Ümumbəşəri: Redaktələr arasındakı fərq

A

• Allah bu dünyanı ümumbəşəri insan üçün deyil, ayrı-ayrı fərdlər üçün yaratdı…və xilas ümumbəşəri insan üçün deyil, fərdlər üçün baş verdi. Rocer Bekon
• Aşiq mütləq yaxşılıq və ümumbəşəri gözəllik haqqında hər hansı məntiqçi və ya ilahiyyatçıdan daha çox şey bilir, əgər sonuncu da maskalanmış aşiq olmasın. Corc Santayana

B

• Bazar iqtisadiyyatı mütləq kapitalizm demək deyil. Sosializmin əsl mahiyyəti məhsuldar qüvvələri azad etməkdir və sosializmin son məqsədi ümumbəşəri rifaha nail olmaqdır. Den Syaopin
• Bədənin yalnız bir hissəsini görən hər kəs səhvsiz bütünü mühakimə edə bilməz. Elmin kor üçün əlçatmaz olduğu kimi, ümumbəşəri mahiyyət haqqında heç kim bilə bilməz. Səhv təəssüratlar hər kəsi ovsunlamışdır və insanların Allah haqqında heç bir təsəvvürü yoxdur, hətta alim ilahiyyatçıların belə xəbəri yoxdur. Əbu Hamid əl-Qəzali
• Biz bir-birimizin əskikləriyik, ona görə də bilirəm ki, sən mənim, mən də sənin bir hissəmsən, çünki hamımız Allah dediyimiz sonsuz şüurun ümumbəşəri yaradılış/məhv qütblərinin ümumbəşəri prinsiplərinin proqnozlarıyıq. Devid Ayk
• Biz istəyirik ki, müxtəlif ölkələrdə yaşayan azərbaycanlılar həmin ölkələrin vətəndaşı kimi, istədikləri kimi yaşasınlar. Ancaq heç vaxt öz milli köklərini itirməsinlər. Bizim hamımızı birləşdirən, həmrəy edən Azərbaycançılıq ideyasıdır. Azərbaycançılıq öz milli mənsubiyyətini, milli-mənəvi dəyərlərini qoruyub saxlamaq, eyni zamanda, onların ümumbəşəri dəyərlərlə sintezindən, inteqrasiyasından bəhrələnmək deməkdir. Hər bir azərbaycanlı öz milli mənsubiyyətinə görə qürur hissi keçirməlidir və biz Azərbaycançılığı Azərbaycan dilini, mədəniyyətini, milli-mənəvi dəyərlərini yaşatmalıyıq. Heydər Əliyev
• Bürokratiya elə bir çevrədir ki, ondan heç kim qaça bilməz. Onun iyerarxiyası bilik iyerarxiyasıdır. Yuxarı dairələr xırdalıqların biliyinə aid olan hər şey üçün aşağı dairələrə güvənir; aşağı dairələr ümumbəşəri olanın dərk edilməsinə aid olan hər şeydə yuxarılara güvənir və beləliklə də bir-birini çaşdırırlar. Karl Marks
• Bütün bəşəriyyət tarixi, hər halda, ümumbəşəri nüfuz və mütləq gücün fəthi uğrunda uzun sürən ölüm-qalım mübarizəsindən başqa bir şey deyil. Alber Kamyu

D

• Din ümumbəşəri zəhlə tökən nevrozdur. Ziqmund Freyd
• Dövlət bütün insanların ümumbəşəri həmrəyliyini məhv edir və onların bir hissəsini yalnız bütün digərlərini fəth etmək, tabe etmək və məhv etmək üçün birləşdirir. Mixail Bakunin
• Dünya insansız başladı və onsuz da bitəcək. Ömrümü sadalamaq və başa düşmək üçün sərf edəcəyim qurumlar, adətlər və ənənələr, bəlkə də bəşəriyyətin öz rolunu oynamasına icazə verməkdən başqa, heç bir mənası olmayan bir yaradılışın keçici çiçəklənməsidir. Onun üçün müstəqil bir yer təyin edən bu roldan və insanın — hətta məhkum edilmiş olsa da — ümumbəşəri tənəzzülə əbəs yerə qarşı çıxmaq səyindən uzaq, o, özü də digərlərindən daha mükəmməl bir maşın kimi görünür. Orijinal nizam və güclü şəkildə təşkil edilmiş bir maddəni bir gün qəti olacaq daha böyük bir ətalətə doğru təhrik edir. Klod Levi-Straus

E

• Etika fəlsəfədə mərkəzi yer tutur, çünki o, günahla, xeyirin və şərin mənşəyi və əxlaqi dəyərlərlə məşğul olur. Və bu problemlər ümumbəşəri əhəmiyyət kəsb etdiyindən, etikanın sferası ümumiyyətlə nəzərdə tutulduğundan daha genişdir. Məna və dəyərdən bəhs edir və onun vilayəti yaxşı ilə şərin fərqinin çəkildiyi, qiymətləndirmələrin aparıldığı və məna axtarıldığı dünyadır. Nikolay Berdyayev

Ə

• Əbədi rejimlər, mükəmməl rejimlər, universal rejimlər yoxdur. Əbədi rejimlər yoxdur, amma sabit və qeyri-sabit rejimlər var; mükəmməl rejimlər yoxdur, ancaq öz millətlərinə xidmət edənlər və pis xidmət göstərənlər var; ümumbəşəri rejimlər yoxdur, lakin insan amilinin xüsusi şəraiti və universallığını nəzərə alanlar və nəzərə almayanlar var. Antonio de Oliveira Salazar
• Əgər kimsə mənim hekayəmi danışmağı xahiş etsə, mən deyəcəyəm: "Mən qadağanı aradan qaldırmağa, onu aradan qaldırmağa və ümumbəşəri azadlığı müdafiə etməyə nail olan qadınlar arasında olmaqdan qürur duyuram.^[1] Mənal əl-Şərif
• Əxlaq ədalət və vicdanın qızıdır: ümumbəşəri bir dindir. Antuan de Rivarol
• Ən böyük marağı bir-birini sevmək, bir-birinə kömək etmək və ümumbəşəri yaxşılığa töhfə vermək olan ailələr arasında əbədi maneələr qoymaq üçün yalnız bir uğursuz hadisə lazımdır. Qiyom Toma Fransua Reynal
• Ən cahillər ən təkəbbürlüdürlər. İnsan daha çox bilinəcək bir şeyin olduğunu bilmirsə, onun çıxardığı nəticə, əlbəttə ki, hər şeyi bildiyidir. Belə bir insan həmişə ümumbəşəri bilik taxtını qəsb edir və bütün mümkün məsələləri həll etmək hüququnu öz üzərinə götürür. Hamımız bilirik ki, təkəbbürlü bir axmaq bir filosoflar kollecini və ya bir hakimlər kollegiyasını çaşdıracaq qeyri-adi suallara qərar verəcəkdir. Cahil və dayaz düşüncəli kişilər çətinliyi görəcək qədər uzağı görmürlər. Ancaq insan bilsin ki, bilinməli olan şeylər var ki, o, onlardan xəbərsizdir və bu, onun ümumbəşəri bilik sahəsindən bu qədər həkk olunub. Fərdi xarakterin bütün məqsədləri üçün, eləcə də ictimai faydalılıq baxımından insanın öz cəhalətinin ölçüsünü bilməsi başqa bir şeyi bilmək qədər vacibdir. Bilmədiyimiz nə qədər olduğunu bilmək nailiyyətlərimizin ən dəyərli hissələrindən biridir; çünki belə bilik həm təvazökarlıq dərsi, həm də səy göstərməyə stimul olur. Horeys Mann

H

• Heç bir xalq demokratiyası ölkəsində bu ölkədəki qədər çox millət yoxdur. Yalnız Çexoslovakiyada iki qohum millət var, bəzi digər ölkələrdə isə yalnız azlıqlar var. Ona görə də bu xalq demokratiyası ölkələrində bizim burada məskunlaşmalı olduğumuz kimi ciddi problemlərin həllinə ehtiyac yox idi. Onlarda sosializmə gedən yol burada olduğundan daha az mürəkkəbdir. Onlarda əsas amil sinif məsələsidir, bizdə isə həm millət, həm də sinif məsələsidir. Millət məsələsini bu qədər dərindən həll edə bilməyimizin səbəbini ölkədəki bütün millətlərin iştirak etdiyi Qurtuluş Müharibəsi zamanı inqilabi yolla həll olunmağa başlamasında axtarmaq lazımdır ki, hər bir milli qrup öz imkanlarına uyğun olaraq işğalçıdan azad olmaq üçün ümumi səylərə öz töhfəsini verirdi. Nə makedoniyalılar, nə də o vaxta qədər zülmə məruz qalan hər hansı digər milli qrup fərmanla öz milli azadlığını əldə etmədi. Əllərində tüfənglə milli azadlıqları uğrunda vuruşurdular. Kommunist Partiyasının rolu ilk növbədə, həmin mübarizəyə rəhbərlik etməsi idi, bu da müharibədən sonra milli məsələnin kommunistlərin müharibədən xeyli əvvəl və müharibə zamanı düşündüyü kimi qəti şəkildə həll olunacağına zəmanət idi. Kommunist Partiyasının bu baxımdan bu gün sosializm quruculuğu mərhələsində rolu müsbət milli amillərin ölkəmizdə sosializmin inkişafına əngəl deyil, stimul olmasından ibarətdir. Bu gün Kommunist Partiyasının rolu ondan ibarətdir ki, milli şovinizmin heç bir millətdə meydana çıxmaması və inkişaf etməməsi üçün diqqətli olmaq lazımdır. Kommunist partiyası həmişə çalışmalıdır və çalışır ki, millətçiliyin bütün mənfi hallarının aradan qalxması, insanların beynəlmiləlçilik ruhunda tərbiyə olunmasını təmin etsin. Millətçilik fenomenləri hansılardır? Onlardan bəziləri bunlardır: 1) Millətçiliyin bir çox digər mənfi xüsusiyyətlərindən qaynaqlanan milli eqoizm, məsələn: yadelli işğalı arzusu, başqa millətləri sıxışdırmaq istəyi, başqa millətlərə iqtisadi istismar etmək istəyi və s.; 2) milli nifrət, başqa xalqları aşağılamaq, onların tarixini, mədəniyyətini, elmi fəaliyyətini, elmi nailiyyətlərini aşağılamaq və s. kimi millətçiliyin bir çox digər mənfi xüsusiyyətlərinin mənbəyi olan milli-şovinizm; öz tarixlərində mənfi olan və marksist nöqteyi-nəzərimizdən mənfi hesab edilən hadisələrin tərənnümü. Və bu neqativ hallar nədir? İstila müharibələri, başqa xalqların tabe və zülmü, iqtisadi istismar, müstəmləkə əsarətinə çevrilmə və s. Bütün bunlar marksizm tərəfindən mənfi hesab edilir və pislənir. Keçmişin bütün bu hadisələri, doğrudur, izah oluna bilər, lakin bizim nöqteyi-nəzərimizdən onlara heç vaxt haqq qazandırmaq olmaz. Sosialist cəmiyyətində belə hadisələr yox olmalıdır və yox olacaq. Köhnə Yuqoslaviyada böyük serb kapitalist qruplaşmasının milli zülmü məzlum xalqların iqtisadi istismarını gücləndirmək demək idi. Bu, milli zülmdən əziyyət çəkən hər kəsin qaçılmaz taleyidir. Yeni, sosialist Yuqoslaviyada mövcud hüquq bərabərliyi bütün millətlər bir milli qrupun digərinə iqtisadi istismar tətbiq etməsini qeyri-mümkün etmişdir. Çünki bu ölkədə bir milli qrupun digəri üzərində hegemonluğu artıq mövcud deyil. İstənilən belə hegemonluq istər-istəməz özü ilə bu və ya digər dərəcədə bu və ya digər formada iqtisadi istismarı da gətirməlidir və bu, sosializmin söykəndiyi prinsiplərə zidd olardı. Yalnız iqtisadi, siyasi, mədəni və ümumbəşəri hüquq bərabərliyi cəmiyyətimizin bu böyük səylərində gücümüzü artırmağımıza imkan verə bilər. İosip Broz Tito
  • Sloveniya İncəsənət və Elmlər Akademiyasında milli məsələ və sosial vətənpərvərlik nitqi ilə bağlı, 26 noyabr 1948-ci il, Lyublyana.
• Hər bir yazıçı bir xalqın övladıdır və öz milli adət-ənənələrini mənbə götürərək o xalqın həyatını təsvir etməli, əsərlərini zənginləşdirməlidir. İlk etdiyim budur, yəni öz millətimin adət-ənənəsini, məişətini danışıram. Amma orada qalsan, heç yerə çatmayacaqsan. Ədəbiyyatın milli həyatı, adət-ənənələri söyləməkdən daha çox məqsədləri var. Müəllif öz üfüqlərini milli olandan kənara çıxarmalı və "ümumbəşəri" olana çatmağa çalışmalıdır. Yaxşı yazıçı "tipik insan"ı mənimsəyən adamdır. Çingiz Aytmatov
• Hüququn son anlayışı ümumbəşəri xeyirə meyil edən şeydir; və müəyyən bir şəkildə bir hərəkət bu meylə malik olduqda, bu şəkildə hərəkət etmək hüququna malikdir. Frensis Hutçeson

İ

• İnad edən bir insan iradəsini yalnız onun iradəsi olduğu üçün israr edir, ağlabatan bir əsas olmadan, yəni iradəsi olmadan ümumbəşəri bir dəyər olmasında israr edir. Georq Vilhelm Fridrix Hegel
• İslam nifrəti deyil tolerantlığı, düşmənçiliyi deyil ümumbəşəri qardaşlığı, zorakılığı deyil sülhü, fanatizmi deyil tərəqqini öyrədir. Pərviz Müşərrəf

M

• Mən belə hesab edirəm ki, elmin məqsədi insan varlığını asanlaşdırmaqdır. Məcburiyyətə yol versəniz, elm şikəst ola bilər və yeni maşınlarınız sadəcə olaraq yeni işgəncələr təklif edə bilər. Əgər siz zamanla kəşf edilməli olan hər şeyi kəşf etsəniz, irəliləyişiniz bəşəriyyətin böyük hissəsindən uzaq bir irəliləyiş olmalıdır. Körfəz hətta o qədər genişlənə bilər ki, sizin hansısa yeni nailiyyəti alqışlamağınızın səsi ümumbəşəri dəhşət nidası ilə əks-səda verə bilər. Bertolt Brext
• Məsih dünya tərəfindən çox yanlış təfsir edilmişdir. Onun təlimlərinin ən elementar prinsipləri belə murdarlanmış, onların ezoterik dərinlikləri unudulmuşdur. Onlar dogma, qərəz və dar anlayışın əli ilə çarmıxa çəkiliblər. Xristianlığın süni doktrinalarına əsaslanaraq, soyqırım müharibələri aparılıb, insanlar cadugər və bidətçi kimi yandırılıb. Ölməz təlimləri cəhalətin əlindən necə xilas etmək olar? Biz İsanı Şərq Məsihi, Allahın birliyi haqqında ümumbəşəri elmin tam mənimsənilməsini təzahür etdirən və beləliklə, Allahın səsi və səlahiyyəti ilə xilaskar kimi danışa və çıxış edə bilən ali yoq kimi bilməliyik. Paramahansa Yogananda
• Milli məsələ sırf kəndli məsələsidir…millətdən qurtulmağın ən yaxşı yolu minlərlə işçisi olan nəhəng zavoddur… bütün millətləri dəyirman daşı kimi üyüdür və yeni milliyyət yaradır. Bu millət ümumbəşəri proletariatdır. Mixail Kalinin
• Müasir dünyanın əsas yaradıcıları iki kişi idi: Rokfeller və Bismark. Biri iqtisadiyyatda, digəri siyasətdə fərdi rəqabət yolu ilə əldə edilən ümumbəşəri səadət liberal xülyasını puç etdi, onu monopoliya və korporasiya hesab edilən dövlətlə əvəz etdi və ya ən azından bu formalara doğru hərəkət etdi. Rokfellerin əhəmiyyəti onun müasirlərinin ideyaları olan ideyalarında deyil, onun zəngin olmasına imkan verən təşkilatın növünü sırf praktiki şəkildə başa düşməsindədir. Onun işi ilə texnologiya sosial inqilaba səbəb oldu; lakin hərəkətlərinin sosial nəticələrini istədiyini söyləmək olmaz. Bertran Rassel

S

• Sevgi ümumbəşəri bir komediyadır ki, burada aktlar daha qısa, çıxarışlar daha uzun olur. Fantaziya gücü ilə deyilsə, intervalları necə doldurmaq olar? Fantaziya ilə deyilsə, boşluqları necə doldura bilərik? Ninon de Lanklo
• Sivilizasiya — mədəniyyətin özidentifikasiysında çatdığı elə bir hüduddur ki, burada o, ümumbəşəri və ya qlobal sivilizasiya ola bilər. Arnold Cozef Toynbi

T

• Təbiətə uyğun, ümumbəşəri, dəyişməz, əbədi, əmrləri bizi vəzifəyə sövq edən, qadağaları isə pisliklərdən çəkindirən həqiqi qanun, düzgün səbəb vardır. Əmr etsə də, qadağan etsə də, yaxşılar onun göstərişlərinə hörmət edir, pislər isə onlara biganə yanaşırlar. Bu qanun heç bir başqa qanunla ziddiyyət təşkil edə bilməz və ondan nə imtina, nə də ləğvetmə məsuliyyəti daşımır. Nə senat, nə də xalq bu ümumbəşəri ədalət qanununa tabe olmamaq üçün bizə heç bir icazə verə bilməz. Onun öz vicdanımızdan başqa izahçı və tərcüməçiyə ehtiyacı yoxdur . Romada bu, Afinada başqa şey deyil; bu gün bir şey, sabah başqa bir şey; lakin bütün dövrlərdə və xalqlarda bu ümumbəşəri qanun əbədi və əbədi hökm sürməlidir. O, bütün varlıqların hökmdarı və imperatorudur. Onun müəllifi, təbliğçisi, icraçısı Allah özüdür. Buna tabe olmayan, özündən qaçar və insanın təbiətinə zorakılıq edər. Cinayətinə görə axirətdə ən ağır cəzalara dözməlidir, hətta dünya həyatının adi bədbəxtliklərindən qaçsa belə. Mark Tulli Siseron
• Tərbiyəçinin və müəllimin vəzifəsi hər bir uşağı ümumbəşəri inkişafla tanış etmək və sivil münasibətlərə yiyələnməmiş ondan bir insan yaratmaqdır. Adolf Disterveq

Ü

• Ümumbəşəri heyrətə səbəb olan biri tərəfindən sevilmək qadının başına gələ biləcək ən yaxşı taledir; amma xoşbəxtlik çox narahatlıq doğurur. Anna De Stal

İstinadlar