Ustrój polityczny

struktura organizacyjna, kompetencje i określone prawem wzajemne zależności organów państwa

Ustrój polityczny – struktura organizacyjna, kompetencje i określone prawem wzajemne zależności organów państwa. W innym ujęciu określenie dla dowolnej formy sprawowania władzy publicznej; zespół zasad dotyczących tej władzy w państwie, a także metod jej wykonywania.

Formy rządów na świecie

     Republiki prezydenckie

     Republiki półprezydenckie

     Republiki parlamentarne z prezydencją wykonawczą zależną od władzy ustawodawczej

     Republiki parlamentarne

     Parlamentarne monarchie konstytucyjne, w których monarcha nie sprawuje osobiście władzy (z wyjątkiem być może władzy rezerwowej)

     Monarchie konstytucyjne podwójnego systemu, w których monarcha osobiście sprawuje władzę (często obok słabego parlamentu)

     Monarchie absolutne

     System monopartyjny

     Kraje, w których przepisy konstytucyjne dotyczące rządu zostały zawieszone (np. dyktatury wojskowe)

     Kraje, które nie pasują do powyższych kryteriów (np. w formie przejściowej)

     Brak rządu

Zasady te określają przedmiot władzy państwowej, wytyczają zakres i główne kierunki aktywności państwa, oraz podstawowe prawa, wolności i obowiązki obywateli, precyzują formy i metody ich udziału w realizacji władzy państwowej. Ustrój polityczny opiera się zarówno na zasadach określonych w aktach prawnych jak i na tradycji. Współcześnie najczęściej określony jest konstytucyjnie.

Pojęcie to wywieść można z dzieł Arystotelesa, który stwierdza: "ujęcie w pewien porządek władz w ogóle, a przede wszystkim naczelnej z nich, to jest rządu"[1].

We współczesnej politologii pojęcie to zyskało sobie bliskie koncepcje, takie jak: system polityczny, system konstytucyjny, system rządów i reżim polityczny.

W doktrynie prawa konstytucyjnego ustrój polityczny jest kategorią złożoną, oznaczającą podstawowe zasady struktury władz państwowych oraz główne instytucje polityczne i prawne.

Każdy ustrój polityczny oparty jest na ideologii i tradycji historycznej, a ściśle z nim związane są system gospodarczy oraz obowiązujący system prawny.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Arystoteles, Polityka, wydanie polskie 1964.

Bibliografia

edytuj
  • Zdzisław Jarosz, Sylwester Zawadzki, Prawo konstytucyjne, PWN, Warszawa 1980.
  • Andrzej Antoszewski, Ustrój polityczny, w: Leksykon politologii, Alta 2, Wrocław 2002.