Hasan al-Basriy
Hasan al-Basriy (taxminan: 642-yil; 15-oktyabr 728-yil) – ilk sunniy musulmon voiz, ilohiyotchi, tafsirchi, olim, qozi va tasavvufchi edi.
| Hasan al-Basriy | |
| |
 Vikipediyadagi maqola
| |
 Vikimanbadagi asarlar
| |
 Vikiombordagi fayllar
|
Iqtiboslar
tahrirlash- Agar munofiqlarning gunohlari yer yuzidagi oʻsimliklar singari boʻlsaydi, oyoq bosishga joy topolmasdik[1].
- Alloh bandasi uchun biron yaxshilikni niyat qilganda, unga bir dunyolik beradi, u tugagach, yana beradi. Agar bandasining nazarida bu dunyolik haqir ko‘rinsa, unga ahamiyat bermasa, Alloh yanada mo‘lroq beradi[1].
- Allohga ont ichib aytamanki, pul aziz qilgan har insonni Alloh xor aylagay[1].
- Allohga qasamki, qay bir banda doʻzaxga aniq ishonsa, unga keng dunyo tor boʻlib qoladi. Munofiq esa do‘zax garchi mana shu devorning ortida turgan boʻlsa ham, unga tushmagunicha shubha qilaveradi[1].
- Alloh taolo hokimlarga uchta narsani bildirdi: havoyi nafsga ergashmaslikni, Alloh taolodan qoʻrqishni va insonlardan qoʻrqmaslikni, Alloh oyatlarini ozgina pulga sotmaslikni[1].
- Amal qilmay turib, jannatni talab etish gunohlardan biridir[1].
- Bir kishi ilm oʻrganib, soʻng uni boshqalarga oʻrgatishi ham amal hisoblanadi[1].
- Bir soatlik tafakkur kechasi bilan qoim turishdan yaxshiroq[1].
- Dunyo kezib oxiratini topganni ko‘rmadik, lekin oxiratini qidirib, dunyosini topganlarni ko‘rdik[1].
- Ey Odam bolasi, sening sahifang ochildi, ikki hurmatli farishta senga vakil qilindi. Bittasi oʻng tarafingda turib yaxshiliklaringni yozadi, ikkinchisi chap tomoningda yomonliklaringni bitadi. Nimani xohlasang, qilaver. Vafot etganingda sahifang berkitiladi va qabringda boʻyningga osib qoʻyiladi. Qiyomat kuni shunday holda qabringdan chiqasan[1].
- Eng quturgan hayvon ham pishiq qarmoq bilan ilintirishga nafsingchalik loyiq emas[1].
- Fikr — yaxshilik va yomonliklarni ko‘rsatadigan oyina[1].
- Halovatni 3 narsadan – namozdan, Qurʼondan va zikrdan qidiring. Topsangiz, davom eting. Topa olmasangiz, bilingki, eshik yopiqdir[2].
- Kimning kalomi hikmat bo‘lmasa, u lag‘vdir, kimning sukuti tafakkur bo‘lmasa, u sahvdir, kimning nazari ibrat bo‘lmasa, u lahvdir (o‘yindir)[1].
- „La ilaha illalloh“ – jannatning bahosidir[1].
- Men shunday insonlarni ko‘rdimki, ular uchun dunyo hayoti shu sizlar kezib yurgan tuproqdan ham tuban. Dunyo ortdimi yo yo‘q bo‘ldimi, unga kulib boqdimi, bunga kulib boqdimi — hech ahamiyat bermaydilar[1].
- Mo‘min degan o‘z nafsining hokimi bo‘lmog‘i kerak. U nafsini Alloh uchun hisob berdiradi. Dunyoda nafs bilan hisob-kitob qilganlarning oxiratdagi hisob-kitobi osonroq o‘tadi[1].
- Neʼmat berilgan paytda hamma bir xil. Sinov paytida esa hamma har xil[2].
- Odamlarga soʻzing bilan emas, amaling bilan vaʼz-nasihat qil – ibrat boʻl![2]
- Odamzot uch narsaga afsuslanib bu dunyodan ko‘chadi: to‘plagan moli va boyligi bilan to‘ymaydi, orzulariga erisholmaydi, oxirat hayoti uchun hozirligini qilolmaydi[1].
- Olimlar boʻlmaganida insonlar chorva mollari kabi boʻlib qolardilar[1].
- Olimlar yulduzlarga oʻxshaydi. Agar koʻrinib tursa, odamlar ular bilan yoʻl topishadi. Agar koʻzdan yoʻqolib, zulmatda qolsalar, qayoqqa yurishni bilmay hayron qolishadi[1].
- Olimlarning ilmini, faylasuflar nazariyasini toʻplab, amalda nodonlar darajasida ish koʻruvchilardan boʻlma![1]
- Olimlarning jazosi – qalblarining oʻlganidir. Qalbning oʻlishi esa ilmi va uxroviy amallari boʻla turib, dunyoviy niyatlar ketida yurganidir[1].
- Olimlar qalamlarining siyohi shahidlar qoni bilan oʻlchanadi. Shunda olimlar qalamlarining siyohi shahidlar qonidan ogʻir keladi[1].
- Oqillar zikrdan tafakkurga, tafakkurdan zikrga o‘tadilar. Qalblarining gapirishini talab qiladilar. Va nihoyat qalblari hikmatli so‘zlarni ayta boshlaydi[1].
- Savob ish qalbga nur va badanga quvvat boʻlur. Gunoh ish qalbga zulmat va badanga behollik boʻlur[2].
- Sizlar xohlagancha ilm oʻrganaveringlar. Allohga qasamki, amal qilmaguningizcha Alloh sizlarga uning uchun ajr bermaydi. Ahmoqlar himmati rivoyat qilish, ulamolar himmati rioya qilishdir[1].
- So‘z amal bilan durust boʻladi. Amal va so‘z niyat bilan durust boʻladi. So‘z, amal va niyat sunnat bilan durust boʻladi[1].
- Yaxshi gap – amri maʼruf, nahiy munkar, qilmu avf, kechirim va shirin soʻzlardan iboratdir[1].
Sh
tahrirlash- Shunday qavmlarni koʻrdimki, ayblari yoʻq edi. Lekin birovlarning aybini gapira boshlaganidan keyin, Alloh ularning oʻzlarini ham gunohkor qilib qoʻydi. Yana bir qavmlarni koʻrdimki, ayblari bor edi. Birovlarning aybini aytishdan tilni tiyishgan edi, Alloh ularning ayblarini yashirdi[2].
Manbalar
tahrirlash- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 1,17 1,18 1,19 1,20 1,21 1,22 1,23 1,24 1,25 1,26 1,27 Ahmad Muhammad. Sharq haqni topdi..., (Sharq donishmandlari va allomalarining sara hikmatlari), Toshkent: „Sharq“ nashriyoti, 2006 — 124-bet.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Anvar Ahmad. Saodatga yetaklovchi hikmatlar, (birinchi kitob), Toshkent: “Sano-standart” nashriyoti, 2018 — 320-bet.