Walter Mondale

polityk amerykański

Walter Frederick Mondale, Fritz Mondale (ur. 5 stycznia 1928 w Ceylon, zm. 19 kwietnia 2021 w Minneapolis[1]) – amerykański polityk, działacz Partii Demokratycznej, senator, 42. wiceprezydent Stanów Zjednoczonych (1977–1981) i kandydat tej partii w wyborach prezydenckich w 1984 r.

Walter Mondale
Ilustracja
Wiceprezydent Walter Mondale (ok. 1977)
Pełne imię i nazwisko

Walter Frederick Mondale

Data i miejsce urodzenia

5 stycznia 1928
Ceylon

Data i miejsce śmierci

19 kwietnia 2021
Minneapolis

42. wiceprezydent Stanów Zjednoczonych
Okres

od 20 stycznia 1977
do 20 stycznia 1981

Przynależność polityczna

Partia Demokratyczna

Druga dama

Joan Mondale

Poprzednik

Nelson Rockefeller

Następca

George H.W. Bush

Ambasador Stanów Zjednoczonych w Japonii
Okres

od 21 września 1993
do 15 grudnia 1996

Poprzednik

Michael Armacost

Następca

Tom Foley

Senator Minnesoty
Okres

od 30 grudnia 1964
do 30 grudnia 1976

Faksymile
Odznaczenia
Krzyż Wielki Królewskiego Norweskiego Orderu Zasługi Order Kwiatów Paulowni (Japonia)

Życiorys

edytuj

Młodość i wykształcenie

edytuj

Urodził się 5 stycznia 1928 w Ceylon w stanie Minnesota, jako syn duchownego kościoła metodystów. Ukończył Mancester College w stolicy stanu St. Paul. W czasie wojny koreańskiej służył w stopniu kaprala w Fort Knox. Następnie zdobył wykształcenie prawnicze i rozpoczął praktykę w Minneapolis.

Senator

edytuj

Zanim został senatorem, zdobył pewną pozycję dzięki aktywnemu zaangażowaniu w kampanię wyborczą gubernatora Orville Freemana.

 
Senator Mondale i przyszły senator Mark Dayton

Kiedy urzędujący senator z Minnesoty – Hubert Humphrey – został wybrany na wiceprezydenta, Mondale został mianowany na jego miejsce. W roku 1966 został wybrany na własną, pełną kadencję i odnowił mandat w wyborach w 1972 r.[2]

Wiceprezydent

edytuj

Zwycięzca prawyborów i nominat Partii Demokratycznej jako kandydat na prezydenta – były gubernator Georgii Jimmy Carter – wybrał senatora Mondale’a jako swego kandydata na wiceprezydenta. Tandem Carter-Mondale pokonał w listopadowych wyborach urzędującego republikańskiego prezydenta Geralda Forda i kandydującego u jego boku senatora Roberta Dole’a – późniejszego kandydata na urząd prezydenta w roku 1996.

Mondale był pierwszym wiceprezydentem, który zamieszkał w oficjalnej rezydencji zastępcy głowy państwa.

Carter i Mondale zostali ponownie nominowani w wyborczym roku w 1980, ale zostali pokonani przez republikański tandem Ronald Reagan-George H.W. Bush[potrzebny przypis].

Kandydat na prezydenta

edytuj

Po odejściu z urzędu wiceprezydenta powrócił na krótko po praktyki prawnej, ale niebawem ponownie zagościł na scenie politycznej. W roku 1984 odbywały się w wybory prezydenckie.

Po serii zwycięstw w prawyborach – został mianowany kandydatem na prezydenta Partii Demokratycznej. Startował przeciwko urzędującemu prezydentowi Reaganowi. Jako pierwszy kandydat jednej z dwóch głównych partii w amerykańskiej historii wybrał, jako kandydata na wiceprezydenta, kobietę – kongresmenkę z Nowego Jorku Geraldine Ferraro. Oparł swoją kampanię na liberalnej platformie, co miało być alternatywą dla konserwatywnego programu Reagana.

Reagan cieszył się wówczas dużą popularnością, więc demokraci – mimo posiadania pewnych mocnych kart, między innymi istnienia dużego deficytu budżetowego – przegrali wybory. Reagan uzyskał 54 455 472 głosy (co stanowiło 58,77%), natomiast Mondale 37 577 352 (40,56%). Zwycięstwo Reagana wyglądało jeszcze bardziej przytłaczająco w kolegium elektorskim. Urzędujący prezydent wygrał wybory w 49 stanach (na 50) uzyskując 525 głosów, natomiast Mondale uzyskał większość tylko w swojej rodzinnej Minnesocie oraz Dystrykcie Kolumbii, co dało mu zaledwie 13 głosów. Reagan uzyskał zatem największą przewagę w głosowaniu elektorskim w historii USA. (rekord pod względem przewagi w głosowaniu powszechnym należał do Lyndona Johnsona w 1964).

Mimo druzgoczącej przegranej w Kolegium, Mondale uzyskał większy odsetek głosów powszechnych, niż prezydent Bush, kiedy ten starał się w wyborach roku 1992 o reelekcję, chociaż Bush miał znacznie więcej miejsc w kolegium. Stało się tak z uwagi na specyfikę amerykańskiej ordynacji wyborczej[potrzebny przypis].

Dalsza kariera

edytuj

Po porażce w wyborach prezydenckich powrócił do praktyki adwokackiej. Natomiast w latach 1986–1993 był przewodniczącym Demokratycznego Instytutu ds. Spraw Zagranicznych.

 
Jako ambasador w Japonii

W 1993 roku nowy, demokratyczny, prezydent Bill Clinton mianował byłego wiceprezydenta ambasadorem w Japonii. Funkcję tę Mondale pełnił do roku 1996. W 1998 roku był też wysłannikiem Clintona w Indonezji.

W 2007 roku został konsulem honorowym Norwegii w Minneapolis[3].

Nieudany come back

edytuj

Tuż przed wyborami parlamentarnymi w roku 2002, ubiegający się o ponowny wybór senator z Minnesoty Paul Wellstone zginął w wypadku lotniczym. W tej sytuacji demokraci w stanie swym kandydatem mianowali 74-letniego byłego wiceprezydenta. Mondale przegrał jednak wybory ze swym republikańskim oponentem Normem Colemanem niewielką różnicą głosów.

Po przegranych wyborach oświadczył, że to jego ostatnia kampania wyborcza w życiu.

Życie osobiste

edytuj

Był żonaty od 27 grudnia 1955 z Joan Adams (ur. 8 sierpnia 1930, zm. 2014). Mają trójkę dzieci: synów Theodore’a Mondale’a (ur. 12 października 1957), Williama Halla Mondale’a (ur. 7 lutego 1962). Ich jedyna córka Eleanor Jane Mondale (ur. 19 stycznia 1960), jest znaną osobistością telewizyjną.

Odznaczenia

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Nie żyje były wiceprezydent USA Walter Mondale. Miał 93 lata. wiadomosci.onet.pl. [dostęp 2021-04-20]. (pol.).
  2. Nie żyje były wiceprezydent USA Walter Mondale. Miał 93 lata [online], Onet Wiadomości, 20 kwietnia 2021 [dostęp 2021-04-20] (pol.).
  3. Utenriksdepartementet, Walter Mondale norsk generalkonsul i Minneapolis [online], Regjeringen.no, 5 grudnia 2007 [dostęp 2021-04-20] (norw.).
  4. 2008 Autumn Conferment of Decorations on Foreign Nationals – s. 1.. mofa.go.jp, 3 listopada 2008. [dostęp 2011-03-26]. (ang.).

Bibliografia

edytuj
  • Biografia w Biographical Directory of the United States Congress (ang.)

Linki zewnętrzne

edytuj