Jezero Onjega (poznato i kao Onego, rus. Онежское озеро, Onego, finski: Ääninen, Äänisjärvi) je jezero u evropskom delu Rusije. Površina jezera je 9.894 km², njegova zapremina 280 km³, prosečna dubina je 30 metara, a maksimalna dubina 120 m. Na jezeru se nalazi 1.369 ostrva i njihova ukupna površina je 250 km². Jezero Onjega je drugo po veličini u Evropi (odmah posle jezera Ladoga) i sedamnaesto u svetu.[4]

Jezero Onjega
Mapa jezera Onjega
Lokacija
Države Rusija
Hidrografija
Vrstaprirodno
Površina9.894 [1] km²
Volumen280 km³
Dužina248[2] km
Širina80 km
Dubina120 [3] m
Drvena crkva na ostrvu Kiži

Jezero je povezano sa Belim morem preko Belomorsko-Baltičkog kanala.

Na ostrvu Kiži, koje se nalazi u sevrnom delu jezera, se nalazi nekoliko drvenih crkava koje su deo UNESKOve Svetske baštine.

Na jezeru je dosta zastupljeno jedrenje. Sem toga jezero ima veliki ekonomski značaj zbog razvijenog ribolova i transporta.

Voda jezera Onjega koristi se za pogon velike hidroelektrane Svirstroja.

U jezero se uliva 58 reka, a glavne su:

Iz jezera ističe reka Svir koja ga povezuje sa jezerom Ladoga, a preko njega sa rekom Nevom, Lenjingradom i Finskim zalivom.

Gradovi

uredi

Petrozavodsk (rus. Petrozavо́dsk), glavni grad Republike Karelija, se nalazi na zapadnoj obali jezera Onjega. Karelija okružuje jezero sa zapada, severa i istoka, a sa južni deo jezera pripada Lenjingradskoj oblasti i Vologradskoj oblasti.

Sem njega na jezeru se nalaze još i gradovi:

Petroglifi na Onjega jezeru i Bijelom moru
  Svjetska baštinaUNESCO
 
  Rusija
Registriran:2021.
Vrsta:Kulturno dobro
Mjerilo:iii
Ugroženost:no
Referenca:UNESCO

Svjetska baština

uredi

Na obalama jezera Onego i sjevernijeg Bijelog mora u Republici Kareliji u Ruskoj Federaciji nalazi se 4.500 petroglifa uklesanih u stijenama tokom neolita koji datiraju prije oko 6-7 hiljada godina. To je jedno od najvećih takvih nalazišta u Evropi sa petroglifima koji dokumentuju neolitsku kulturu u Fenoskandiji. Proglašeni su za svjetsku baštinu[5]

Svjetska baština obuhvata 33 panela sa kamenom umjetnošću u dva dijela udaljena 300 km. Na području Onješkog jezera u okrugu Pudožski, nalazi se ukupno preko 1.200 figura raspoređenih u 22 grupe, dok se 3.411 figura u raspoređenih u 11 grupa nalazi pored Bijelog mora u okrugu Belomorsk.

 
Eksponat u Nacionalnom muzeju Republike Karelije u Petrozavodsku.

Likovne figure na Onješkom jezeru uglavnom predstavljaju ptice, životinje, poluljudske i poluživotinjske figure, kao i geometrijske oblike koji mogu biti simboli mjeseca i sunca.

Petroglifi Bijelog mora uglavnom se sastoje od rezbarija koje prikazuju scene lova i plovidbe, uključujući njihovu pripadajuću opremu, kao i životinjske i ljudske otiske. Pokazuju značajne umjetničke kvalitete i svjedoče o stvaralaštvu kamenog doba. Petroglifi su povezani sa ostalim arheološkim nalazištima, uključujući uključujući nekadašnja naselja i nekropole.[6]

U glavnom gradu Karelije, Petrozavodsku, nalazi se nacionalni muzej Karelije sa posebnim odjelom u kojem je kamenje sa originalnim petroglifima i opisom.[7]

Izvori

uredi
  1. Mala Enciklopedija Prosveta iz 1959. godine navodi površinu jezera 9.900 km², ali podaci variraju i do 9.700 km²
  2. Podatak za dužinu i širinu se navodi na sajtu russia.rin.ru
  3. Mala Enciklopedija Prosveta iz 1959. godine navodi ovu brojku, ruska vikipedija navodi 127 metara
  4. Onješko jezero - www.peku-poccuu.ru(ru)
  5. „Rusija, spomenici upisani na listu svjetske baštine”. UNESCO: Svjetska baština. Pristupljeno 19. 01. 2023. 
  6. „UNESCO: Petroglifi na Onjega jezeru i Bijelom moru”. UNESCO: Svjetska baština. Pristupljeno 19. 01. 2023. 
  7. Petroglifi na Onjega jezeru i Bijelom moru - www.worldheritagesite.org (en)

Literatura

uredi
  • Mala Enciklopedija Prosveta - Opšta Enciklopedija (M-Š). Izdavačko preduzeće "Prosveta", Beograd 1959.

Eksterni linkovi

uredi

Koordinate: 61°30′N, 35°45′E