Oktawia Młodsza

Rzymianka, córka Gajusza Oktawiusza

Octavia Minor (ur. ok. 66 p.n.e. w Noli, zm. 11 p.n.e. w Rzymie) – jedyna córka Gajusza Oktawiusza (Gaius Octavius) i jego drugiej żony Atii Starszej (Atia Balba Caesonia)[1]. Siostra Gajusza Oktawiusza, po adopcji noszącego nazwisko Gajusza Juliusza Cezara Oktawiana (Gaius Iulius Caesar Octavianus), czyli późniejszego cesarza Augusta. August darzył ją zawsze miłością i szacunkiem[2] i Oktawia miała na niego duży wpływ[3].

Oktawia Młodsza
Ilustracja
Rodzina

Oktawiusze

Data i miejsce urodzenia

ok. 66 p.n.e.
Nola

Data i miejsce śmierci

11 p.n.e.
Rzym

Ojciec

Gajusz Oktawiusz

Matka

Atia Starsza

Mąż

1. Gajusz Klaudiusz Marcellus
2. Marek Antoniusz

Dzieci

z Gajuszem Klaudiuszem Marcellusem:
Marcela Starsza
Marcela Młodsza
Marek Klaudiusz Marcellus;
z Markiem Antoniuszem:
Antonia Starsza
Antonia Młodsza

Wywód przodków

edytuj
4. Gajusz Oktawiusz      
    2. Gajusz Oktawiusz
5. NN        
      1. Oktawia Młodsza
6. Marek Atiusz Balbus    
    3. Atia Starsza    
7. Julia Młodsza, siostra Cezara      
 

Dzieciństwo

edytuj

W 59 p.n.e. zmarł jej ojciec, a matka ponownie wyszła za mąż za Lucjusza Marcjusza Filipa, konsula w 56 p.n.e. Oktawia była jedną z najbardziej prominentnych kobiet w historii Rzymu. Cieszyła się respektem i podziwem za lojalność, szlachetność, humanitarność i wierność tradycyjnej rzymskiej roli kobiety, matrony. Większość dzieciństwa spędziła podróżując z rodzicami.

Małżeństwo z Gajuszem Klaudiuszem Marcellusem

edytuj

Przed 54 p.n.e. poślubiła Gajusza Klaudiusza Marcellusa[4][5], senatora z wpływowej rodziny Klaudiuszów. Ślub musiał się odbyć przed rokiem 54 p.n.e., gdyż Cezar, który był jej ciotecznym dziadkiem, zażądał wówczas[6], by rozwiodła się z Marcellusem i poślubiła Pompejusza. Zmarła właśnie w połogu żona Pompejusza, Julia, jedyna córka Cezara i proponowane małżeństwo miało podtrzymać poprawne stosunki między Cezarem i Pompejuszem. Ten ostatni odrzucił jednak propozycję, a mąż Oktawii, Marcellus stał się jeszcze gorętszym oponentem Cezara. Po klęsce Pompejańczyków w bitwie pod Farsalos uzyskał jednak przebaczenie od zwycięskiego Cezara i wraz z Oktawią spokojnie żyli w Rzymie aż do śmierci Cezara w idy marcowe 44 p.n.e. Klaudiusz Marcellus zmarł w maju 40 p.n.e. Oktawia urodziła mu trójkę dzieci:Marcelę Starszą, Marcelę Młodszą i Marka Klaudiusza Marcellusa[7][8].

 
Oktawia Młodsza

W 43 p.n.e. uzyskała u swojego brata Oktawiana łaskę dla Tytusa Winiusza umieszczonego na listach proskrypcyjnych przez triumwirów[9].

Małżeństwo z Markiem Antoniuszem

edytuj

W tym też czasie zmarła Fulwia, żona Antoniusza, więc Oktawian i Antoniusz chcąc scementować zawarte właśnie porozumienie uzgodnili małżeństwo Oktawii z Antoniuszem[2][10][11]. Małżeństwo zostało z radością przyjęte we wszystkich kręgach społeczeństwa, a w szczególności w armii, jako zapowiedź i gwarancja trwałego pokoju. Znane było z jednej strony gorące przywiązanie Oktawiana do siostry, a z drugiej strony urok, zalety charakteru i powszechnie podziwiana uroda Oktawii, które miały zapewnić jej wpływ na męża i jego postępowanie. I rzeczywiście w pierwszym okresie – między 40 p.n.e. a 36 p.n.e., gdy żyli z Antoniuszem w Atenach wychowując dzieci Oktawii z Marcellusem, synów i córki Antoniusza z jego wcześniejszego małżeństwa oraz swoje dwie wspólne córki[12][13], ten ostatni zapomniał na pewien czas o Kleopatrze, a Oktawia wielokrotnie występowała w roli rozjemcy w narastających nieporozumieniach i sporach męża i brata.

Antoniusza pociągał jednak Wschód, tak wojna z Partami, która miała mu dać przewagę w państwie, jak i pragnienie ponownego spotkania z byłą kochanką, królową Egiptu. Oktawia towarzyszyła początkowo Antoniuszowi w wyprawie, ale po przybyciu na Korkyrę, mąż odesłał ją do brata pod pretekstem niebezpieczeństw wojny. Oktawia wraz z dziećmi wróciła do Rzymu[14]. Po przybyciu do Azji Antoniusz w ramionach Kleopatry zapomniał zarówno o Partach, jak i o żonie. Oktawia, chcąc odzyskać uczucia męża i wpływ na niego, wyruszyła w 35 p.n.e. z Italii zamierzając wspomóc go dodatkowymi oddziałami wojska i zasobami pieniężnymi. Antoniusz nie chciał się jednak spotkać z żoną i po jej przybyciu do Aten wysłał do niej list z żądaniem powrotu do domu. Oktawia usłuchała, lecz była na tyle wspaniałomyślna, że wysłała mu oddziały i pieniądze. Gdy wróciła do Rzymu, August rozkazał siostrze opuścić dom Antoniusza i powrócić do jego domu. Ona jednak odmówiła i, nie chcąc dać pretekstu do wojny, pozostała w posiadłościach męża, gdzie wychowywała młodszego syna Antoniusza i Fulwii wraz z własnymi dziećmi[15][16].

W 32 p.n.e., gdy wybuchła wojna, Antoniusz przeprowadził formalny rozwód[17] i ogłosił, że bierze za żonę Kleopatrę VII królową Egiptu, uznając syna jej i Cezara, Cezariona, za legalnego dziedzica Cezara.

Ostatnie lata życia

edytuj

Po śmierci Antoniusza Oktawia dalej opiekowała się dziećmi Antoniusza i jego innych żon:Aleksandrem Heliosem, Kleopatrą Selene, Ptolemeuszem Filadelfosem i Jullusem Antoniuszem, nie patrząc na krzywdy doznane od ich ojca[18][19][20]. Nie wyszła też po raz trzeci za mąż. August adoptował jej syna Marka i widział w nim swojego dziedzica. Gdy Marek zmarł[21] w 23 p.n.e., Oktawia wycofała się z życia publicznego, do końca pozostając w żałobie i w ukryciu. Według Seneki[22] Oktawia przez resztę życia opłakiwała syna i nic jej nie mogło pocieszyć. Nie chciała mieć żadnego portretu syna i nie pozwalała wymieniać jego imienia w swojej obecności. Z nienawiścią odnosiła się do innych kobiet, w tym do Liwii, których synowie żyli. Pogrążona w żałobie i samotności odrzucała wszelkie próby, czy to uhonorowania Marcellusa, czy to jej pocieszenia. Swetoniusz w „Życiu Wergiliusza” (praca, która przetrwała w komentarzach Donata)[23] opowiada o tym, jak to podczas odczytywania fragmentów „Eneidy” obecna przy tym Oktawia zasłabła w momencie, gdy w poemacie była mowa o Marcellusie[24]. Zmarła w 11 p.n.e.[21] August nakazał wystawienie jej ciała na widok publiczny w świątyni Juliusza i sam wygłosił tam mowę pogrzebową. Drugą mowę pogrzebową wygłosił zięć Druzus na Rostrach. Pogrzeb miał charakter państwowy, senatorowie wystąpili w żałobnych szatach. Uchwalono wiele zaszczytów, choć niektórych nie zaakceptował August. Została pochowana w Mauzoleum Augusta[25].

 
Dzisiejszy wygląd Portyku Oktawii.

Jedna z najważniejszych budowli wzniesiona za panowania Augusta, portyk Oktawii (Porticus Octaviae)[26], została nazwana na cześć jego siostry.

Potomkowie Oktawii

edytuj

Małżeństwa i dzieci Oktawii oraz drzewo genealogiczne niektórych z jej potomków (od Oktawii pochodziła większość osób z rodu julijsko-klaudyjskiego, w tym cesarze Kaligula, Klaudiusz i Neron):

Oktawia Młodsza
1. Gajusz Klaudiusz Marcellus
2. Marek Antoniusz
 
 
 
Marek Klaudiusz Marcellus
1. Julia
Marcela Starsza
1. Marek Agrypa
2. Jullus Antoniusz
Marcela Młodsza
1. Marek Waleriusz Messala Appianus
Antonia Starsza
1. Lucjusz Domicjusz Ahenobarbus
Antonia Młodsza
1. Druzus I
 
 
 
Wipsania Marcela Agrypina
1. Publiusz Kwinktyliusz Warus
Klaudia Pulchra
1. Publiusz Kwinktyliusz Warus
Marek Waleriusz Messala Barbatus
1. Domicja Lepida
Gnejusz Domicjusz Ahenobarbus
konsul w 32 n.e.
1. Agrypina Młodsza
Domicja
1. Gajusz Salustiusz Kryspus Pasjen
Domicja Lepida
Klaudia Julia Liwilla
1. Gajusz Juliusz Cezar
2. Druzus II Kastor
Germanik
konsul 12 n.e.
1. Agrypina Starsza
Klaudiusz
1. Plaucja Urgulanilla
2. Elia Petyna
3. Messalina
4. Agrypina Młodsza
 
 
 
Messalina
1. Klaudiusz
Neron
cesarz
1. Oktawia
2. Poppea Sabina
3. Statilia Messalina
Klaudiusz Neron
1. Julia Helena
Druzus III
1. Emilia Lepida
Kaligula
cesarz
Agrypina Młodsza
1. Gnejusz Domicjusz Ahenobarbus
2. Klaudiusz
Julia Druzylla
1. Lucjusz Kasjusz Longinus
2. Marek Emiliusz Lepidus
Julia Liwilla
1. Marek Winicjusz
Druzus IV
Klaudia Antonia
1. Gnejusz Pompejsz Magnus
2. Faustus Korneliusz Sulla Feliks
Oktawia
1. Neron
Brytanik

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Boski August, Rozdział 4. W: Gajus Swetoniusz Trankwillus: Żywoty Cezarów. Warszawa: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, 1972.
  2. a b Antoniusz, Rozdział 31. W: Plutarch z Cheronei: Żywoty sławnych mężów. (Z żywotów równoległych). Wrocław: Ossolineum – De Agostini, 2006.
  3. Boski August, Rozdział 61. W: Gajus Swetoniusz Trankwillus: Żywoty Cezarów. Warszawa: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, 1972.
  4. FGrH F 128 (13). W: Mikołaj z Damaszku: Żywot Cezara Augusta. edycja komputerowa www.histurion.pl.
  5. Filipika Trzecia [6,17]. W: Marek Tuliusz Cyceron: Filipiki. edycja komputerowa www.histurion.pl.
  6. Boski Juliusz, Rozdział 27. W: Gajus Swetoniusz Trankwillus: Żywoty Cezarów. Warszawa: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, 1972.
  7. Antoniusz, Rozdział 87. W: Plutarch z Cheronei: Żywoty sławnych mężów. (Z żywotów równoległych). Wrocław: Ossolineum – De Agostini, 2006.
  8. Boski August, Rozdział 63. W: Gajus Swetoniusz Trankwillus: Żywoty Cezarów. Warszawa: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, 1972.
  9. Księga XLVII 7, 4. W: Kasjusz Dion Kokcejanus: Historia.
  10. Księga XVII;64,66. W: Appian z Aleksandrii: Historia Rzymska. edycja komputerowa www.histurion.pl.
  11. Księga XLVIII 31,4. W: Kasjusz Dion Kokcejanus: Historia.
  12. Antoniusz, Rozdział 33-35. W: Plutarch z Cheronei: Żywoty sławnych mężów. (Z żywotów równoległych). Wrocław: Ossolineum – De Agostini, 2006.
  13. Księga XVII;76. W: Appian z Aleksandrii: Historia Rzymska. edycja komputerowa www.histurion.pl.
  14. Antoniusz, Rozdział 36. W: Plutarch z Cheronei: Żywoty sławnych mężów. (Z żywotów równoległych). Wrocław: Ossolineum – De Agostini, 2006.
  15. Antoniusz, Rozdział 53-54. W: Plutarch z Cheronei: Żywoty sławnych mężów. (Z żywotów równoległych). Wrocław: Ossolineum – De Agostini, 2006.
  16. Księga XLIX 33. W: Kasjusz Dion Kokcejanus: Historia.
  17. Księga VII; Rozdział 6. W: Eutropiusz: Breviarium ab urbe condita.
  18. Księga L; Rozdział 3,2. W: Kasjusz Dion Kokcejanus: Historia.
  19. Periocha Księgi CXXXII. W: Tytus Liwiusz: Dzieje Rzymu od założenia miasta; Księgi XLI-XLV; Periochy ksiąg XLVI-CXLII. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976. ISBN 83-04-01318-5.
  20. Antoniusz, Rozdział 57-58. W: Plutarch z Cheronei: Żywoty sławnych mężów. (Z żywotów równoległych). Wrocław: Ossolineum – De Agostini, 2006.
  21. a b Periocha Księgi CXL. W: Tytus Liwiusz: Dzieje Rzymu od założenia miasta; Księgi XLI-XLV; Periochy ksiąg XLVI-CXLII. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976. ISBN 83-04-01318-5.
  22. II,3-4. W: Seneka: Dialogi.
  23. 31. W: Eliusz Donat: Życie Wergilusza (Life of Vergil).
  24. Księga VI,860-890. W: Publiusz Wergiliusz Maro: Eneida. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1980. ISBN 83-04-00011-3.
  25. Księga LIV 35, 4-5. W: Kasjusz Dion Kokcejanus: Historia.
  26. Boski August, Rozdział 29. W: Gajus Swetoniusz Trankwillus: Żywoty Cezarów. Warszawa: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, 1972.