Trợ giúp:IPA

Đây là một trang thông tin.

Trang này không mang tính quy định hay hướng dẫn, mà chỉ dành để mô tả một số khía cạnh về quy phạm, thông lệ, kỹ thuật, hoặc thực tiễn của Wikipedia. Trang có thể phản ánh nhiều mức độ đồng thuận mang tính bất đồng với nhau.

Viết tắt

H:IPA

Bài viết này chứa các liên kết nội dòng đến các tệp âm thanh. Nếu gặp sự cố khi phát tệp, xem trợ giúp Âm thanh Wikipedia.

Dưới đây là hướng dẫn cơ bản để đọc các ký hiệu của Bảng mẫu tự ngữ âm quốc tế.

Đối với mỗi ký hiệu IPA, một số ví dụ sẽ được đưa ra. Ở đây, "RP" là viết tắt của Received Pronunciation (Cách phát âm được thừa nhận), là cách phát âm được coi là chuẩn ở Anh còn "GA" là viết tắt của General American (Tiếng Anh Mỹ thông dụng). Các ngôn ngữ được sử dụng để ví dụ cho các âm vị chủ yếu là những ngôn ngữ quen thuộc như tiếng Việt, tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Đức chuẩn và tiếng Tây Ban Nha. Ngoài ra, ở đây cũng sẽ sử dụng các ngôn ngữ phổ biến khác như Hán ngữ tiêu chuẩn, tiếng Hindustan, tiếng Ả Rập, và tiếng Nga. Các ngôn ngữ ít phổ biến hơn cũng được sử dụng, ví dụ như tiếng Swahili và Zulu (đối với nhánh Bantu) hoặc tiếng Thổ Nhĩ Kỳ (đối với nhánh Turk).

Cột bên trái hiển thị: [a] (listen^ⓘ). Nhấp vào chữ "listen" để nghe âm vị. Các phụ âm được phát âm một lần, sau đó là một nguyên âm và kết hợp giữa nguyên âm với phụ âm.

Các ký hiệu chính

Các biểu tượng được sắp xếp theo hình dáng của nó với các chữ cái của bảng chữ cái Latinh. Các ký hiệu không giống với bất kỳ chữ cái Latinh nào sẽ được đặt ở cuối.

10.1 Edition 2014

IPA	Ví dụ	Miêu tả
A
[a] (listen^ⓘ)	Tiếng Việt cái ca, RP cat, tiếng Đức Mann, tiếng Pháp gare	Cách phát âm: Lưỡi đặt thấp dưới miệng và gần răng, không tròn môi.
[ä] (listen^ⓘ)	Tiếng Quan Thoại 他 (tā), GA father, tiếng Tây Ban Nha casa, tiếng Đức patte	Cách phát âm: Lưỡi hơi lùi về so với [a].
[ɐ] (listen^ⓘ)	RP cut, tiếng Đức Kaiserslautern	Cách phát âm: Lưỡi hơi nâng lên so với [ä]. Có thể tròn môi hoặc không. Đôi khi, ký hiệu ngữ âm của âm này là ⟨ʌ⟩.
[ɑ] (listen^ⓘ)	RP father, tiếng Pháp pâte, tiếng Hà Lan bad	Cách phát âm: Lưỡi đặt thấp dưới miệng và đặt lùi về sau, không tròn môi.
[ɑ̃] (listen^ⓘ)	Tiếng Pháp Caen, sans hoặc temps	Âm [ɑ] nhưng được mũi hoá.
[ɒ] (listen^ⓘ)	Tiếng Anh Canada cot, Tiếng Ba Tư ف‍‍ارسی (fârsi)	Cách phát âm: Như [ɑ], nhưng tròn môi.
[ʌ] (listen^ⓘ)	GA cut	Cách phát âm: Lưỡi hơi nâng lên so với ⟨ɐ⟩ và đặt lùi về sau, không tròn môi. Giống như âm ⟨ɔ⟩ nhưng không tròn môi.
[æ] (listen^ⓘ)	RP cat	Cách phát âm: Lưỡi hơi nâng lên như ⟨ɐ⟩ và đặt gần răng, không tròn môi.
^ top B
[b] (listen^ⓘ)	Tiếng Anh babble	Cách phát âm: Hai môi khép lại rồi mở ra khi phát âm, phát âm kiểu âm tắc (tức là chặn luồng khí trong dây thanh âm, như [k] hay [t]), dây thanh âm rung. Khi phát âm, đẩy luồng khí từ cơ gian sườn và cơ bụng, và luồng khí chỉ đi ra từ miệng.
[ɓ] (listen^ⓘ)	Tiếng Swahili bwana, tiếng Việt bóng bàn	Cách phát âm: Giống như [b] nhưng là âm hút vào, tức là không đẩy luồng khí từ cơ gian sườn và cơ bụng mà đẩy thanh môn xuống để luồng khí thoát ra. Do là âm hữu thanh, nên thanh môn không đóng hoàn toàn mà vẫn thoát hơi từ phổi.
[β] (listen^ⓘ)	Tiếng Tây Ban Nha la Bamba hoặc bebida, tiếng Hàn 무궁화 (mugunghwa)	Cách phát âm: Giống như [b] nhưng là âm xát không xuýt, tức là hơi thoát ra bị thắt ở một khe hẹp khiến âm bị nhiễu. Có xu hướng trở thành [v].
[ʙ] (listen^ⓘ)	Tiếng Nias simbi	Cách phát âm: Giống như [b] nhưng là âm rung, tức là hướng hơi về một bộ phận phát âm (như [r]).
C
[c] (listen^ⓘ)	Tiếng Việt chua chát, Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ kebap, Tiếng Séc stín, Tiếng Hy Lạp και	Cách phát âm: Nâng phần sau của lưỡi lên ngạc cứng rồi hạ xuống khi phát âm, phát âm kiểu âm tắc, dây thanh âm không rung, hơi thoát thẳng ra theo đường của lưỡi.
[ç] (listen^ⓘ)	Tiếng Đức Ich	Cách phát âm: Lưỡi đặt như [c], phát âm kiểu âm xát không xuýt (tức là thắt luồng không khí ở một khe hẹp ở nơi phát âm, khiến âm bị nhiễu), dây thanh âm không rung, hơi thoát thẳng ra theo đường của lưỡi.
[ɕ] (listen^ⓘ)	Tiếng Quan Thoại 西安 Xi'an, Tiếng Ba Lan ściana	Cách phát âm: Lưỡi đặt ở nướu sau răng trước, một phần lưỡi tiếp xúc với ngạc cứng, phát âm kiểu xát không xuýt (tức là hơi đi theo khe hẹp giữa lưỡi với vòm miệng và bị nhiễu ở phần răng), dây thanh âm không rung, hơi thoát thẳng ra theo đường của lưỡi.
[ɔ] (listen^ⓘ)	Xem mục O

Marks added to letters

Several marks can be added above, below, before or after letters. These are here shown on a carrier letter such as the vowel a. A more complete list is given at International Phonetic Alphabet § Diacritics and prosodic notation.

Symbol	Example	Description
Signs above a letter
[ã]	Tiếng Đức vin blanc [vɛ̃ blɑ̃] "white wine"	A nasal vowel, as with a Texas twang.
[ä]	Tiếng Bồ Đào Nha vá [vä] "go"	A central vowel pronounced with the tongue position in the middle of the mouth; neither forward nor back.
Signs below a letter
[a̯]	Tiếng Anh cow [kʰaʊ̯], koi [kʰɔɪ̯]	This vowel does not form a syllable of its own, but runs into the vowel next to it. (In Tiếng Anh, the diacritic is generally left off: [kaʊ].)
[n̥]	Tiếng Anh boy [b̥ɔɪ̯], doe [d̥oʊ̯].	Sounds like a loud whisper; [n̥] is like a whispered breath through the nose. [l̥] is found in Tibetan Lhasa.
[n̩]	Tiếng Anh button	A consonant without a vowel. (Tiếng Anh [n̩] is often transcribed /ən/.)
[d̪]	Tiếng Tây Ban Nha dos, Tiếng Đức deux	The tongue touches the teeth more than it does in Tiếng Anh.
Signs next to a letter
[kʰ]	Tiếng Anh come	Aspirated consonant, pronounced with a puff of air. Similarly [tʰ pʰ tsʰ tʃʰ tɕʰ].
[k’]	Zulu ukuza "come"	Ejective. Like a popped [k], pushed from the throat. Similarly [tʼ pʼ qʼ tʃʼ tsʼ tɬʼ].
[aː]	Tiếng Anh shh! [ʃː]	Long. Often used with Tiếng Anh vowels or diphthongs: Mayo /ˈmeːoː/ for [ˈmeɪ̯ɜʊ̯], etc.
[aˑ]	RP caught [ˈkʰɔˑt]	Semi-long. (Although the vowel is different, this is also longer than cot [ˈkʰɒt].)
[ˈa]	pronunciation [pɹ̥əʊ̯ˌnɐnsiˈeɪʃn̩]	Main stress. The mark denotes the stress of the following syllable.
[ˌa]	pronunciation [pɹ̥əʊ̯ˌnɐnsiˈeɪʃn̩]	Weaker stress. The mark denotes the stress of the following syllable.
[.]	Tiếng Anh courtship [ˈkɔrt.ʃɪp]	Syllable break. (this is often redundant and therefore left off)

Chân đế

Hai loại dấu ngoặc thường được sử dụng để đính kèm bản phiên âm trong IPA:

/ Chém / chỉ ra âm thanh được phân biệt là đơn vị cơ bản của từ trong ngôn ngữ của người bản ngữ; chúng được gọi là âm vị . Thay đổi các ký hiệu giữa các dấu gạch chéo này sẽ thay đổi danh tính của từ hoặc tạo ra vô nghĩa. Ví dụ, do không có sự khác biệt có ý nghĩa đối với người bản ngữ giữa hai âm được viết bằng chữ L trong các từ ru ngủ, nên chúng được coi là cùng một âm vị, và do đó, bằng cách sử dụng dấu gạch chéo, chúng được đưa ra cùng một ký hiệu trong IPA: / ˈLʌlz / . Tương tự, tiếng Tây Ban Nha la bamba được phiên âm theo âm vị với hai trường hợp của cùng một âm b, / la bamba /, mặc dù thực tế là chúng có âm thanh khác với người nói tiếng Anh. Do đó, một người đọc không quen thuộc với ngôn ngữ trong câu hỏi có thể không biết làm thế nào để giải thích các phiên âm này hẹp hơn.
[Dấu ngoặc vuông] biểu thị chất lượng ngữ âm hẹp hơn hoặc chi tiết hơn của cách phát âm, không tính đến các tiêu chuẩn của ngôn ngữ mà ngôn ngữ đó thuộc về ngôn ngữ; do đó, các phiên âm như vậy không liên quan đến việc liệu các âm thanh khác nhau trong cách phát âm có thực sự đáng chú ý hay phân biệt được với người bản ngữ của ngôn ngữ hay không. Trong dấu ngoặc vuông là những gì người nước ngoài không biết cấu trúc của ngôn ngữ có thể nghe như các đơn vị âm thanh riêng biệt. Ví dụ, các từ ru ngủ trong tiếng Anh có thể được phát âm theo một phương ngữ cụ thể cụ thể hơn là [ˈlɐɫz], với các chữ cái L khác nhau ở đầu và cuối. Điều này có thể rõ ràng đối với những người nói ngôn ngữ phân biệt âm thanh [l] và[ɫ] . Tương tự như vậy, tiếng Tây Ban Nha la bamba (phát âm không có tạm dừng) có hai âm b khác nhau đến tai người nước ngoài hoặc nhà ngôn ngữ học [[amba] Mặc dù một người nói tiếng Tây Ban Nha bản địa có thể không nghe được. Bỏ hoặc thêm chi tiết như vậy không tạo ra sự khác biệt cho danh tính của từ, nhưng giúp phát âm chính xác hơn.

Một loại khung thứ ba thỉnh thoảng được nhìn thấy:

// dấu gạch chéo kép // hoặc | pipe | (hoặc đôi khi các quy ước khác) cho thấy rằng các âm thanh kèm theo là các cấu trúc lý thuyết không thực sự được nghe. (Đây là một phần của hình thái học .) Ví dụ, hầu hết các nhà ngữ âm học cho rằng các -s ở cuối động từ, xuất hiện dưới dạng / s / trong các cuộc nói chuyện / tɔːks / hoặc như / z / trong các bài hát ru /lʌlz/, có một hình thức cơ bản. Nếu họ quyết định hình thức này là một s, họ sẽ viết nó // s // (hoặc | s |) để khẳng định rằng âm vị / tɔːks / và / lʌlz / về cơ bản là // tɔːks // và // lls //bên dưới Nếu họ quyết định về cơ bản thì đó là cái sau, // z //, họ sẽ phiên âm những từ này // tɔːkz // và // llz // .

Cuối cùng,

Angle ngoặc⟩ được sử dụng để đặt chính tả, cũng như chuyển ngữ từ các tập lệnh không phải là tiếng Latinh. Do đó lulls⟩, ⟨la bamba⟩, chữ a⟩. Dấu ngoặc góc không được hỗ trợ bởi tất cả các phông chữ, do đó, một mẫu {{ ngoặc vuông }} (phím tắt {{ angbr }}) được sử dụng để đảm bảo khả năng tương thích tối đa. (Nhận xét ở đó nếu bạn gặp vấn đề.)

Vấn đề kết xuất

IPA typeface support is increasing, and is now included in several typefaces such as the Times New Roman versions that come with various recent computer operating systems. Diacritics are not always properly rendered, however. IPA typefaces that are freely available online include Gentium, several from the SIL (such as Charis SIL, and Doulos SIL), Dehuti, DejaVu Sans, and TITUS Cyberbit, which are all freely available; as well as commercial typefaces such as Brill, available from Brill Publishers, and Lucida Sans Unicode and Arial Unicode MS, shipping with various Microsoft products. These all include several ranges of characters in addition to the IPA. Modern Web browsers generally do not need any configuration to display these symbols, provided that a typeface capable of doing so is available to the operating system.

Particularly, the following symbols may be shown improperly depending on your font:

G đuôi móc

Hai chữ dưới đây tương tự nhau nếu thiết bị hiển thị đúng:

ɡ

Nếu bạn thấy chữ thay vì g đuôi móc không viết hoa ở hộp bên trái, thiết bị của bạn có lẽ đang mắc phải lỗi phông MS Reference Sans Serif; trong trường hợp đó hãy thay cài đặt phông.

Phông chữ hiện tại của bạn hiển thị: [ɡ],

và trong một số phông khác:

Arial: [ɡ]
Arial Unicode MS: [ɡ]
Biolinum: [ɡ]
Bitstream Cyberbit: [ɡ]
Cambria: [ɡ]
Calibri: [ɡ]
Charis SIL: [ɡ]
Chrysanthi: [ɡ]
Code2000: [ɡ]
DejaVu Sans: [ɡ]
Doulos SIL: [ɡ]
Everson Mono: [ɡ]
Gentium: [ɡ]
GentiumAlt: [ɡ]
Gentium Plus: [ɡ]
Helvetica: [ɡ]
Helvetica Neue: [ɡ]
Hiragino Kaku Gothic: [ɡ]
Linux Libertine: [ɡ]
Lucida Grande: [ɡ]
Lucida Sans: [ɡ]
Matrix: [ɡ]
Quivira: [ɡ]
STIX: [ɡ]
Segoe UI: [ɡ]
Times New Roman: [ɡ]
TITUS Cyberbit Basic: [ɡ]
Unifont: [ɡ]

Chữ ghép OE viết hoa nhỏ

Trên các hệ điều hành macOS, iOS, và iPadOS, ⟨ɶ⟩, viết hoa thu nhỏ và đại diện cho nguyên âm tròn môi trước mở, có thể sẽ hiện thị giống như ⟨œ⟩, không viết hoa và đại diện cho nguyên âm làm tròn trước gần mở. Điều này có thể xảy ra khi sử dụng phông Helvetica (phông chữ mà người dùng Apple thấy trên desktop) nhưng không xảy ra khi sử dụng phông San Francisco (phông chữ mà người dùng Apple thấy trên di động) phiên bản iOS/iPadOS 16.

Chữ chi Hy Lạp

Một số thiết bị Android hiển thị ⟨χ⟩, còn gọi là chữ chi Hy Lạp, biểu diễn âm xát tiểu thiệt vô thanh, giống hệt như ⟨x⟩ biểu diễn âm xát ngạc mềm vô thanh:

Chữ R nhỏ ngược viết hoa

Phông San Francisco của Apple có một lỗi phần mềm hiển thị ⟨ʁ⟩, biểu diễn âm xát tiểu thiệt hữu thanh, như chữ R lật ⟨ᴚ⟩.

Thanh nối

The tie bar is intended to cover both letters of an affricate or doubly articulated consonant. However, if your browser uses Arial Unicode MS to display IPA characters, the following incorrectly formed sequences (letter, letter, tie bar) may look better than the correct order (letter, tie bar, letter) due to a bug in that font:

ts͡, tʃ͡, tɕ͡, dz͡, dʒ͡, dʑ͡, tɬ͡, kp͡, ɡb͡, ŋm͡.

Here is how the proper configuration displays in your default IPA font:

t͡s, d͡z, t͡ʃ, d͡ʒ, t͡ɕ, d͡ʑ, t͡ɬ, k͡p, ɡ͡b, ŋ͡m,

and in several other fonts:

Arial: t͡s, d͡z, t͡ʃ, d͡ʒ, t͡ɕ, d͡ʑ, t͡ɬ, k͡p, ɡ͡b, ŋ͡m
Arial Unicode MS: t͡s, d͡z, t͡ʃ, d͡ʒ, t͡ɕ, d͡ʑ, t͡ɬ, k͡p, ɡ͡b, ŋ͡m
Biolinum: t͡s, d͡z, t͡ʃ, d͡ʒ, t͡ɕ, d͡ʑ, t͡ɬ, k͡p, ɡ͡b, ŋ͡m
Bitstream Cyberbit: t͡s, d͡z, t͡ʃ, d͡ʒ, t͡ɕ, d͡ʑ, t͡ɬ, k͡p, ɡ͡b, ŋ͡m
Cambria: t͡s, d͡z, t͡ʃ, d͡ʒ, t͡ɕ, d͡ʑ, t͡ɬ, k͡p, ɡ͡b, ŋ͡m
Calibri: t͡s, d͡z, t͡ʃ, d͡ʒ, t͡ɕ, d͡ʑ, t͡ɬ, k͡p, ɡ͡b, ŋ͡m
Charis SIL: t͡s, d͡z, t͡ʃ, d͡ʒ, t͡ɕ, d͡ʑ, t͡ɬ, k͡p, ɡ͡b, ŋ͡m
Chrysanthi: t͡s, d͡z, t͡ʃ, d͡ʒ, t͡ɕ, d͡ʑ, t͡ɬ, k͡p, ɡ͡b, ŋ͡m
Code2000: t͡s, d͡z, t͡ʃ, d͡ʒ, t͡ɕ, d͡ʑ, t͡ɬ, k͡p, ɡ͡b, ŋ͡m
DejaVu Sans: t͡s, d͡z, t͡ʃ, d͡ʒ, t͡ɕ, d͡ʑ, t͡ɬ, k͡p, ɡ͡b, ŋ͡m
Doulos SIL: t͡s, d͡z, t͡ʃ, d͡ʒ, t͡ɕ, d͡ʑ, t͡ɬ, k͡p, ɡ͡b, ŋ͡m
Everson Mono: t͡s, d͡z, t͡ʃ, d͡ʒ, t͡ɕ, d͡ʑ, t͡ɬ, k͡p, ɡ͡b, ŋ͡m
Gentium: t͡s, d͡z, t͡ʃ, d͡ʒ, t͡ɕ, d͡ʑ, t͡ɬ, k͡p, ɡ͡b, ŋ͡m
GentiumAlt: t͡s, d͡z, t͡ʃ, d͡ʒ, t͡ɕ, d͡ʑ, t͡ɬ, k͡p, ɡ͡b, ŋ͡m
Gentium Plus: t͡s, d͡z, t͡ʃ, d͡ʒ, t͡ɕ, d͡ʑ, t͡ɬ, k͡p, ɡ͡b, ŋ͡m
Helvetica: t͡s, d͡z, t͡ʃ, d͡ʒ, t͡ɕ, d͡ʑ, t͡ɬ, k͡p, ɡ͡b, ŋ͡m
Helvetica Neue: t͡s, d͡z, t͡ʃ, d͡ʒ, t͡ɕ, d͡ʑ, t͡ɬ, k͡p, ɡ͡b, ŋ͡m
Hiragino Kaku Gothic: t͡s, d͡z, t͡ʃ, d͡ʒ, t͡ɕ, d͡ʑ, t͡ɬ, k͡p, ɡ͡b, ŋ͡m
Linux Libertine: t͡s, d͡z, t͡ʃ, d͡ʒ, t͡ɕ, d͡ʑ, t͡ɬ, k͡p, ɡ͡b, ŋ͡m
Lucida Grande: t͡s, d͡z, t͡ʃ, d͡ʒ, t͡ɕ, d͡ʑ, t͡ɬ, k͡p, ɡ͡b, ŋ͡m
Lucida Sans: t͡s, d͡z, t͡ʃ, d͡ʒ, t͡ɕ, d͡ʑ, t͡ɬ, k͡p, ɡ͡b, ŋ͡m
Matrix: t͡s, d͡z, t͡ʃ, d͡ʒ, t͡ɕ, d͡ʑ, t͡ɬ, k͡p, ɡ͡b, ŋ͡m
Quivira: t͡s, d͡z, t͡ʃ, d͡ʒ, t͡ɕ, d͡ʑ, t͡ɬ, k͡p, ɡ͡b, ŋ͡m
STIX: t͡s, d͡z, t͡ʃ, d͡ʒ, t͡ɕ, d͡ʑ, t͡ɬ, k͡p, ɡ͡b, ŋ͡m
Segoe UI: t͡s, d͡z, t͡ʃ, d͡ʒ, t͡ɕ, d͡ʑ, t͡ɬ, k͡p, ɡ͡b, ŋ͡m
Times New Roman: t͡s, d͡z, t͡ʃ, d͡ʒ, t͡ɕ, d͡ʑ, t͡ɬ, k͡p, ɡ͡b, ŋ͡m
TITUS Cyberbit Basic: t͡s, d͡z, t͡ʃ, d͡ʒ, t͡ɕ, d͡ʑ, t͡ɬ, k͡p, ɡ͡b, ŋ͡m
Unifont: t͡s, d͡z, t͡ʃ, d͡ʒ, t͡ɕ, d͡ʑ, t͡ɬ, k͡p, ɡ͡b, ŋ͡m

Ngoặc góc

Dấu ngoặc góc thật sự, ⟨ ⟩, không được hỗ trợ bởi nhiều phông phổ thông. Thiết bị của bạn đang hiển thị như sau:

⟨...⟩ (chưa định dạng)

⟨...⟩ (phông IPA mặc định)

⟨...⟩ (phông Unicode mặc định),

và trong một số phông khác:

Arial: ⟨...⟩
Arial Unicode MS: ⟨...⟩
Biolinum: ⟨...⟩
Bitstream Cyberbit: ⟨...⟩
Cambria: ⟨...⟩
Calibri: ⟨...⟩
Charis SIL: ⟨...⟩
Chrysanthi: ⟨...⟩
Code2000: ⟨...⟩
DejaVu Sans: ⟨...⟩
Doulos SIL: ⟨...⟩
Everson Mono: ⟨...⟩
Gentium: ⟨...⟩
GentiumAlt: ⟨...⟩
Gentium Plus: ⟨...⟩
Helvetica: ⟨...⟩
Helvetica Neue: ⟨...⟩
Hiragino Kaku Gothic: ⟨...⟩
Linux Libertine: ⟨...⟩
Lucida Grande: ⟨...⟩
Lucida Sans: ⟨...⟩
Matrix: ⟨...⟩
Quivira: ⟨...⟩
STIX: ⟨...⟩
Segoe UI: ⟨...⟩
Times New Roman: ⟨...⟩
TITUS Cyberbit Basic: ⟨...⟩
Unifont: ⟨...⟩

Computer input using on-screen keyboard

Online IPA keyboard utilities are available and they cover a range of IPA symbols and diacritics:

External links

Cổng thông tin
Truy cập cổng thông tin liên quan