An difríocht idir athruithe ar: "Ian poladamhach"
mNo edit summary |
mNo edit summary |
||
Líne 7: | Líne 7: | ||
Sa litríocht níos sine, féadfar tagairt a dhéanamh d'ian poladamhach ina ionad sin mar ''[[Fréamh (ceimic)|fhréamh]]'' (nó go hannamh, mar ''ghrúpa fréimhe''). In úsáid chomhaimseartha, tagraíonn an téarma fréamh do shaorfhréamhacha éagsúla, ar speicis iad a bhfuil leictreon neamhphéireáilte acu agus nach gá iad a bheith lucthaithe. |
Sa litríocht níos sine, féadfar tagairt a dhéanamh d'ian poladamhach ina ionad sin mar ''[[Fréamh (ceimic)|fhréamh]]'' (nó go hannamh, mar ''ghrúpa fréimhe''). In úsáid chomhaimseartha, tagraíonn an téarma fréamh do shaorfhréamhacha éagsúla, ar speicis iad a bhfuil leictreon neamhphéireáilte acu agus nach gá iad a bheith lucthaithe. |
||
==Ainmníocht na n-ainian poladamhach== |
|||
Tá roinnt patrún ann ar féidir a úsáid chun ainmníocht na n-ainian poladamhach a fhoghlaim. Ar an gcéad dul síos, nuair a chuirtear an réimír ''dé'' le hainm, cuirtear hidrigin le foirmle an iain agus méadaítear a lucht faoi 1, agus an dara ceann mar iarmhairt ar lucht +1 an iain hidrigine. Rogha eile ar an ''réimír dé-'' is ea an focal hidrigin a úsáid ina háit: an t-ainian a dhíorthaítear ó H<sup>+</sup>+. Mar shampla, lig dúinn smaoineamh ar ian carbónáite (CO<sub>3</sub><sup>2-</sup>). |
|||
:H<sup>+</sup> + CO<sub>3</sub><sup>2-</sup> → CO<sub>3</sub><sup>-</sup>. |
|||
Tugtar décharbónáit nó hidrigincharbónáit air. Tugtar prótónáitiú ar an bpróiseas seo. |
|||
Ocsainiain is ea an chuid is mó de na hainiain pholadamhacha choitianta, bunanna comhchuingeacha d'ocsaigéid (aigéid a dhíorthaítear ó ocsaídí na ndúl neamhmhiotalach). Mar shampla, an t-ainian sulfáite, SO<sub>4</sub><sup>2-</sup>) díorthaithe ó H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>, ar féidir é a mheas mar SO<sub>3</sub> + H<sub>2</sub>O. |
|||
== Tagairtí == |
== Tagairtí == |
Leagan ó 19:03, 2 Iúil 2024
Is éard is ian poladamhach (ar a dtugtar freisin ian iladamhach nó ian móilíneach) ann ná ian a cruthaíodh trí leictreon amháin nó níos mó a bhaint (iain dheimhneacha) as móilín nó a chur leis (iain dhiúltacha) gan an struchtúr móilíneach a scoilt. Freagraíonn mais an iain seo do shuim mhaiseanna na n-iseatóp is flúirsí a tharlaíonn go nádúrtha de na hadaimh éagsúla a chuimsíonn an móilín (le ceartúchán do mhaiseanna an leictreoin/na leictreon a chailltear nó a fhaightear). Mar shampla, beidh mais an iain mhóilíneach de bhróimeatán C2H5Br cothrom le 2×12 móide 5×1.0078246 móide 78.91839 lúide mais an leictreoin (me). Tá sé seo cothrom le 107.95751 u−me, arb é u an t-aonad maise adamhaí aontaithe, atá bunaithe ar an gcaighdeán go bhfuil mais an iseatóip12C = 12 u go beacht.[1]
I dtéarmaí eile, is éard atá ann ná sraith de dhá adamh nó níos mó nasctha go comhfhiúsach, nó coimpléasc miotail, ar féidir a mheas mar aonad amháin agus a bhfuil lucht glan aige nach bhfuil ina nialas. Murab ionann agus móilín, a bhfuil lucht glan de nialas aige, is ian é an speiceas ceimiceach seo. Tá an bhrí "a lán" ag an réimír pola- sa Ghréigis, ach is minic a chuirtear síos ar iain de dhá adamh mar poladamhach nó iladamhach.[2]
Sa litríocht níos sine, féadfar tagairt a dhéanamh d'ian poladamhach ina ionad sin mar fhréamh (nó go hannamh, mar ghrúpa fréimhe). In úsáid chomhaimseartha, tagraíonn an téarma fréamh do shaorfhréamhacha éagsúla, ar speicis iad a bhfuil leictreon neamhphéireáilte acu agus nach gá iad a bheith lucthaithe.
Ainmníocht na n-ainian poladamhach
Tá roinnt patrún ann ar féidir a úsáid chun ainmníocht na n-ainian poladamhach a fhoghlaim. Ar an gcéad dul síos, nuair a chuirtear an réimír dé le hainm, cuirtear hidrigin le foirmle an iain agus méadaítear a lucht faoi 1, agus an dara ceann mar iarmhairt ar lucht +1 an iain hidrigine. Rogha eile ar an réimír dé- is ea an focal hidrigin a úsáid ina háit: an t-ainian a dhíorthaítear ó H++. Mar shampla, lig dúinn smaoineamh ar ian carbónáite (CO32-).
- H+ + CO32- → CO3-.
Tugtar décharbónáit nó hidrigincharbónáit air. Tugtar prótónáitiú ar an bpróiseas seo.
Ocsainiain is ea an chuid is mó de na hainiain pholadamhacha choitianta, bunanna comhchuingeacha d'ocsaigéid (aigéid a dhíorthaítear ó ocsaídí na ndúl neamhmhiotalach). Mar shampla, an t-ainian sulfáite, SO42-) díorthaithe ó H2SO4, ar féidir é a mheas mar SO3 + H2O.
Tagairtí
- ↑ https://goldbook.iupac.org/terms/view/M03988 Gold Book
- ↑ Ionic Compounds Containing Polyatomic Ions. [1]