3. udarna divizija NOVJ
Treća udarna divizija NOVJ formirana je naredbom Vrhovnog štaba NOV i POJ od Pete proleterske crnogorske udarne brigade, Desete hercegovačke udarne brigade i Prve dalmatinske udarne brigade 1. novembra 1942. godine u Tičevu. Smatrala se jednom od elitnih jedinica NOVJ.
| Treća udarna divizija | ||
|---|---|---|
|
| ||
| Segment | Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije | |
| Lokacija osnivanja | Tičevo, Bosanska krajina | |
| Jačina | 3.280 vojnika i oficira | |
| Formacija | Peta proleterska brigada Prva dalmatinska brigada Deseta hercegovačka brigada | |
| Komandanti | ||
| Komandant | Pero Ćetković | |
| Angažman | ||
| Bitke | Borbe za Jajce 1942. Bitka na Neretvi Bitka na Sutjesci Operacija Ribecal Sarajevska operacija | |
Njen treći komandant Sava Kovačević poginuo je na Sutjesci.
Borbeni put Treće divizije
uredi1942
urediNakon formiranja divizija kao celina učestvovala je krajem novembra i početkom decembra 1942. godine u borbama za Jajce. Zatim je prešla u nastupanje na osovinske garnizone i komunikacije u srednjoj Bosni.
Bitka na Neretvi (1943)
uredi
Tokom Bitke na Neretvi u ofanzivi u dolinu Neretve predstavljala je srednju napadnu kolonu i zauzela italijanski garnizon u Prozoru. Učestvovala je u protivudaru kod Gornjeg Vakufa i u razbijanju četnika kod Nevesinja i Kalinovika. U Nevesinju je 28. marta 1943. poginuo komandant Pero Ćetković, narodni heroj.
Bitka na Sutjesci (1943)
urediTokom Bitke na Sutjesci, Treća divizija bila je deo Južne operativne grupe; iz njenog sastava izašla je Deseta hercegovačka brigada, a ušla Treća sandžačka brigada. Divizija je ostala u zaštitnici sa Centralnom bolnicom - štitila je oko dve hiljade ranjenika, koji se nisu smeli ostaviti svojoj sudbini ni po koju cenu.[1]
Prilikom pokušaja proboja nemačkih položaja u dolini Sutjeske 13. juna 1943. divizija je pretrpela teške gubitke, izgubivši oko 50 posto svog sastava,[2] a u jurišu je poginuo i komandant divizije Sava Kovačević. Proređene jedinice su se potom razbijale u manje grupe koje su samostalno pokušavale da se probiju iz obruča. Nekima je to tek u toku sledeće noći uspelo.[3]
Jedan deo preživelih boraca i rukovodilaca vratio se natrag preko Sutjeske i pošao prema Izgorima, gde ih se prikupilo nekoliko stotina.[4] Većina je otišla sa Ivanom Milutinovićem i Radomirom Babićem u Crnu Goru, a ostali sa Radovanom Vukanovićem, Đilasom i Rajom Nedeljkovićem u Bosnu, za Vrhovnim štabom. Ostaci Treće sandžačke brigade pošli su za Sandžak.[5]
Obnavljanje divizije (1943)
urediPočetkom septembra 1943. divizija je obnovljena. Njen sastav su činile Četvrta proleterska crnogorska udarna brigada, Peta proleterska crnogorska udarna brigada i Deseta hercegovačka udarna brigada i potčinjena je Drugom udarnom korpusu. Krajem 1943. godine umesto Desete hercegovačke i Četvrte proleterske u sastav su ušle Šesta i Sedma crnogorska brigada.
1944
uredi
Od aprila 1944. do kraja rata u sastavu divizije nalaze se Peta proleterska brigada, Sedma i Deveta crnogorska brigada, i Britanski Artiljerijski divizion (od 20. aprila 1945. Artiljerijska brigada).
U sastavu svog korpusa divizija je vodila gotovo neprekidne borbe sa jedinicama nemačkog 21. armijskog korpusa i sa četnicima.
1945
urediNakon oslobođenja Crne Gore divizija je učestvovala u Sarajevskoj operaciji i oslobađanju Karlovca. 12. maja 1945. kod Zidanog Mosta, zajedno sa Četvrtom i Desetom krajiškom divizijom zarobila je nemačku 7. SS divizije „Princ Eugen“ i 373. legionarsku diviziju.
Literatura
uredi| Segment isključivo posvećen Narodnooslobodilačkoj borbi. |
- Vojna enciklopedija, Beograd 1975. godina
- Radovan Vukanović: RATNI PUT TREĆE DIVIZIJE, Vojnoizdavački zavod, Beograd, 1970.
Spoljašnje veze
uredi- ↑ Savo Orović, ratni dnevnik 1941-1945 (str. 409), Beograd 1972.
- ↑ Savo Orović, ratni dnevnik 1941-1945 (str. 407), Beograd 1972.
- ↑ Savo Orović, ratni dnevnik 1941-1945 (str. 407), Beograd 1972.
- ↑ Savo Orović, ratni dnevnik 1941-1945 (str. 407), Beograd 1972.
- ↑ Savo Orović, ratni dnevnik 1941-1945 (str. 407), Beograd 1972.