Karl Ludwig Kahlbaum

niemiecki lekarz psychiatra

Karl Ludwig Kahlbaum (ur. 28 grudnia 1828 w Driesen, zm. 15 kwietnia 1899 w Görlitz) – niemiecki lekarz psychiatra, praktykujący w Allenbergu koło Wehlau i w Görlitz. Reprezentował kierunek kliniczno-nozologiczny w psychiatrii. Wprowadził do psychiatrii pojęcia katatonii, hebefrenii, cyklotymii, werbigeracji.

Karl Ludwig Kahlbaum
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

28 grudnia 1828
Driesen

Data i miejsce śmierci

15 kwietnia 1899
Görlitz

Specjalność: psychiatria
Alma Mater

Uniwersytet w Lipsku
Uniwersytet Humboldtów w Berlinie

Doktorat

1854

Nauczyciel akademicki
Uczelnia

Uniwersytet Albrechta w Królewcu

Życiorys

edytuj

Urodził się w Driesen (obecnie Drezdenko) jako najstarszy z trzech synów Johanna Friedricha Kahlbauma. Dzieciństwo spędził w Dirschau, uczęszczał do szkół w Marienwerderze i Elbingu. Następnie studiował medycynę na Uniwersytecie Albrechta w Królewcu, Uniwersytecie Juliusza i Maksymiliana w Würzburgu, Uniwersytecie Lipskim i Uniwersytecie Fryderyka Wilhelma w Berlinie. Tytuł doktora medycyny otrzymał w Berlinie w 1854 po przedstawieniu rozprawy De avium tractus alimentarii anatomia et histologia nonnulla. Po odbyciu w Berlinie rocznej służby wojskowej został sekundariuszem w Provinzial Heil- und Pflegeanstalt Allenberg w Prusach Wschodnich.

W Allenbergu praktykował przez dziesięć lat, od 1856 do 1866. W 1862 zdał egzaminy (Physikatsprüfung), odpowiadające dzisiejszej habilitacji, i otrzymał venia legendi na królewieckim uniwersytecie. Od 1863 do 1866 prowadził na tej uczelni wykłady z psychiatrii.

W 1867 został właścicielem prywatnego zakładu psychiatrycznego w Görlitz, założonego w 1855 wcześniej przez Reimera i przeznaczonego do leczenia pacjentów z padaczką. Kahlbaum zmienił profil szpitala i był jego dyrektorem przez kolejne dwie dekady. Po jego śmierci prowadził je jeden z synów, Siegfried (1870–1943).

W 1895 mianowany radcą sanitarnym (Sanitätsrat)[1].

Jego uczniami i współpracownikami byli m.in. Scholinus, Dieckhoff, Hirsch, Buschan, Cassirer, Neisser, Hecker, Bresler, Hallervorden, Rieger i Ziehen[2][3][4].

Ożenił się 10 października 1867 z Elizabeth Hecker, kuzynką Ewalda Heckera. Z tego związku urodziła się córka (zmarła w dzieciństwie) i trzech synów. Elizabeth Kahlbaum zmarła w 1884 roku; w 1888 Karl Ludwig ożenił się po raz drugi, z Marthą Plath, przełożoną w jego klinice. Mieli dwóch synów.

Przez całe życie cierpiał na migreny. Pod koniec życia chorował na cukrzycę. Zmarł w śpiączce cukrzycowej 15 kwietnia 1899[5]. Wspomnienie pośmiertne poświęcili mu Ziehen[6] i Hecker[7]. Pochowany został na cmentarzu w Görlitz w kwaterze C-431, obok syna Eckhardta (1890–1893). Grób został zlikwidowany około 1959. Zachował się natomiast grób rodziny Kahlbaumów (kwatera S-053), w którym spoczywają rodzice psychiatry i jego syn Siegfried[8].

Na jego cześć nazwano ulicę (Dr.-Kahlbaum-Allee) i szpital psychiatryczny (Dr.-Karl-Ludwig-Kahlbaum-Zentrum für Gerontopsychiatrie) w Görlitz.

Dorobek naukowy

edytuj

Wprowadził terminy hebefrenii i cyklotymii. W 1874 roku opisał katatonię. Wyróżniał dośrodkowe, ośrodkowe i odśrodkowe funkcje psychiczne, co później rozwinął Wernicke w swojej teorii obwodów odruchów psychicznych[9].

Przed Bonhoefferem sformułował założenia koncepcji reakcji egzogennych, zauważając, że podobny obraz kliniczny mogą mieć zaburzenia o różnej etiologii[10][9].

Dawniej stosowany termin „zespół Kahlbauma” jest obecnie zarzucony[11].

Klasyfikacja chorób psychicznych Kahlbauma została przedstawiona w jego pracy z 1863 roku, Die Gruppierung der psychischen Krankheiten und die Einteilung der Seelenstörungen. Praca ta uważana jest za fundament badań klinicznych w psychopatologii i nozologii psychiatrycznej[12].

Klasyfikacja Kahlbauma przedstawiała się następująco:

  • Vecordia
    • Vecordia dysthymia
      • Dysthymia meläna
      • Dysthymia simplex (hilaris)
      • Dysthymia elata
    • Vecordia paranoia
    • Vecordia diasrephia
    • Vecordia insania
  • Vesania
    • Vesania typica
      • stadium melancholiae
      • stadium maniae
      • stadium perturbationis
      • stadium dementiae
    • Vesania progressiva

Podział zaburzeń nastroju:

  • Vecordia dysthymia (Cyclothymia)
    • Dysthymia
    • Hyperthymia
  • Vesani atypica circularis

Idee Kahlbauma znalazły uznanie dopiero po jego śmierci. Gdy we wrześniu 1869 roku, na spotkaniu przyrodników w Innsbrucku, Kahlbaum przedstawił swój pomysł klasyfikacji zaburzeń psychicznych, spotkał się on z niechętnym przyjęciem[12].

Lista prac

edytuj
 
Strona tytułowa pierwszego wydania Die Katatonie oder das Spannungsirresein
Tłumaczenia
  • Viallard A. De l’héboïdophrénie, 1890. Revue Internationale d'Histoire de la Psychiatrie 2, ss. 44–65, 1984
  • Viallard A. La catatonie ou folie tonique, 1874. Evolution Psychiatrique 52 (2), ss. 367–439, 1987
  • C Baethge, P Salvatore, RJ Baldessarini. "On cyclic insanity" by Karl Ludwig Kahlbaum, MD: a translation and commentary. „Harvard Review of Psychiatry”. 11 (2), s. 78-90, 2003. DOI: 10.1080/10673220303958. PMID: 12868508. 
  • On Heboïdophrenia[13] (2002)

Przypisy

edytuj
  1. Pagel JL: Biographisches Lexikon hervorragender Ärzte des neunzehnten Jahrhunderts. Berlin-Wien: Urban & Schwarzenberg, 1901, s. 835. [1]
  2. Jürgen Peiffer: Hirnforschung in Deutschland 1849 bis 1974: Briefe zur Entwicklung von Psychiatrie und Neurowissenschaften sowie zum Einfluss des politischen Umfeldes auf Wissenschaftler. Springer, s. 1086. ISBN 3-540-40690-5.
  3. K Kolle. Genealogie der Nervenärzte des deutschen Sprachgebiete. „Fortschritte der Neurologie, Psychiatrie, und ihrer Grenzgebiete”. 32, s. 512-538, 1964. PMID: 14305512. 
  4. Kreuter A. Deutschsprachige Neurologen und Psychiater: ein biographisch-bibliographisches Lexikon von den Vorläufern bis zur Mitte des 20. Jahrhunderts. Saur, 1996 s. 680-681
  5. Bräuning P, Krüger S. Karl Ludwig Kahlbaum (1828-1899) W: Nervenärzte 2: 21 Biographien und ein Psychiatrie-Literaturhistorischer Essay. Hanns Hippius, Hans Schliack (ed.) Georg Thieme Verlag, 2006 ISBN 3-13-128351-3 ss. 83-96
  6. Ziehen T. Necrolog. Karl Ludwig Kahlbaum†. Monatsschrift für Psychiatrie und Neurologie 5 ss. 479-480, 1899
  7. Hecker E. Karl Ludwig Kahlbaum. „Psychiatrische Wochenschrift”. 14, s. 125–128, 1899. 
  8. Grabmal Dr. Kahlbaum. [dostęp 2011-01-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
  9. a b P Bräunig, S Krüger. Karl Ludwig Kahlbaum (1828-1899) – ein Protagonist der modernen Psychiatrie. „Psychiatrische Praxis”. 27 (3), s. 112-118, 2000. PMID: 10812634. 
  10. Bräunig P, Krüger S. Karl Ludwig Kahlbaum, M.D. 1828–1899. „American Journal of Psychiatry”. 156, s. 89, 1999. 
  11. Karl Ludwig Kahlbaum w bazie Who Named It (ang.)
  12. a b Mario Lanczik. Karl Ludwig Kahlbaum (1828-1899) and the emergence of psychopathological and nosological research in German psychiatry. „History of Psychiatry”. 3, s. 53-58, 1992. DOI: 10.1177/0957154X9200300905. PMID: 11612668. 
  13. K. Kahlbaum, G.E. Berrios, A. Kraam, On Heboïdophrenia, „History of Psychiatry”, 13 (50), 2002, s. 197–201, DOI10.1177/0957154x0201305005 (ang.).