastąpiła ekspatriacja Polaków, którzy osiedlili się na Ziemiach Zachodnich, głównie w Obornikach Śląskich[13].

Do 2020 roku część rejonu husiatyńskiego, od 2020 – czortkowskiego[14].

Ludzie urodzeni w Husiatynie

edytuj

Ludzie związani z miastem

edytuj

Galeria

edytuj

Zobacz też

edytuj

Pobliskie miejscowości

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Чисельність наявного населення України на 1 січня 2017 року. Державна служба статистики України. Київ, 2017, s. 65. (ukr.).
  2. Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 165.
  3. Historia miejscowości. Wirtualny sztetl. [dostęp 2015-12-30].
  4. a b c Historia. Wirtualny sztetl. [dostęp 2015-12-30].
  5. Pożar Husiatyna. „Kurjer Lwowski”. 199, s. 1–2, 20 lipca 1893.
  6. Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003, s. 314. ISBN 83-88973-58-4.
  7. Włodzimierz Tarnowski. „Wschód”. Nr 39, s. 5, 20 lutego 1937. 
  8. Холокост на территории СССР: Энциклопедия, Red. I.A. Altman, Moskwa 2009, ISBN 978-5-8243-1296-6, s. 250.
  9. Małkiewicz Aniela. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-06-06]. (ang.).
  10. Serafin Andrei & Anastasia. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-06-06]. (ang.).
  11. СЕРАФІН АНДРІЙ. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-06-05]. (ukr.).
  12. СЕРАФІН АНАСТАСІЯ. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-06-05]. (ukr.).
  13. Instytut Gość Media, Patron wywalczony [online], Instytut Gość Media, 6 czerwca 2019 [dostęp 2023-07-23].
  14. Розпорядження Кабінету Міністрів України від 12 червня 2020 року № 724-р «Про визначення адміністративних центрів та затвердження територій територіальних громад Тернопільської області»
  15. J. Tokarski, Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Ukrainie, t. 2, Burchard Edition 2001, ISBN 83-87654-11-6, s. 66-69.
  16. Husiatyn. [dostęp 2013-08-13].
  17. Dzieje kościoła św. Antoniego w Husiatynie [online], www.nowezycie.archidiecezja.wroc.pl [dostęp 2023-07-23].
  18. Julian Sulima Samójłło: Dujanowicz Teofil (1861-1933) W: PSB. T. V. s. 452–453.
  19. Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających: malarze, rzeźbiarze, graficy. Uzupełnienia i sprostowania do tomów 1-6 / Zespół redakcyjny: Jolanta Maurin-Białostocka et al. Wrocław, Warszawa, 2003, s. 109.
  20. І. Дуда, Б. Пиндус: Яжимовський Стефан. [W] Тернопільський енциклопедичний словник. редкол.: Г. Яворський та ін.. T. 4: А—Я. Тернопіль : Видавничо-поліграфічний комбінат «Збруч», 2010, s. 747. ISBN 978-966-528-318-8. (ukr.)
  21. Stefan Jarzymowski.Kurjer Lwowski”. 223, s. 5, 13 sierpnia 1890.
  22. † Stefan Jarzymowski. „Kurjer Lwowski”. 210, s. 5, 31 lipca 1890.
  23. Stanisław S. Nicieja: Dzielnica za Styksem. Wrocław–Warszawa– Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1998, s. 146.
  24. Wiadomości bieżące. Husiatyn. Obywatelstwo honorowe. „Słowo Polskie”, s. 7, nr 166 z 17 kwietnia 1906. 
  25. ks. infułat Władysław Matus - ku pamięci. Ogrody Wspomnień. Cmentarz Internetowy [online], www.ogrodywspomnien.pl [dostęp 2023-07-23].

Linki zewnętrzne

edytuj