پرش به محتوا

فاجعه منا (۱۳۹۴): تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۸: خط ۸:
| cause = مورد بحث، در حال بررسی
| cause = مورد بحث، در حال بررسی
| reported death(s) = اطلاعات متفاوت<br/>[[آسوشیتد پرس]] ۲٬۱۷۷ نفر<br/>[[رویترز]] ۲٬۰۷۰ نفر<br/>[[خبرگزاری فرانسه]] ۲٬۲۳۳ نفر<br/>[[فاجعه_منا_(۱۳۹۴)#آمار_تلفات|گزارش‌های جداگانه‌ی کشورها]] ۲٬۳۸۵ نفر<br/>آمار رسمی [[عربستان سعودی|عربستان]] ۷۶۹ نفر
| reported death(s) = اطلاعات متفاوت<br/>[[آسوشیتد پرس]] ۲٬۱۷۷ نفر<br/>[[رویترز]] ۲٬۰۷۰ نفر<br/>[[خبرگزاری فرانسه]] ۲٬۲۳۳ نفر<br/>[[فاجعه_منا_(۱۳۹۴)#آمار_تلفات|گزارش‌های جداگانه‌ی کشورها]] ۲٬۳۸۵ نفر<br/>آمار رسمی [[عربستان سعودی|عربستان]] ۷۶۹ نفر
| reported missing = ۵۷۹
| reported missing =
}}
}}


''' فاجعه منا''' در روز پنجشنبه ۲ مهر ۱۳۹۴ برابر با ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵ میلادی و ۱۰ ذیحجه ۱۴۳۶ قمری همزمان با [[عید قربان]] در مراسم [[رمی جمرات]] در «خیابان ۲۰۴» نزدیک تقاطع آن با «خیابان ۲۲۳»، در [[سرزمین منا|منطقهٔ منا]]،<ref name="سبق تحدیث (2)">[http://sabq.org/iTHgde سبق تحدیث]</ref> شهر [[مکه]]، [[عربستان سعودی]] رخ داده‌است.<ref name=bbc1>{{cite web|title=Hajj stampede: At least 717 killed in Saudi Arabia|url=http://www.bbc.com/news/world-middle-east-34346449|publisher=BBC News|accessdate=24 September 2015}}</ref> [[ازدحام]] حجاج باعث کشته شدن دست‌کم ۲٬۰۷۰ نفر شد.<ref name=Reuters-29-Oct>{{cite news|title=Death toll in Saudi haj disaster at least 2,070: Reuters tally|editor-first=Raissa|editor-last=Kasolowsky|url=http://www.reuters.com/article/2015/10/29/us-saudi-haj-idUSKCN0SN2F020151029|work=[[Reuters]]|date=29 October 2015|accessdate=2 November 2015}}</ref> هنوز آمار دقیق تلفات این حادثه رسماً اعلام نشده است. مقامات رسمی عربستان ۲ روز پس از وقوع حادثه تعداد جانباختگان را ۷۶۹ نفر اعلام کردند،<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=Yav8QCH5mzY وزير الصحة السعودي: عدد ضحايا حادث تدافع مشعر منى ارتفع إلى 769 حالة]</ref><ref>[https://twitter.com/e_mohcom/status/647818379269509120 منسوبي وزارة الصحة on Twitter: "وزير الصحة: ارتفاع حصيلة حادث منى إلى 769 حالة وفاة و 934 إصابة.. وحج هذا العام خالي من الأوبئة والأمراض المحجرية. #صحة #وزارة_الصحة"]</ref><ref>[https://twitter.com/almatrafi/status/647781628727701504 خالد المطرفي on Twitter: "وزير الصحة: ارتفاع حصيلة حادث منى ...]</ref><ref>[http://www.alarabiya.net/ar/saudi-today/2015/09/26/%D9%88%D8%B2%D9%8A%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AD%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%D9%8A-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%B9-%D9%88%D9%81%D9%8A%D8%A7%D8%AA-%D8%AD%D8%A7%D8%AF%D8%AB-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%81%D8%B9-%D8%A5%D9%84%D9%89-769.html وزير الصحة السعودي: ارتفاع وفيات حادث التدافع إلى 769 - العربية.نت | الصفحة الرئيسية]</ref> بر اساس مجموع آمار استخراج‌شده از [[فاجعه_منا_(۱۳۹۴)#آمار_تلفات|گزارش‌های جداگانه‌ی کشورها]]، تعداد فعلی جانباختگان ۲٬۳۸۵ نفر است.
''' فاجعه منا''' در روز پنجشنبه ۲ مهر ۱۳۹۴ برابر با ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵ میلادی و ۱۰ ذیحجه ۱۴۳۶ قمری همزمان با [[عید قربان]] در مراسم [[رمی جمرات]] در «خیابان ۲۰۴» نزدیک تقاطع آن با «خیابان ۲۲۳»، در [[سرزمین منا|منطقهٔ منا]]،<ref name="سبق تحدیث (2)">[http://sabq.org/iTHgde سبق تحدیث]</ref> شهر [[مکه]]، [[عربستان سعودی]] رخ داده‌است.<ref name=bbc1>{{cite web|title=Hajj stampede: At least 717 killed in Saudi Arabia|url=http://www.bbc.com/news/world-middle-east-34346449|publisher=BBC News|accessdate=24 September 2015}}</ref> [[ازدحام]] حجاج باعث کشته شدن دست‌کم ۲٬۰۷۰ نفر شد.<ref name=Reuters-29-Oct>{{cite news|title=Death toll in Saudi haj disaster at least 2,070: Reuters tally|editor-first=Raissa|editor-last=Kasolowsky|url=http://www.reuters.com/article/2015/10/29/us-saudi-haj-idUSKCN0SN2F020151029|work=[[Reuters]]|date=29 October 2015|accessdate=2 November 2015}}</ref> هنوز آمار دقیق تلفات این حادثه رسماً اعلام نشده است. مقامات رسمی عربستان ۲ روز پس از وقوع حادثه تعداد جانباختگان را ۷۶۹ نفر اعلام کردند،<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=Yav8QCH5mzY وزير الصحة السعودي: عدد ضحايا حادث تدافع مشعر منى ارتفع إلى 769 حالة]</ref><ref>[https://twitter.com/e_mohcom/status/647818379269509120 منسوبي وزارة الصحة on Twitter: "وزير الصحة: ارتفاع حصيلة حادث منى إلى 769 حالة وفاة و 934 إصابة.. وحج هذا العام خالي من الأوبئة والأمراض المحجرية. #صحة #وزارة_الصحة"]</ref><ref>[https://twitter.com/almatrafi/status/647781628727701504 خالد المطرفي on Twitter: "وزير الصحة: ارتفاع حصيلة حادث منى ...]</ref><ref>[http://www.alarabiya.net/ar/saudi-today/2015/09/26/%D9%88%D8%B2%D9%8A%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AD%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%D9%8A-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%B9-%D9%88%D9%81%D9%8A%D8%A7%D8%AA-%D8%AD%D8%A7%D8%AF%D8%AB-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%81%D8%B9-%D8%A5%D9%84%D9%89-769.html وزير الصحة السعودي: ارتفاع وفيات حادث التدافع إلى 769 - العربية.نت | الصفحة الرئيسية]</ref> بر اساس مجموع آمار استخراج‌شده از [[فاجعه_منا_(۱۳۹۴)#آمار_تلفات|گزارش‌های جداگانه‌ی کشورها]]، تعداد فعلی جانباختگان ۲٬۳۸۵ نفر است.


تعداد جانباختگان ایرانی در این حادثه ۴۶۴ نفر اعلام شده<ref name=HajD>{{cite web|title=لیست جان باختگان ایرانی حادثه منا |url=http://www.hajnews.ir/Default.aspx?tabid=89&ID=5799|work=پایگاه خبری سازمان حج و زیارت|date=28 September 2015|accessdate=28 September 2015}}</ref><ref>{{cite web|title=جدیدترین لیست ۴۶۵ قربانی ایرانی فاجعه منا منتشر شد |url=http://www.farsnews.com/13940709000670|work=[[خبرگزاری فارس]]|date=1 October 2015|accessdate=15 October 2015}}</ref><ref>[[خبرگزاری فارس]] نام ''علیرضا رفیعی'' را در میان جانباختگان ایرانی گزارش کرده که این نام در فهرست رسمی پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان حج و زیارت ثبت نشده است.</ref><ref>{{cite web|title=آمار نهایی جان‌باختگان فاجعه خونین مِنا به‌تفکیک استان‌ها+ اسامی کامل و نمودار |url=http://www.tasnimnews.com/Home/Single/874078|work=خبرگزاری تسنیم|date=1 October 2015|accessdate=1 October 2015}}</ref> که از این تعداد ۲۵ نفر مفقودند<ref>[http://www.irna.ir/fa/News/81826583/ وضعیت 25 زائر جانباخته فاجعه منا هنوز نامشخص است]</ref> و ۲۹ نفر هم در قبورالشهدای مکه دفن شده‌اند. در پی این حادثه، ۳ روز [[عزای عمومی]] توسط [[سید علی خامنه‌ای]] در ایران اعلام شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://farsi.khamenei.ir/message-content?id=30872 |عنوان = پیام در پی فاجعه مصیبت‌بار کشته و زخمی شدن هزاران نفر از حجاج در سرزمین منا| ناشر = پايگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آيت‌الله‌العظمی سيدعلی خامنه‌ای |تاریخ = ۲ مهر ۱۳۹۴ |تاریخ بازدید = ۲۴ مهر ۱۳۹۴}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.farsnews.com/13940702000559 |عنوان = رهبر انقلاب: دولت سعودی موظف است مسئولیت سنگین خود را در این حادثه تلخ بپذیرد/مدیریت غلط عامل این فاجعه بود| ناشر = خبرگزاری فارس |تاریخ = ۲ مهر ۱۳۹۴ |تاریخ بازدید = ۲۴ مهر ۱۳۹۴}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.presstv.ir/DetailFa/2015/09/24/430575/iran-supreme-leader-hajj |عنوان = آیت‌الله خامنه‌ای: دولت سعودی مسئول فاجعه منا| ناشر = پرس‌تی‌وی |تاریخ = ۲ مهر ۱۳۹۴ |تاریخ بازدید = ۲۴ مهر ۱۳۹۴}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.mehrnews.com/news/2923656/مدیریت-غلط-و-اقدامات-ناشایست-عامل-فاجعه-منا-بود-۳-روز-عزای-عمومی |عنوان = مدیریت غلط و اقدامات ناشایست عامل فاجعهٔ منا بود/ ۳ روز عزای عمومی| ناشر = خبرگذاری مهر |تاریخ = ۲ مهر ۱۳۹۴ |تاریخ بازدید = ۲ مهر ۱۳۹۴}}</ref> این حادثه منجر به برآشفتگی طایفه‌ای بین دو دشمن منطقه [[عربستان]] سنی و [[ایران]] شیعه شد که یکی از دلایل اساسی این برآشفتگی روابط، نا آرامی‌های خاورمیانه مانند [[جنگ داخلی سوریه]] و [[جنگ داخلی یمن (۲۰۱۵ میلادی)|جنگ داخلی یمن]] بوده است.<ref>{{cite news|url=http://www.nytimes.com/2015/09/26/world/middleeast/hajj-stampede-mecca-saudi-arabia.html|title=Hajj Tragedy Inflames Schisms During a Pilgrimage Designed for Unity|first=Ben|last=Hubbard|work=[[The New York Times]]|date=25 September 2015|accessdate=1 October 2015}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.theguardian.com/world/2015/sep/25/iran-blames-saudi-government-hajj-disaster-investigation|title=Iran blames Saudi leaders for hajj disaster as investigation begins|first1=Ian|last1=Black|first2=Matthew|last2=Weaver|work=[[The Guardian]]|date=25 September 2015|accessdate=1 October 2015}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2015/09/24/how-the-deadly-hajj-stampede-is-revealing-old-middle-east-rivalries|title=How the deadly hajj stampede feeds into old Middle East rivalries|work=[[The Washington Post]]|first=Ishaan|last=Tharoor|date=24 September 2015|accessdate=1 October 2015}}</ref> ایران با ۴۶۴ جانباخته، بیشترین کشتهٔ شناسایی‌شده را در [[آسیا]] داشته‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://isna.ir/fa/news/94070301134/365-ایرانی-در-فاجعه-منا-فعلاً-مفقود-شده-اند |عنوان = ۳۶۵ ایرانی در فاجعهٔ مِنا فعلاً مفقود شده‌اند | ناشر = ایسنا|تاریخ = ۳ مهر ۱۳۹۴|تاریخ بازدید = ۳ مهر ۱۳۹۴}}</ref><ref name=HajL> {{cite web|title=لیست زائرانی که بعد از حادثهٔ مِنا تا ساعت ۱۸:۳۰ روز یکشنبه پنجم مهرماه به کاروان خود مراجعه نکرده‌اند|url=http://www.hajnews.ir/Default.aspx?tabid=89&ID=5765|work=پایگاه خبری سازمان حج و زیارت|date=27 September 2015|accessdate=27 September 2015}}</ref> بر اساس آمار به دست آمده، مالی با ۳۰۶، نیجریه با ۲۲۲، مصر با ۱۹۰، بنگلادش با ۱۳۷ و اندونزی با ۱۲۹ جانباخته پس از ایران بیشترین تلفات را داشته‌اند.
تعداد جانباختگان ایرانی در این حادثه ۴۶۴ نفر اعلام شده<ref name=HajD>{{cite web|title=لیست جان باختگان ایرانی حادثه منا |url=http://www.hajnews.ir/Default.aspx?tabid=89&ID=5799|work=پایگاه خبری سازمان حج و زیارت|date=28 September 2015|accessdate=28 September 2015}}</ref><ref>{{cite web|title=جدیدترین لیست ۴۶۵ قربانی ایرانی فاجعه منا منتشر شد |url=http://www.farsnews.com/13940709000670|work=[[خبرگزاری فارس]]|date=1 October 2015|accessdate=15 October 2015}}</ref><ref>[[خبرگزاری فارس]] نام ''علیرضا رفیعی'' را در میان جانباختگان ایرانی گزارش کرده که این نام در فهرست رسمی پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان حج و زیارت ثبت نشده است.</ref><ref>{{cite web|title=آمار نهایی جان‌باختگان فاجعه خونین مِنا به‌تفکیک استان‌ها+ اسامی کامل و نمودار |url=http://www.tasnimnews.com/Home/Single/874078|work=خبرگزاری تسنیم|date=1 October 2015|accessdate=1 October 2015}}</ref> که از این تعداد نفر مفقودند<ref>[http://.ir/ فاجعه منا ]</ref> و ۲۹ نفر هم در قبورالشهدای مکه دفن شده‌اند. در پی این حادثه، ۳ روز [[عزای عمومی]] توسط [[سید علی خامنه‌ای]] در ایران اعلام شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://farsi.khamenei.ir/message-content?id=30872 |عنوان = پیام در پی فاجعه مصیبت‌بار کشته و زخمی شدن هزاران نفر از حجاج در سرزمین منا| ناشر = پايگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آيت‌الله‌العظمی سيدعلی خامنه‌ای |تاریخ = ۲ مهر ۱۳۹۴ |تاریخ بازدید = ۲۴ مهر ۱۳۹۴}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.farsnews.com/13940702000559 |عنوان = رهبر انقلاب: دولت سعودی موظف است مسئولیت سنگین خود را در این حادثه تلخ بپذیرد/مدیریت غلط عامل این فاجعه بود| ناشر = خبرگزاری فارس |تاریخ = ۲ مهر ۱۳۹۴ |تاریخ بازدید = ۲۴ مهر ۱۳۹۴}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.presstv.ir/DetailFa/2015/09/24/430575/iran-supreme-leader-hajj |عنوان = آیت‌الله خامنه‌ای: دولت سعودی مسئول فاجعه منا| ناشر = پرس‌تی‌وی |تاریخ = ۲ مهر ۱۳۹۴ |تاریخ بازدید = ۲۴ مهر ۱۳۹۴}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.mehrnews.com/news/2923656/مدیریت-غلط-و-اقدامات-ناشایست-عامل-فاجعه-منا-بود-۳-روز-عزای-عمومی |عنوان = مدیریت غلط و اقدامات ناشایست عامل فاجعهٔ منا بود/ ۳ روز عزای عمومی| ناشر = خبرگذاری مهر |تاریخ = ۲ مهر ۱۳۹۴ |تاریخ بازدید = ۲ مهر ۱۳۹۴}}</ref> این حادثه منجر به برآشفتگی طایفه‌ای بین دو دشمن منطقه [[عربستان]] سنی و [[ایران]] شیعه شد که یکی از دلایل اساسی این برآشفتگی روابط، نا آرامی‌های خاورمیانه مانند [[جنگ داخلی سوریه]] و [[جنگ داخلی یمن (۲۰۱۵ میلادی)|جنگ داخلی یمن]] بوده است.<ref>{{cite news|url=http://www.nytimes.com/2015/09/26/world/middleeast/hajj-stampede-mecca-saudi-arabia.html|title=Hajj Tragedy Inflames Schisms During a Pilgrimage Designed for Unity|first=Ben|last=Hubbard|work=[[The New York Times]]|date=25 September 2015|accessdate=1 October 2015}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.theguardian.com/world/2015/sep/25/iran-blames-saudi-government-hajj-disaster-investigation|title=Iran blames Saudi leaders for hajj disaster as investigation begins|first1=Ian|last1=Black|first2=Matthew|last2=Weaver|work=[[The Guardian]]|date=25 September 2015|accessdate=1 October 2015}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2015/09/24/how-the-deadly-hajj-stampede-is-revealing-old-middle-east-rivalries|title=How the deadly hajj stampede feeds into old Middle East rivalries|work=[[The Washington Post]]|first=Ishaan|last=Tharoor|date=24 September 2015|accessdate=1 October 2015}}</ref> ایران با ۴۶۴ جانباخته، بیشترین کشتهٔ شناسایی‌شده را در [[آسیا]] داشته‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://isna.ir/fa/news/94070301134/365-ایرانی-در-فاجعه-منا-فعلاً-مفقود-شده-اند |عنوان = ۳۶۵ ایرانی در فاجعهٔ مِنا فعلاً مفقود شده‌اند | ناشر = ایسنا|تاریخ = ۳ مهر ۱۳۹۴|تاریخ بازدید = ۳ مهر ۱۳۹۴}}</ref><ref name=HajL> {{cite web|title=لیست زائرانی که بعد از حادثهٔ مِنا تا ساعت ۱۸:۳۰ روز یکشنبه پنجم مهرماه به کاروان خود مراجعه نکرده‌اند|url=http://www.hajnews.ir/Default.aspx?tabid=89&ID=5765|work=پایگاه خبری سازمان حج و زیارت|date=27 September 2015|accessdate=27 September 2015}}</ref> بر اساس آمار به دست آمده، مالی با ۳۰۶، نیجریه با ۲۲۲، مصر با ۱۹۰، بنگلادش با ۱۳۷ و اندونزی با ۱۲۹ جانباخته پس از ایران بیشترین تلفات را داشته‌اند.


این واقعه مرگبارترین رویداد تاریخ حج است.<ref>{{cite web|title=AP Exclusive: Saudi crush was deadliest hajj tragedy ever |url=http://bigstory.ap.org/article/17f8651eb0334589afac73489fe182af/ap-exclusive-saudi-hajj-disaster-deadliest-ever-strike|work=[[آسوشیتد پرس|Associated Press]]|date=9 October 2015|accessdate=15 October 2015}}</ref><ref>{{cite web|title=Haj stampede death toll shows 1,621 killed in deadliest tragedy in recent history |url=http://indianexpress.com/article/world/middle-east-africa/haj-death-toll-shows-1621-killed-in-deadliest-tragedy-in-recent-history/|work=[[خبرگزاری فارس|Fars News Agency]]|date=1 October 2015|accessdate=15 October 2015}}</ref><ref>{{cite web|title=آمار نهایی جان‌باختگان فاجعه خونین مِنا به‌تفکیک استان‌ها+ اسامی کامل و نمودار |url=http://www.hajnews.ir/Default.aspx?tabid=89&ID=5799|work=پایگاه خبری سازمان حج و زیارت|date=1 October 2015|accessdate=1 October 2015}}</ref> واقعهٔ سال ۱۹۹۰ دیگر حادثه حج با بیش از هزار کشته بود که در آن ۱۴۲۶ زائر جان باختند. رویداد سال ۱۹۹۰ هم در مسیر رمی جمرات اتفاق افتاد. رمی جمرات چندین بار دیگر نیز چندصد کشته به‌جا گذاشته‌است؛ از جمله، در سال ۲۰۰۶ میلادی، بیش از ۳۶۰ نفر از حجاج بر اثر ازدحام جمعیت هنگام اجرای مراسم رمی جمرات کشته شدند.<ref>{{یادکرد وب | عنوان=حوادث مرگبار در مراسم حج روی خط زمان | وب‌گاه=BBC Persian | تاریخ=2015-09-15 | سال=2015 | پیوند=http://www.bbc.com/persian/world/2015/09/150924_l47_vid_haj_incidents_timeline | کد زبان=ur | تاریخ بازبینی=2015-09-24}}</ref>
این واقعه مرگبارترین رویداد تاریخ حج است.<ref>{{cite web|title=AP Exclusive: Saudi crush was deadliest hajj tragedy ever |url=http://bigstory.ap.org/article/17f8651eb0334589afac73489fe182af/ap-exclusive-saudi-hajj-disaster-deadliest-ever-strike|work=[[آسوشیتد پرس|Associated Press]]|date=9 October 2015|accessdate=15 October 2015}}</ref><ref>{{cite web|title=Haj stampede death toll shows 1,621 killed in deadliest tragedy in recent history |url=http://indianexpress.com/article/world/middle-east-africa/haj-death-toll-shows-1621-killed-in-deadliest-tragedy-in-recent-history/|work=[[خبرگزاری فارس|Fars News Agency]]|date=1 October 2015|accessdate=15 October 2015}}</ref><ref>{{cite web|title=آمار نهایی جان‌باختگان فاجعه خونین مِنا به‌تفکیک استان‌ها+ اسامی کامل و نمودار |url=http://www.hajnews.ir/Default.aspx?tabid=89&ID=5799|work=پایگاه خبری سازمان حج و زیارت|date=1 October 2015|accessdate=1 October 2015}}</ref> واقعهٔ سال ۱۹۹۰ دیگر حادثه حج با بیش از هزار کشته بود که در آن ۱۴۲۶ زائر جان باختند. رویداد سال ۱۹۹۰ هم در مسیر رمی جمرات اتفاق افتاد. رمی جمرات چندین بار دیگر نیز چندصد کشته به‌جا گذاشته‌است؛ از جمله، در سال ۲۰۰۶ میلادی، بیش از ۳۶۰ نفر از حجاج بر اثر ازدحام جمعیت هنگام اجرای مراسم رمی جمرات کشته شدند.<ref>{{یادکرد وب | عنوان=حوادث مرگبار در مراسم حج روی خط زمان | وب‌گاه=BBC Persian | تاریخ=2015-09-15 | سال=2015 | پیوند=http://www.bbc.com/persian/world/2015/09/150924_l47_vid_haj_incidents_timeline | کد زبان=ur | تاریخ بازبینی=2015-09-24}}</ref>
خط ۱۱۶: خط ۱۱۶:
|style="text-align:right;" |{{پرچم|Iran}}
|style="text-align:right;" |{{پرچم|Iran}}
|{{Number table sorting|۴۶۴}}
|{{Number table sorting|۴۶۴}}
|{{Number table sorting|۲۵}}
|{{Number table sorting|}}
||<ref>[http://www.hajnews.ir/Default.aspx?tabid=89&ID=5799 لیست جان باختگان ایرانی حادثه منا]</ref><ref>[http://www.irna.ir/fa/News/81826583/ وضعیت 25 زائر جانباخته فاجعه منا هنوز نامشخص است]</ref>
||<ref>[http://www.hajnews.ir/Default.aspx?tabid=89&ID=5799 لیست جان باختگان ایرانی حادثه منا]</ref><ref>[http://.ir/ فاجعه منا ]</ref>
|-
|-
|style="text-align:right;" |{{پرچم|Iraq}}
|style="text-align:right;" |{{پرچم|Iraq}}
خط ۲۴۶: خط ۲۴۶:
! style="text-align:right;" | مجموع
! style="text-align:right;" | مجموع
!۲٬۳۸۵
!۲٬۳۸۵
!۵۷۳
!۵۷۹
|-
|-
!آمار رسمی [[عربستان سعودی|عربستان]]
!آمار رسمی [[عربستان سعودی|عربستان]]

نسخهٔ ‏۱۰ نوامبر ۲۰۱۵، ساعت ۱۸:۱۷

فاجعه منا - ۱۳۹۴/۰۷/۰۲
تقاطع خیابان ۲۰۴ و ۲۲۳ محل سانحه منا در نزدیکی جمرات
تاریخ‎۲ مهر ۱۳۹۴ (۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵ م.)
مکانسرزمین منا، مکه، عربستان سعودی عربستان سعودی
مختصات۲۱°۲۴′۴۸″ شمالی ۳۹°۵۳′۳۶″ شرقی / ۲۱٫۴۱۳۳۳°شمالی ۳۹٫۸۹۳۳۳°شرقی / 21.41333; 39.89333
علتمورد بحث، در حال بررسی
کشته‌هااطلاعات متفاوت
آسوشیتد پرس ۲٬۱۷۷ نفر
رویترز ۲٬۰۷۰ نفر
خبرگزاری فرانسه ۲٬۲۳۳ نفر
گزارش‌های جداگانه‌ی کشورها ۲٬۳۸۵ نفر
آمار رسمی عربستان ۷۶۹ نفر
گم‌شده‌ها۵۷۳

فاجعه منا در روز پنجشنبه ۲ مهر ۱۳۹۴ برابر با ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵ میلادی و ۱۰ ذیحجه ۱۴۳۶ قمری همزمان با عید قربان در مراسم رمی جمرات در «خیابان ۲۰۴» نزدیک تقاطع آن با «خیابان ۲۲۳»، در منطقهٔ منا،[۱] شهر مکه، عربستان سعودی رخ داده‌است.[۲] ازدحام حجاج باعث کشته شدن دست‌کم ۲٬۰۷۰ نفر شد.[۳] هنوز آمار دقیق تلفات این حادثه رسماً اعلام نشده است. مقامات رسمی عربستان ۲ روز پس از وقوع حادثه تعداد جانباختگان را ۷۶۹ نفر اعلام کردند،[۴][۵][۶][۷] بر اساس مجموع آمار استخراج‌شده از گزارش‌های جداگانه‌ی کشورها، تعداد فعلی جانباختگان ۲٬۳۸۵ نفر است.

تعداد جانباختگان ایرانی در این حادثه ۴۶۴ نفر اعلام شده[۸][۹][۱۰][۱۱] که از این تعداد ۱۹ نفر مفقودند[۱۲] و ۲۹ نفر هم در قبورالشهدای مکه دفن شده‌اند. در پی این حادثه، ۳ روز عزای عمومی توسط سید علی خامنه‌ای در ایران اعلام شد.[۱۳][۱۴][۱۵][۱۶] این حادثه منجر به برآشفتگی طایفه‌ای بین دو دشمن منطقه عربستان سنی و ایران شیعه شد که یکی از دلایل اساسی این برآشفتگی روابط، نا آرامی‌های خاورمیانه مانند جنگ داخلی سوریه و جنگ داخلی یمن بوده است.[۱۷][۱۸][۱۹] ایران با ۴۶۴ جانباخته، بیشترین کشتهٔ شناسایی‌شده را در آسیا داشته‌است.[۲۰][۲۱] بر اساس آمار به دست آمده، مالی با ۳۰۶، نیجریه با ۲۲۲، مصر با ۱۹۰، بنگلادش با ۱۳۷ و اندونزی با ۱۲۹ جانباخته پس از ایران بیشترین تلفات را داشته‌اند.

این واقعه مرگبارترین رویداد تاریخ حج است.[۲۲][۲۳][۲۴] واقعهٔ سال ۱۹۹۰ دیگر حادثه حج با بیش از هزار کشته بود که در آن ۱۴۲۶ زائر جان باختند. رویداد سال ۱۹۹۰ هم در مسیر رمی جمرات اتفاق افتاد. رمی جمرات چندین بار دیگر نیز چندصد کشته به‌جا گذاشته‌است؛ از جمله، در سال ۲۰۰۶ میلادی، بیش از ۳۶۰ نفر از حجاج بر اثر ازدحام جمعیت هنگام اجرای مراسم رمی جمرات کشته شدند.[۲۵]

آمار تلفات

کمترین آمار گزارش شده از تلفات ۲٬۰۷۰ نفر است.[۳] در حالی که خبرگزاری آسوشیتد پرس کشته شدن ۲٬۱۷۷ نفر[۲۶] و خبرگزاری فرانسه آمار ۲٬۲۲۳ نفر[۲۷] را تأیید کرده‌اند. رسانه‌های ایرانی نیز به نقل از سعید اوحدی، رئیس سازمان حج و زیارت، شمار کلی جانباختگان را حدود ۷۵۰۰ نفر گزارش کرده‌اند[۲۸] و با استناد به آمار غیررسمی و مشاهدات میدانی[۲۹][۳۰] اعلام کرده‌اند این آمار به بیش از ۸۰۰۰ نفر خواهد رسید.[۳۱][۳۲][۳۳][۳۴][۳۵]

برخی خبرگزاری‌های ایرانی[۳۶] �� غیرایرانی[۳۷][۳۸][۳۹][۴۰] در تاریخ ۷ مهر اعلام کردند که معاون وزیر بهداشت عربستان، حمد بن محمد الضویلع، طی خبری در پایگاه رسمی وزارت بهداشت عربستان مجموع آمار کشته شدگان این حادثه را بر اساس عکس‌های دریافت شده از جانباختگان فاجعه، ۴۱۷۳ نفر ذکر کرده بود. این خبر که بعدا از جانب منابع رسمی تکذیب[۴۱][۴۲][۴۳][۴۴][۴۵][۴۶][۴۷] و از سایت وزارت بهداشت عربستان حذف شد، بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های فارسی‌زبان داشت.[۴۸][۴۹][۵۰] سی‌ان‌ان عربی نیز ضمن بیان این که در این خبر از واژه‌ی «کشته‌شدگان» استفاده شده است و رسانه‌های عربستان از این واژه برای قربانیان حج استفاده نمی‌کند، درستی این خبر را تایید نکرد.[۵۱] پایگاه خبری اینترنشنال بزینس تایمز نیز احتمال داد که این خبر ممکن است به دست یک هکر در سایت وزارت بهداشت عربستان قرار گرفته باشد.[۵۲]

برخی پایگاه‌های خبری در تاریخ ۲۳ مهر ۱۳۹۴ آمار جانباختگان فاجعه‌ی منا را به استناد سندی که ادعا می‌شود از وزارت بهداشت عربستان افشا شده، ۷۴۷۷ نفر اعلام کردند.[۵۳][۵۴][۵۵][۵۶][۵۷][۵۸][۵۹][۶۰] پایگاه خبری مصری البدیل نیز این آمار را تایید کرده است.[۶۱][۶۲][۶۳][۶۴][۶۵][۶۶][۶۷][۶۸][۶۹][۷۰]

ملیت جانباخته مفقود منبع
 افغانستان ۲ ۶ [۷۱]
 الجزایر ۴۶ ۳ [۷۲]
 بنگلادش ۱۳۷ ۵۳ [۷۳]
 بنین ۵۲ ۴۱ [۷۴]
 بورکینافاسو ۲۲ ۷ [۷۵]
 بوروندی ۱ ۶ [۷۶]
 کامرون ۱۰۶ ۲۸ [۷۷][۷۸]
 چاد ۵۲ ۵۰ [۷۹]
 چین ۴ ۰ [۸۰]
 جیبوتی ۲ ۳ [۸۱]
 مصر ۱۹۰ ۴۵ [۸۲][۸۳]
 اتیوپی ۵۳ ۰ [۸۴]
 گامبیا ۲ ۰ [۸۵]
 غنا ۱۷ ۱۷ [۸۶]
 هند ۱۱۴ ۱۰ [۸۷]
 اندونزی ۱۲۹ ۰ [۸۸]
 ایران ۴۶۴ ۱۹ [۸۹][۹۰]
 عراق ۱ ۰ [۹۱]
 ساحل عاج ۵۲ ۷ [۹۲]
 اردن ۲ ۱ [۹۳]
 کنیا ۱۲ ۰ [۹۴]
 لبنان ۱ ۰ [۹۵]
 لیبی ۱۰ ۷ [۹۶]
 مالزی ۱ ۰ [۹۷]
 مالی ۳۰۶ ۶۶ [۹۸]
 موریس ۵ ۰ [۹۹]
 مراکش ۴۲ ۱ [۱۰۰]
 میانمار ۶ ۵ [۱۰۱]
 هلند ۱ ۰ [۱۰۲]
 نیجر ۷۸ ۴۱ [۱۰۳]
 نیجریه ۲۲۲ ۱۳۰ [۱۰۴][۱۰۵]
 عمان ۱ ۰ [۱۰۶]
 پاکستان ۱۰۲ ۷ [۱۰۷]
 فیلیپین ۱ ۰ [۱۰۸]
 سنگال ۶۲ ۰ [۱۰۹]
 سومالی ۸ ۰ [۱۰۲]
 سری‌لانکا ۱ ۱ [۱۱۰]
 سودان ۳۰ ۲ [۱۱۱]
 تانزانیا ۲۵ ۱۵ [۱۱۲]
 تونس ۱۵ ۰ [۱۱۳]
 ترکیه ۷ ۰ [۱۱۴]
 اوگاندا ۰ ۲ [۱۱۵][۱۱۶]
مجموع ۲٬۳۸۵ ۵۷۳
آمار رسمی عربستان ۷۶۹ [۱۱۷]
کشورهای کشته‌داده بر پایه تعداد قربانی

مقامات

مقامات
ملیت نام منبع
 نیجریه تیجانی المسکینی (کشته‌شده)
حاجیا بیلکیسو یوسف (کشته‌شده)
الحاجی عباس ابراهیم سامبو (کشته‌شده)
جاستیک عبدالغدیر جگا (کشته‌شده)
جاستیک موسی حسن الکالی (کشته‌شده)
انگر بلو جیدان حما (کشته‌شده) 		[۱۱۸][۱۱۹]
 پاکستان اسد مرتضی گیلانی (کشته‌شده) [۱۲۰]
 ایران غضنفر رکن‌آبادی (مفقود احتمالاً مجروح و کشته‌شده[۱۲۱])
محمدرحیم آقایی‌پور (سفیر سابق ایران در اسلوونی) (کشته‌شده)
احمد فهیما (معاون ادارهٔ تشریفات وزارت خارجه) (مفقود)
حسن حسینی مقدم (سرکنسول ایران در مرو) (مفقود)
مهدی صفری (سفیر سابق ایران در چین) (مفقود)
مرجان نازقلیچ (فرماندار بندرترکمن) (کشته‌شده[۱۲۲]) 		[۱۲۳]

جغرافیای منا

سرزمین منا در سال ۲۰۰۹

سرزمین منا، دره‌ای در شرق مکه، احاطه شده بین رشته کوهی، به درازای تقریبی ۴٫۱۰۰ متر، و بیشترین ارتفاع حدود ۱٫۷۰۰ متر، و کم‌ترین ارتفاع نرسیده به ۴۰۰ متر است. مساحتی که از لحاظ دینی برای مسلمانان اهمیت دارد حدود ۷٫۸۲ کیلومتر مربع است که مساحت قابل استفاده از آن ۴٫۸ کیلومتر مربع که مساوی با ۶۱٪ از کل مساحت است و ۳۹٪ غیرقابل استفاده ناهمواری‌های خشن است. در روزهای مرسومات حج که در هر سال برگزار می‌شود و طولانی‌ترین مدت آن ۶ روز است، نزدیک به دو میلیون زائر را در خود جا می‌دهد که علاوه بر کارگران و خدمت‌رسانان گوناگون، این عدد به ۳ میلیون می‌رسد. این شرایط، در روزهای حج این مکان را به کم‌ترین مساحت پرجمعیت جهان تبدیل می‌کند.[۱۲۴]

علت حادثه

روزنامه الدیار، حرکت کاروان محمد بن سلمان، جانشین ولیعهد سعودی، پسر شاه و وزیر دفاع سعودی در مرکز مِنا، علت احتمالی تغییر حرکت زائران کعبه در سرزمین مِنا گفته است.[۱۲۵][۱۲۶] سرلشکر منصور الترکی سخنگوی رسمی وزارت کشور عربستان، در پاسخ به این مسئله گفت: «بعضی‌ها تلاش می‌کنند که حادثهٔ ازدحام در منا را به عبور کاروان‌ها نسبت دهند؛ و این اولین‌بار نبوده و درست نیست و هیچ ربطی بین بخش‌های اقامت مسؤلان عالی‌رتبه و بین مکان این حادثه وجود ندارد. برنامه‌ریزی ما بسیار دقیق است و تمامی اماکنی که مربوط به ادای رسوم حج می‌شود را در بر می‌گیرد... هر سال با مسؤلان کاروان‌های عازم حج کشورهای گوناگون تقسیم کار می‌کنیم و برای توضیحات در مورد برنامهٔ رمی جمرات که طرح‌ریزی کرده‌ایم، با آنان کنفرانس برگزار می‌کنیم و حوادث در لحظه روی می‌دهد و اگر به کم‌کاری و خللی در برنامه‌هایمان مواجه شدیم در برطرف کردن آن درنگ نمی‌کنیم...».[۱۲۷] رسانه‌های ایرانی، ویدیویی در یوتیوب با عنوان «عبور کاروان امیر خالد فیصل، امیر منطقهٔ مکه از منا»، که در سه سال قبل از این حادثه در آن سایت بارگذاری شده‌بود را برای پوشش تصویری این خبر به نمایش گذاشتند.[۱۲۸][۱۲۹]

مقامات عربستان، اعلام کردند که ازدحام و تبعیت‌نکردن زائران از دستورالعمل‌ها علت اصلی حادثه بوده‌است،[۱۳۰] فارس نیوز می‌نویسد، بسته‌شدن یک مسیر و هدایت زائران به مسیری که درِ آن بسته بود، نشان می‌دهد علت اصلی حادثه، تصمیم غلط برگزارکنندگان مراسم بوده‌است.[۱۳۱]

به گفتهٔ یک شاهد عینیِ ایرانی، حادثه در خیابانی که عمدتاً ایرانی‌ها، افریقایی‌ها، هندی‌ها و پاکستانی‌ها به سمت جمرات حرکت می‌کنند کاملاً وضعیت غیرعادی محسوس بوده و به‌هم‌خوردن حال حجاج از ازدحام، ترافیک، نبودِ آب آشامیدنی و بسته‌بودن راه‌های خروجیِ خیابان به‌سمت جمرات شرایط ایجاد مرگ حجاج را رقم زد.[۱۳۲]

روزنامهٔ الشرق‌الاوسط، به نقل از یکی از مسئولان کاروان حج ایران، که نامش را افشا نکرده، نوشته‌است: در روز حادثه ۳۰۰ زائر ایرانی بدون توجه به برنامه‌ریز ی‌ها عازم مراسم رمی جمرات شده‌اند و برخورد آنها در خیابان ۲۰۴ با زائرانی که طبق برنامه و در کاروان‌های خود عازم مراسم رمی جمرات شده‌اند، باعث این حادثه بوده است. این ۳۰۰ زائر ایرانی بر خلاف برنامه‌ریزی‌ها در روز حادثه به چادرهای محل استقرار خود نرفته‌اند و مستقیماً و «سرخود» عازم مراسم رمی جمرات شده‌اند که این اقدام آن‌ها باعث ایجاد اختلال و برخورد دو گروه در مسیر متفاوت در خیابان ۲۰۴ شده است.[۱۳۳] خبرگزاری فارس در پاسخ می‌نویسد: کسانی که در سالهای اخیر در حج تمتع حضور داشته‌اند بخوبی می‌دانند که اصلاً راه بازگشت به عقب وجود ندارد؛ لذا امکان نداشته که ۳۰۰ ایرانی برعکس بقیه حرکت کنند. گذشته از این، این حادثه در صبح روز عید اتفاق افتاد، یعنی هنوز کسی رمی نکرده بود که بخواهد بازگردد. چرا حجاج ایرانی باید بر عکس بقیه حرکت می‌کردند و رمی نکرده بازمی گشتند؟!. این خبرگزاری در ادامه می‌نویسد:در سالهای گذشته امکان حرکت معکوس وجود نداشت و راه‌های رفت و برگشت نیز از هم جدا بود. آیا امسال این امکان وجود داشت؟ هرگز امکانی برای بازگشت و خلاف دیگران حرکت کردن نبود. ضمن اینکه محل وقوع فاجعه تقریباً در اواخر منا قرار دارد و دلیلی هم برای بازگشت کسی نبوده است. همه برای رمی به سمت جمره می‌رفتند.[۱۳۴] روزنامهٔ آفرینش در پاسخ به این مسئله می‌نویسد: مگر نیروهای امنیتی و انتظامی سعودی در آنجا چکار می‌کرده‌اند که یک عده توانسته‌اند به قول سعودی‌ها «سرخود» حرکت کنند؟ مگر نه این است که مأموران سعودی در آن روز، وظیفه‌ای جز برقرار نظم و جلوگیری از حرکت‌های خارج از نظم ندارند؟ از همه این‌ها گذشته، با توجه به وجود ۲۴ ساعته دوربین‌های مداربسته در تمام مسیر، اگر واقعاً این گونه است، فیلم‌های مربوطه را پخش کنند.[۱۳۵]

سی‌ان‌ان تداخل بین گروه حاجیانی که از رمی جمرات بازمی‌گشتند و کسانی به سمت آن می‌رفتند و فشاری که این دو دسته از طریق هل‌دادن به هم وارد می‌کردند را علت وقوع این حادثه عنوان کرده‌است. هم‌چنین، عجله‌داشتن حجاج برای رفتن به رمی جمرات در ساعات آغازین روز و جمعیت زیاد و گرمای شدید (۴۳ درجه) از عوامل مؤثر بر وقوع این فاجعه یاد شده‌است.[۱۳۶]

وال‌استریت جورنال، طی گزارشی از به‌هم‌ریختگی وزارت حج عربستان به‌عنوان مسئول اصلی برگزاری مراسم حج و استعفای دست‌کم پنج تن از مقامات ارشد وزارت حج در چند ماه گذشته به‌علت اختلافات داخلی با معاون وزیر جدید خبر داده‌است. به نوشتهٔ این روزنامه، این مقامات، که ده‌ها سال تجربه داشته‌اند، اعضای واحدی موسوم به واحد اعزام بوده‌اند، که وظیفه‌اش سازماندهی حرکت زوار از مِنا به جمرات است.[۱۳۷]

واکنش‌ها

پرونده:اعتراض طلاب استان تهران به مدیریت حج.jpeg
اعتراض طلاب استان تهران به مدیریت حج، در مدرسه عالی مطهری

سید علی خامنه‌ای طی نامه‌ای رسمی ضمن اعلام تسلیت به خانواده‌های جانباختگان و اعلام ۳ روز عزای عمومی که در طول سالهای رهبری وی؛ اعلامش از جانب او بی‌سابقه بوده است؛ در مورد این فاجعه نسبت به دولت سعودی گفت:[۱۳۸]

دولت سعودی موظف است مسئولیت سنگین خود را در این حادثهٔ تلخ پذیرفته و به لوازم آن به قاعدهٔ حق و انصاف عمل کند. مدیریت غلط و اقدامات ناشایسته که عامل این فاجعه بوده نباید از نظر دور بماند.

طلاب حوزه علمیه استان تهران در اعتراض به این فاجعه و فجایع مشابه حج در عربستان سعودی و اعلام تسلیت به خانواده‌های عزادار، در مدرسه عالی مطهری جمع شدند و خواستار تعلق مدیریت حج از جانب دولت سعودی به تمامی کشورهای اسلامی شدند. آنان اعلام کردند:دولت عربستان نمی‌تواند مراسم حج را مدیریت کند و در این مورد باید شورایی با حضور نمایندگان کشورهای اسلامی به منظور جلو گیری از فجایع دیگر و مدیریت بهتر حجاج تشکیل شود.[۱۳۹][۱۴۰]

چندی بعد سید علی خامنه‌ای در نشستی، کشور عربستان سعودی را در صورت عدم همکاری تهدید نظامی کرد.[۱۴۱]

تشییع

نخستین مراسم تشییع مربوط به ۸ تن از کشته شدگان فاجعه منا بود که در تاریخ ۱۲ مهر ۱۳۹۴ از دانشگاه تهران برگزار شد؛ در جریان این مراسم تشییع‌کنندگان در هنگام همراهی تابوت‌ها، شعارهایی بر ضد دولت سعودی سر دادند. همچنین مراسم تشییع علاوه بر تهران در شهرهای دیگر از جمله مشهد نیز برگزار شد.[۱۴۲][۱۴۳][۱۴۴]

به گفتهٔ حسن هاشمی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران، با رضایت خانواده هفت نفر از جان باختگان، پیکرهای آنان در مکه دفن شده‌است.[۱۴۵]

حوادث مشابه

مقالهٔ اصلی: حوادث رخ‌داده در خلال حج

حادثهٔ ازدحام ۱۳۹۴ نخستین حادثه از این دست نبوده و در ۲۵ سال اخیر، دست‌کم نهمین حادثه بوده‌است.

  • ۱۹۹۰؛ پس از خرابی سیستم تهویه، به‌سبب خفگی، ۱۴۲۶ حاجی مردند.
  • ۱۹۹۴؛ در ازدحام هنگام رمی جمرات، ۲۷۰ حاجی جان خود را از دست دادند.
  • ۱۹۹۸؛ در شلوغی هنگام رمی جمرات، بیش از ۱۱۸ حاجی کشته و بیش از ۱۸۰ نفر مجروح شدند.
  • ۲۰۰۱: در هنگام رمی جمرات، به‌دلیل ازدحام، ۳۵ نفر درگذشتند.
  • ۲۰۰۳؛ ۱۴ حاجی در شلوغی رمی جمرات مردند.
  • ۲۰۰۴؛ در ازدحام رمی جمرات، ۲۵۱ نفر کشته شدند.
  • ۲۰۰۵؛ سه نفر در شلوغی رمی جمرات کشته شدند.
  • ۲۰۰۶؛ در هنگام رمی جمرات در مِنی، ۳۶۴ حاجی جان خود را از دست دادند.[۱۴۶]

جستارهای وابسته

منابع

  1. ↑ سبق تحدیث
  2. ↑ "Hajj stampede: At least 717 killed in Saudi Arabia". BBC News. Retrieved 24 September 2015.
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ Kasolowsky, Raissa, ed. (29 October 2015). "Death toll in Saudi haj disaster at least 2,070: Reuters tally". Reuters. Retrieved 2 November 2015.
  4. ↑ وزير الصحة السعودي: عدد ضحايا حادث تدافع مشعر منى ارتفع إلى 769 حالة
  5. ↑ منسوبي وزارة الصحة on Twitter: "وزير الصحة: ارتفاع حصيلة حادث منى إلى 769 حالة وفاة و 934 إصابة.. وحج هذا العام خالي من الأوبئة والأمراض المحجرية. #صحة #وزارة_الصحة"
  6. ↑ خالد المطرفي on Twitter: "وزير الصحة: ارتفاع حصيلة حادث منى ...
  7. ↑ وزير الصحة السعودي: ارتفاع و��يات حادث التدافع إلى 769 - العربية.نت | الصفحة الرئيسية
  8. ↑ "لیست جان باختگان ایرانی حادثه منا". پایگاه خبری سازمان حج و زیارت. 28 September 2015. Retrieved 28 September 2015.
  9. ↑ "جدیدترین لیست ۴۶۵ قربانی ایرانی فاجعه منا منتشر شد". خبرگزاری فارس. 1 October 2015. Retrieved 15 October 2015.
  10. ↑ خبرگزاری فارس نام علیرضا رفیعی را در میان جانباختگان ایرانی گزارش کرده که این نام در فهرست رسمی پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان حج و زیارت ثبت نشده است.
  11. ↑ "آمار نهایی جان‌باختگان فاجعه خونین مِنا به‌تفکیک استان‌ها+ اسامی کامل و نمودار". خبرگزاری تسنیم. 1 October 2015. Retrieved 1 October 2015.
  12. ↑ اوحدی : سرنوشت 6 مفقود دیگر فاجعه منا مشخص شد/تعداد مفقودین به 19 تن کاهش یافت
  13. ↑ «پیام در پی فاجعه مصیبت‌بار کشته و زخمی شدن هزاران نفر از حجاج در سرزمین منا». پايگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آيت‌الله‌العظمی سيدعلی خامنه‌ای. ۲ مهر ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۲۴ مهر ۱۳۹۴.
  14. ↑ «رهبر انقلاب: دولت سعودی موظف است مسئولیت سنگین خود را در این حادثه تلخ بپذیرد/مدیریت غلط عامل این فاجعه بود». خبرگزاری فارس. ۲ مهر ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۲۴ مهر ۱۳۹۴.
  15. ↑ «آیت‌الله خامنه‌ای: دولت سعودی مسئول فاجعه منا». پرس‌تی‌وی. ۲ مهر ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۲۴ مهر ۱۳۹۴.
  16. ↑ «مدیریت غلط و اقدامات ناشایست عامل فاجعهٔ منا بود/ ۳ روز عزای عمومی». خبرگذاری مهر. ۲ مهر ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۲ مهر ۱۳۹۴.
  17. ↑ Hubbard, Ben (25 September 2015). "Hajj Tragedy Inflames Schisms During a Pilgrimage Designed for Unity". The New York Times. Retrieved 1 October 2015.
  18. ↑ Black, Ian; Weaver, Matthew (25 September 2015). "Iran blames Saudi leaders for hajj disaster as investigation begins". The Guardian. Retrieved 1 October 2015.
  19. ↑ Tharoor, Ishaan (24 September 2015). "How the deadly hajj stampede feeds into old Middle East rivalries". The Washington Post. Retrieved 1 October 2015.
  20. ↑ «۳۶۵ ایرانی در فاجعهٔ مِنا فعلاً مفقود شده‌اند». ایسنا. ۳ مهر ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۳ مهر ۱۳۹۴.
  21. ↑ "لیست زائرانی که بعد از حادثهٔ مِنا تا ساعت ۱۸:۳۰ روز یکشنبه پنجم مهرماه به کاروان خود مراجعه نکرده‌اند". پایگاه خبری سازمان حج و زیارت. 27 September 2015. Retrieved 27 September 2015.
  22. ↑ "AP Exclusive: Saudi crush was deadliest hajj tragedy ever". Associated Press. 9 October 2015. Retrieved 15 October 2015.
  23. ↑ "Haj stampede death toll shows 1,621 killed in deadliest tragedy in recent history". Fars News Agency. 1 October 2015. Retrieved 15 October 2015.
  24. ↑ "آمار نهایی جان‌باختگان فاجعه خونین مِنا به‌تفکیک استان‌ها+ اسامی کامل و نمودار". پایگاه خبری سازمان حج و زیارت. 1 October 2015. Retrieved 1 October 2015.
  25. ↑ «حوادث مرگبار در مراسم حج روی خط زمان» (به اردو). ۲۰۱۵-۰۹-۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۹-۲۴. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  26. ↑ Saudi Arabia hajj disaster death toll at least 2,177
  27. ↑ Hajj stampede death toll tops 2,000: foreign figures
  28. ↑ جزئیات جدیدی از فاجعه منا / ماجرای خیابان 204
  29. ↑ جانباختگان «منا» بیش از 8 هزار نفر است
  30. ↑ تعدادجانباختگان «منا» بیش از 8 هزار نفر است
  31. ↑ پرداخت غرامت پس از تعیین دلیل فاجعه/عربستان دارد زمان می‌خرد/وقتش رسیده آسیب‌شناسی کنیم
  32. ↑ در بی‌احترامی به مجروحان ایرانی تعمدی نبوده است/ پایان نمونه‌گیری DNA بستگان مفقودین
  33. ↑ پرداخت غرامت به باززماندگان فاجعه منا
  34. ↑ تعداد جان باختگان فاجعه منا 8 هزار نفر است
  35. ↑ اوحدی: آمار کشته شدگان فاجعه منا به مرز هشت هزار نفر می‌رسد
  36. ↑ قربانیان منا 4173 نفر/ 239 جان‌باخته از ایران/ 60 زائر اهل سنت مفقودند
  37. ↑ الصحة السعودية:ارتفاع وفيات التدافع في منى إلى 4173
  38. ↑ سؤال يبحث عن إجابة: كيف ارتفع عدد وفيات التّدافع في منى من 769 إلى 4173؟
  39. ↑ A Saudi Arabian health ministry statement said 4,000 people died in the Hajj stampede—then disappeared
  40. ↑ Does this leaked statement show the true death toll of the Hajj stampede?
  41. ↑ «تدافع_مشعر_منی» (به عربی). ۲۰۱۵-۰۹-۲۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۱۰-۱۵. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  42. ↑ «وزارة الصحة السعودیة» (به عربی). ۲۰۱۵-۰۹-۲۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۱۰-۱۶. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  43. ↑ "الصحة" تنفي ارتفاع عدد وفيات حادث "تدافع منى" إلى أكثر من 4 آلاف
  44. ↑ اعتراف وزارت بهداشت عربستان به مرگ 4100 حاجی +فیلم/ توییتر وزارت: صحت ندارد/ عربستان خبر را حذف کرد +عکس
  45. ↑ وزارت بهداشت عربستان: شمار قربانیان فاجعه منا افزایش نیافته است
  46. ↑ عربستان سعودی خبر آمار قربانیان منا را حذف کرد + تصویر و لینک خبر
  47. ↑ وزارت بهداشت عربستان: 4173 نفر در حادثه منا کشته شدند/ سعودی ها خبر خودشان را شایعه خواندند و از روی سایت برداشتند (+تصویر خبر حذف شده)
  48. ↑ حداقل 4173 نفر در منا کشته شدند
  49. ↑ شمار کشته شدگان فاجعه منا - 4173 نفر !+سند
  50. ↑ گزارش: ریاض مرگ 4173 نفر را در منا تأئید کرد
  51. ↑ ضحایا «تدافع الحجاج» لـ4173 «قتیلاً» والریاض تنفی صحتها
  52. ↑ Mecca Hajj stampede: Discrepancies in death toll highlight criticism of Saudi Arabia
  53. ↑ الصحة السعودیة تنشر الأرقام النهائیة لضحایا الحج وتغلق الملف نهائیا
  54. ↑ الصحة السعودیة تغلق ملف منی وتنشر الأرقام النهائیة للضحایا
  55. ↑ الصحة السعودیة تنشر الأرقام النهائیة لضحایا الحج
  56. ↑ Saudi officials publish the final Mecca stampede death toll
  57. ↑ Saudi officials publish the final Mecca stampede death toll
  58. ↑ آمار قابل تأمل وزارت بهداشت عربستان از تعداد جان باختگان فاجعه منا: ۷۴۷۷ جان باخته از تمامی کشورها + اسامی تفکیکی جان‌باختگان
  59. ↑ آمار تکان دهنده عربستان از قربانیان فاجعه منا +اسامی 7477 کشته
  60. ↑ Leader Raps Western Human Rights Advocates for Keeping Silent on Hajj Tragedy
  61. ↑ صفحه‌ی توییتر رسمی پایگاه خبری البدیل
  62. ↑ تفاصيل: إحصائية جديدة لكارثة مِنى: 7477 قتيلاً
  63. ↑ تفاصيل: إحصائية جديدة لكارثة مِنى: 7477 قتيلاً
  64. ↑ إحصائية جديدة لضحايا كارثة منى.. 7477 قتيلاً!!
  65. ↑ إحصائیة جدیدة لضحایا فاجعة منى.. 7477 قتیلاً!!
  66. ↑ إحصائية جديدة لكارثة مِنى: 7477 قتيلاً
  67. ↑ إحصائية جديدة لضحايا فاجعة منى.. ۷۴۷۷ قتيلاً!!
  68. ↑ تفاصيل – إحصائية جديدة لكارثة مِنى: 7477 قتيلاً
  69. ↑ پایگاه مصری: 7477 تن در مراسم حج کشته شدند/شمار زیاد ایرانیان جان باخته در منا+عکس
  70. ↑ پایگاه مصری: شمار قربانیان فاجعه منا از مرز 7 هزار نفر گذشت
  71. ↑ Moosakhail, Zabihullah (27 September 2015). "Two of eight Afghans missing after Hajj stampede confirmed dead as death toll mounts to 769". The Frontier Post. Retrieved 4 October 2015.
  72. ↑ "Bousculade de Mina (La Mecque): le nombre de hadjis algériens décédés s'élève à 46 (MAE)" [Scramble in Mina (Makkah): Number of Algerian Hadjis killed is now 46 (MFA)]. Algérie Presse Service (به French). 2 November 2015. Retrieved 2 November 2015.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (link)
  73. ↑ "Hajj stampede: Bangladesh death toll climbs to 137". The Daily Star. Retrieved 2015-10-18.
  74. ↑ "52 morts, 41 disparus et deux blessés graves lors de la bousculade de Mina". aCotonou. Retrieved 14 October 2015.
  75. ↑ "Burkina/bousculade de La Mecque: deuil national de trois jours". Agence Nationale de l'Information. Retrieved 2015-10-15.
  76. ↑ "Un pèlerin burundais décédé à la Mecque et six autres portés disparus" [One Burundian pilgrim to Mecca died and six others are missing]. StarAfrica (به French language). Agence Africaine de Presse. 26 September 2015. Retrieved 2 October 2015.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (link)
  77. ↑ Ayissi, Bertrand (28 October 2015). "Bousculade à la Mecque: Deux autres Camerounais retrouvés morts" [Stampede in Mecca: Two More Cameroonians Found Dead]. Camer.be (به French). Retrieved 2 November 2015.{{cite news}}: نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (link)
  78. ↑ "Hajj Stampede: CPDM government trading conspiracy theories". Cameroon Concord. 17 October 2015. Retrieved 27 October 2015.
  79. ↑ "Le Tchad perd 52 pèlerins dans la bousculade mortelle de La Mecque - china radio international". french.cri.cn. Retrieved 2015-10-14.
  80. ↑ Will (30 September 2015). "Four Chinese pilgrims confirmed dead in Hajj stampede". NewsGD.com. China News Service. Retrieved 2 October 2015.
  81. ↑ "Deux pèlerins djiboutiens portés disparus suite à la bousculade de la Mecque ont été retrouvés morts" [Two Djiboutian pilgrims missing following stampede in Mecca are found dead]. China Radio International. 5 October 2015. Retrieved 5 October 2015.
  82. ↑ "Egypt: Six Egyptians Return After Being Reported Missing in Haj Stampede". Aswat Masriya/Thomson Reuters Foundation. 12 October 2015. Retrieved 27 October 2015.
  83. ↑ "Number of Egyptian deaths in hajj stampede reaches 190". Ahram Online. 25 October 2015. Retrieved 1 November 2015.
  84. ↑ "Ethiopians killed by Hajj stampede rises to 53 - Africa - News - StarAfrica.com". News - StarAfrica.com (به انگلیسی). Retrieved 2015-10-20.
  85. ↑ "Missing Gambian Pilgrims Confirmed Dead in Saudi Arabia". Jollof News. 26 October 2015. Retrieved 26 October 2015.
  86. ↑ "Ghana: Hajj death toll rises to 17". StarAfrica. Agence de Presse Africaine. 20 October 2015. Retrieved 26 October 2015.
  87. ↑ "Death toll of Indians in the Hajj stampede rises to 114, 10 missing". Global News Connect. Press Trust of India. 12 October 2015. Retrieved 26 October 2015.
  88. ↑ "Identification process ends, Indonesian victims in Mina incident reach 129 people". Republika Online. 17 October 2015. Retrieved 30 October 2015.
  89. ↑ لیست جان باختگان ایرانی حادثه منا
  90. ↑ اوحدی : سرنوشت 6 مفقود دیگر فاجعه منا مشخص شد/تعداد مفقودین به 19 تن کاهش یافت
  91. ↑ "Chief of Baghdad crimes unit died in hajj stampede". Rudaw. 27 September 2015. Retrieved 2 October 2015.
  92. ↑ "Bousculade de Mina: le nombre de pèlerins ivoiriens décédés passe de 14 à 52". Abidjan.net. Retrieved 2015-10-17.
  93. ↑ "Jordanian missing after stampede found dead — Saudi authorities".
  94. ↑ Mwakio, Philip (22 October 2015). "16 Kenyans died in Mecca stampede, Supkem says". The Standard. Retrieved 26 October 2015.
  95. ↑ "Lebanese imam among dead from hajj stampede". AhlulBayt News Agency. 31 October 2015. Retrieved 1 November 2015.
  96. ↑ "Libyan fatalities in Hajj stampede rises to 10: official". Libya's Channel. 1 October 2015. Retrieved 3 October 2015.
  97. ↑ "One Malaysian pilgrim killed in Mina stampede". New Straits Times. 28 September 2015. Retrieved 3 October 2015.
  98. ↑ Dia, Ibrahima (26 October 2015). "Bousculade Mina. Le bilan actualisé est de 306 morts, 5 blessés et 66 disparus" [Mina stampede: the updated toll is 306 dead, five wounded and 66 missing]. Malinet (به French). Retrieved 2 November 2015.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (link)
  99. ↑ "Le bilan de la bousculade géante de La Mecque encore revu à la hausse". SFR news Réunion: L’actualité à La Réunion. Retrieved 2015-10-16.
  100. ↑ "Pèlerinage : Le bilan des Tunisiens morts à Mina s'alourdit" [Pilgrimage: Tunisian death toll in Mina grows heavier]. Kapitalis (به French). 31 October 2015. Retrieved 2 November 2015.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (link)
  101. ↑ Thu, Ei Ei (29 September 2015). "Death toll rises after Mecca tragedy". Myanmar Times. Retrieved 2 October 2015.
  102. ↑ ۱۰۲٫۰ ۱۰۲٫۱ Weaver, Matthew (25 September 2015). "Saudi Arabia under pressure to improve safety at Mecca after fatal hajj crush". The Guardian. Retrieved 4 October 2015.
  103. ↑ "Point de presse du comité interministériel de suivi des événements de Mina, en Arabie Saoudite: 78 morts, 41 personnes portées disparues, et 34 autres blessées à la date du 15 octobre" [Press briefing by the Interministerial Committee monitoring events in Mina, Saudi Arabia: 78 dead, 41 people missing, and 34 injured, as of October 15]. Kakaki Niger (به French). Le Sahel. 16 October 2015. Retrieved 25 October 2015.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (link)
  104. ↑ "Nigeria's death toll in hajj stampede rises to 222". The Cable (به انگلیسی). Retrieved 2015-10-29.
  105. ↑ "Nigeria's death toll rises to 222". Daily Trust (به انگلیسی). Retrieved 2015-10-29.
  106. ↑ "Missing Omani pilgrim's body found, laid to rest in Saudi". Retrieved 3 October 2015.
  107. ↑ Sehrish Wasif (30 October 2015). "List out of Hajj pilgrims who did not make it back". The Express Tribune. Retrieved 1 November 2015.
  108. ↑ "Pinoy among dead in hajj stampede". philstar. 26 September 2015. Retrieved 26 September 2015.
  109. ↑ Aziz, Abdoul (21 October 2015). "Bousculade de Mina: le nombre de sénégalais décédés porté à 62" [Mina stampede: Number of Senegalese deaths rises to 62]. Senego (به فرانسوی). Retrieved 25 October 2015.
  110. ↑ "Lankan pilgrim's body found in Mecca". http://www.dailymirror.lk/90251/lankan-pilgrim-s-body-found-in-mecca. Retrieved 6 October 2015. {{cite web}}: External link in |website= (help)
  111. ↑ "Sudan says 30 of its nationals dead in Hajj stampede – Sudan Tribune: Plural news and views on Sudan". www.sudantribune.com. https://plus.google.com/100888322771320514504. Retrieved 2015-10-09. {{cite web}}: External link in |publisher= (help)
  112. ↑ "Tanzania: More Tanzanians Confirmed Dead in Saudi Arabia". Tanzania Daily News (Dar es Salaam). Retrieved 2015-10-20.
  113. ↑ "Pèlerinage : Le bilan des Tunisiens morts à Mina s'alourdit" [Pilgrimage: Tunisian death toll in Mina grows heavier]. Kapitalis (به French). 31 October 2015. Retrieved 2 November 2015.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (link)
  114. ↑ "Turkish death toll in hajj stampede rises to seven". Hürriyet Daily News. Anadolu Agency. 9 October 2015. Retrieved 24 October 2015.
  115. ↑ "Ugandan pilgrims 'survived hajj stampede'". Retrieved 29 October 2015.
  116. ↑ "Hajj stampede: Two Ugandan pilgrims still missing". Retrieved 29 October 2015.
  117. ↑ "New tally shows at least 1,621 killed in Saudi hajj tragedy". Associated Press (به انگلیسی). Retrieved 14 October 2015.
  118. ↑ "Prominent Nigerian Citizens Among Hajj Stampede Victims". NAIJ.com. 25 September 2015. Retrieved 25 September 2015.
  119. ↑ "Hajj tragedy latest: 100 nigerians may have died". maravipost.com. 27 September 2015. Retrieved 27 September 2015.
  120. ↑ "Ex-PM Gilani's nephew among 315 missing Pakistani Hajj pilgrims". Samaa TV. 25 September 2015. Retrieved 26 September 2015.
  121. ↑ «آخرین خداحافظی عراقچی با رکن آبادی +عکس - مشرق نیوز - آخرین اخبار ایران و جهان». ۲۰۱۵-۱۰-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۱۰-۰۳. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  122. ↑ «مرجان نازقلیچی فرماندار بندرترکمن و سومین فرماندار زن کشور در فاجعه منا به شهادت رسید+ سوابق و تصاویر». ۲۰۱۵-۱۰-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۱۰-۰۳. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  123. ↑ عنوان= دیپلمات‌های مفقودی و مجروح وزارت خارجه در حادثهٔ مِنا مهرنیوز
  124. ↑ إسکان الحجاج فی مِنی بین الوضع الحالی والمشروع المقترح
  125. ↑ کاروان پسر پادشاه عربستان، علت حادثهٔ مِنا
  126. ↑ عنوان= علت احتمالی حادثهٔ غم‌انگیز «مِنا» مشخص شد
  127. ↑ http://hunaaden.com/news27920.html
  128. ↑ https://www.tabnak.ir/fa/news/534388/اشتباه-رسانه‌ای-در-انتشار-فیلم-پسر-شاه-سعودی
  129. ↑ http://khabaronline.ir/detail/461185/society/events
  130. ↑ http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13940702000542
  131. ↑ http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13940702000626
  132. ↑ http://akhlaghnews.ir/fa/news/38871/گزارش-یک-شاهد-عینی-از-حادثه-منا
  133. ↑ مسؤول فی البعثة الإیرانیة: الارتداد العکسی لـ 300 حاج إیرانی وراء حادثة التّدافع
  134. ↑ http://www.peigham.ir/news-47815-ادعای-الشرق-الاوسط-300-زائر-ایرانی-باعث-فاجعه-منا-شدند!
  135. ↑ http://afarineshdaily.ir/afarinesh/News.aspx?NID=150105
  136. ↑ http://edition.cnn.com/2015/09/25/middleeast/hajj-pilgrimage-stampede/
  137. ↑ «نقش مشکلات داخلی وزارت حج عربستان در وقوع حادثهٔ مِنا». تابناک. دریافت‌شده در ششم مهر ۱۳۹۴. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
  138. ↑ دفتر حفظ و نشر آثار
  139. ↑ http://www.tasnimnews.com/Home/Single/873675
  140. ↑ اعتراض طلاب استان تهران به ضعف مدیریت حج
  141. ↑ bbc. «کار ایران و عربستان به تهدید نظامی کشید».
  142. ↑ تشییع پیکر ۸ تن از جان‌باختگان منا در دانشگاه تهران/ شعارهای تشییع‌کنندگان علیه دولت سعودی ana.ir
  143. ↑ مراسم تشییع پیکر جانباختگان فاجعه منا در تهران با حضور خیل عظیم مردم برگزار شد. mashreghnews.ir
  144. ↑ عکس/ تشییع پیکر ۲۴ شهید مهاجر الی‌الله در مشهد مقدس mashreghnews.ir
  145. ↑ «وزیر بهداشت: آمار جان باختگان ایرانی حادثه منا صحیح نیست / ممکن است عده‌ای از حجاج در زندان باشند / عمدی بودن این فاجعه با عقل جور درنمی آید». ۲۰۱۵-۱۰-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۱۰-۰۷. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  146. ↑ فجایع مِنی در ربع قرن گذشته

پیوند به بیرون

اخبار مرتبط در ویکی‌خبر:
کشته و زخمی شدن صدها نفر در مراسم حج
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ فاجعه منا (۱۳۹۴) موجود است.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=فاجعه_منا_(۱۳۹۴)&oldid=16173058»