Ver o código fonte de "Valenciano"

← Valenciano

Non tes os permisos necesarios para editar esta páxina, polas seguintes razóns:

Esta páxina foi semiprotexida e só pode ser editada por usuarios autoconfirmados.

Por que está protexida a páxina?

Mentres que calquera pode editar a meirande parte dos artigos, a semiprotección é ás veces necesaria para evitar vandalismos en páxinas moi visitadas.
O motivo para a protección pódese atopar no rexistro de proteccións. Se non hai entradas relevantes no rexistro, pódese deber a un traslado realizado despois da protección.

Que podo facer?

Se ten unha conta de usuario, acceda ao sistema primeiro. Se aínda non ten unha conta, quizais queira crear unha; despois de 4 días e 10 edicións, será capaz de modificar páxinas semiprotexidas.
Converse sobre o contido da páxina cos outros.
Solicite a desprotección da páxina.
Se deu cun erro ou ten unha suxestión para facer un cambio menor, pode enviar unha proposta de edición premendo na ligazón de embaixo. Un usuario autoconfirmado fará entón o cambio no seu nome. Bótelle primeiro un ollo á páxina de conversa do artigo, para ver se o caso xa se está a debater.
Enviar unha solicitude de edición

O teu enderezo IP está nun rango que foi bloqueado en todos os wikis da Fundación Wikimedia.
‪Jon Kolbert‬ realizou o bloqueo. O motivo achegado é Open proxy/Webhost: Visit the FAQ if you are affected .
- Inicio do bloqueo: 30 de outubro de 2023 ás 23:59
- Caducidade do bloqueo: 30 de setembro de 2026 ás 23:59
O teu enderezo IP actual é 178.128.105.246. O rango bloqueado é 178.128.0.0/16.
Por favor, inclúa todos estes detalles nas consultas que faga. Se cres que o teu bloqueo foi un erro, podes atopar información adicional e instrucións na política global sobre a prohibición de proxies abertos.
Pola contra, para debater sobre o bloqueo publica unha solicitude de revisión en Meta-Wiki. Tamén podes enviar un correo electrónico á cola do equipo voluntario de resposta dos stewards no enderezo stewards@wikimedia.org, incluíndo todos os detalles anteriores.

Podes ver e copiar o código fonte desta páxina.

{{Protexido|tipo=semi}}
[[Ficheiro:Extensió del valencià al País Valencià.svg|miniatura|Zonas de predominio lingüístico oficial valenciano (en verde escuro) e castelán (en verde claro).]]

O '''valenciano''' (''valencià'') é a denominación histórica, tradicional e estatutaria usada no [[Comunidade Valenciana|País Valenciano]] e de xeito extraoficial na comarca [[Rexión de Murcia|murciana]] do [[El Carche|Carche]] para referirse á mesma lingua que se denomina [[Lingua catalá|catalán]] en [[Cataluña]], as [[Illas Baleares]], a [[Franxa de Poñente|Franxa de Aragón]], [[Andorra]], a [[Cataluña Norte]] e a cidade [[Sardeña|sarda]] de [[L'Alguer]]. Constitúe, por outra banda, unha entidade lingüística propia, denominada moitas veces xa desde a [[Idade Media]] '''lingua valenciana'''<ref>Joan Veny ''Els parlars catalans''. Moll, 1998, páxina 106</ref>, sen prexuízo de constituír unha das principais variantes dialectais do idioma catalán<ref>Manuel Sanchís Guarner ''[[La llengua dels valencians]]''. Eliseu Climent, 19ª ed., 1996, páxina 39</ref>, canda o catalán central e o catalán balear.

O País Valenciano conta coa Academia Valenciana da Lingua (AVL) como entidade oficial encargada de elaborar a normativa lingüística da lingua dende a propia modalidade valenciana, canda o [[Institut d'Estudis Catalans]] (IEC). Este órgano foi creado pola [[Generalitat Valenciana]] en 1998 co consenso maioritario das [[Cortes Valencianas]].

O valenciano, dialectoloxicamente falando, non se pode considerar un dialecto encadrado no marco político-administrativo do País Valenciano. O feito de que os dialectos da lingua catalá formen un continuum lingüístico fai que moitos dos trazos valencianos cheguen alén das [[Terres de l'Ebre|Terras do Ebro]] catalás e aragonesas catalá-parlantes, así e todo, chegando ao [[Baix Camp]] e ao [[Bajo Cinca|Baix Cinca]], pódense incluír as falas desta zona dentro do valenciano.
[[Ficheiro:Subdialectes del valencià.svg|miniatura|Subdialectos do valenciano.]]

== Denominación e entidade ==
De acordo coa lei de creación da Academia Valenciana da Lingua, o valenciano: ''forma parte do sistema lingüístico que os correspondentes estatutos de autonomía dos territorios hispánicos da antiga Coroa de Aragón recoñecen como lingua propia.'' Este recoñecemento teno o valenciano no [[País Valenciano]] e o catalán nas [[Illas Baleares]] e en Cataluña, e o sistema lingüístico que conxuntamente forman só recibe academicamente o nome de lingua catalá. A AVL segue as Normas de Castellón, asinadas en [[1932]].

O 9 de febreiro de 2005, a AVL aprobou por unanimidade de todos os seus membros presentes un ditame coñecido popularmente como ''"Dictamen del Dimecres de Cendres"'' no que se establecen os principios e criterios para a denominación e a entidade do valenciano, considerando que ''"a lingua propia e histórica dos valencianos, dende o punto de vista da filoloxía, é tamén a que comparten as comunidades autónomas de Cataluña (a excepción do [[val de Arán]], de [[lingua aranesa|lingua occitana]]) e das Illas Baleares e o Principado de Andorra. Así mesmo é a lingua histórica e propia de outros territorios da antiga Coroa de Aragón (a faixa oriental aragonesa, a cidade sarda de [[Alguer|l'Alguer]] e o departamento francés dos Pireneos Orientais a excepción da comarca da [[Fenolleda]], que é de lingua occitana)".''

Este mesmo ditame tamén avala e xustifica o uso da denominación de valenciano tanto para todo o conxunto do dominio da lingua (lingua catalá), como para a modalidade dialectal falada no País Valenciano. Ademais, a AVL considera que esta modalidade ''"ten a mesma xerarquía e dignidade que calquera outra modalidade territorial do sistema lingüístico, e presenta unhas características propias que a AVL preservará e potenciará de acordo coa tradición lexicográfica e literaria propia, a realidade lingüística valenciana e a normativización consolidada a partir das Normas de Castellón".'' Por tanto, a AVL asume a unidade lingüística dende un punto de vista do polimorfismo dunha lingua que ten dúas denominacións.

== Historia ==
[[Ficheiro:Linguistic map Southwestern Europe-en.gif|miniatura|dereita|300px]] 
O catalán foi implantado no País Valenciano polos colonos cataláns que se estableceron neste territorio a raíz da Conquista feudal, levada a cabo por Jaume I o Conquistador. Estes colonos procedían de todas as rexións de [[Cataluña]] e o feito de que foran minimamente superiores en número aos colonos aragoneses explica que se fale catalán na maior parte do País Valenciano. Nas comarcas máis próximas a [[Aragón]], pola contra, unha mínima superioridade do número de colonos aragoneses fixo que o castelán fora a lingua predominante. Unha nova repoboación no século XVII, despois da expulsión dos mouriscos e maioritariamente con casteláns, definiu a fala castelá no resto de bisbarras do interior que aínda hoxe a falan. Así e todo, o valenciano é historicamente a lingua predominante e administrativa no País Valenciano.

Ata fai pouco pensábase que a primeira referencia documental da utilización do termo valenciano para referirse á lingua propia dos valencianos encontrábase na tradución de Valeri Màxim realizada por Antoni Canals en 1395, onde se di: ''perque yo, a manament de vostra senyoria, el l’he tret de lati en nostra vulgada lengua materna valenciana aixi com he pogut, jatssessia que altres l’hagen tret en lengua cathalana.'' Recentemente atopouse unha referencia anterior, un proceso xudicial de Menorca contra Gil de Lozano, datado entre 1343 e 1346, no que se di que a nai do acusado, Sibila, falaba ''valencianesch'' porque era de ''Oriola''. No se volveu documentar máis a palabra acabada en ''–esch.''

No século XV, o denominado ''Segle d'Or'', o nome valenciano era xa a denominación usual da lingua predominante do [[Reino de Valencia]], e as denominacións de ''vulgar'', ''romance'' ou ''catalán'' caerán en desuso. Joanot Martorell, autor da novela ''[[Tirant lo Blanc]]h'', afirma: atrevereime a expor: ''no solament de lengua anglesa en portuguesa. Mas encara de portuguesa en vulgar valenciana: perço que la nacio don yo soc natural sen puxa alegrar.''

Dende un punto de vista dialectal, o valenciano pertence ás falas meridionais-occidentais do sistema lingüístico occitano-catalán. Por tanto, comparte moitos trazos co catalán falado nas comarcas de poñente e tamén nas terras do Ebro. Tamén presenta trazos propios, dependendo das comarcas e características compartidas co [[occitano]] que foran perdidas en [[Cataluña]].

Dende a [[transición Española|transición]], a autonomía ou heteronomía do valenciano respecto do catalán ten sido motivo de debate e polémica entre os valencianos, normalmente con intereses políticos. Os filólogos e lingüistas son partidarios da unión das comunidades lingüísticas valenciana e catalá pero existe unha parte da opinión pública valenciana que é partidaria da autonomía por motivos políticos. Tamén existe unha normativa lingüística secesionista alternativa, as Normas de El Puig, elaborada pola Real Academia de Cultura Valenciana, institución fundada en 1915 pola Deputación de Valencia, pero o seu uso é marxinal.

== Sociolingüística ==
O valenciano era durante o [[século XIX]] a lingua usada maioritariamente no territorio declarado actualmente coma de predominio lingüístico valenciano.<ref>''El valencià'', Butlletí de Dialectología Catalana VII, Barcelona 1921, referenciado por Josep Giner i Marco en ''Obra filológica'' (1931-1991), a cargo de A. Ferrando coa colaboración de Santi Cortés, Valencia: Institut Interuniversitari de Filología Valenciana</ref> Aínda que foi sufrindo un proceso de minorización lingüística,<ref>Palomero, Josep. ''Valenciano y castellano en la Comunidad Valenciana'', Rosario 2005, III Congreso Internacional de la Lengua Española: Identidad y Globalización, [http://cvc.cervantes.es/obref/congresos/rosario/ponencias/aspectos/palomero_j.htm], 2007</ref> sobre todo por motivos políticos e movementos inmigratorios, que afectou principalmente no coñecemento da lingua escrita, e de forma máis acusada nas grandes concentracións urbanas.

Porén, hoxe en día o coñecemento do valenciano incrementouse notabelmente dende [[1982]], cando a Generalitat implanta tanto o ensino do valenciano, como tamén as liñas de escolarización en valenciano no seu sistema educativo. Dende entón, a porcentaxe de alfabetizados pasou dun 4% en 1982 ao 38% en 2001, segundo o censo. Así mesmo, ao redor do 84% afirman entendelo, cerca do 47% afirman saber falalo<ref>Datos estatísticos do censo do ano 2001, do Institut Valencià d'Estadística, Generalitat Valenciana [http://ive.infocentre.gva.es/pls/portal/docs/PAGE/IVE_PEGV/CONTENTS/cvcifras/2004/val/cvx2004_02.pdf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050906084332/http://ive.infocentre.gva.es/pls/portal/docs/PAGE/IVE_PEGV/CONTENTS/cvcifras/2004/val/cvx2004_02.pdf |date=06 de setembro de 2005 }}</ref> e, ademais, o seu dominio aumentou tamén no territorio de predominio lingüístico castelán.

{|Cellpadding=14 align="center"
|
{| class="toc" cellpadding=0 cellspacing=2 width=90% style="float:right; text-align:center;clear:all; margin-right:8px; font-size:90%;"
!bgcolor=black colspan=8 style="color:white;"|Evolución lingüística nas zonas consideradas historicamente valenciano-falantes<ref>'''''Fonte:''''' [http://www.cult.gva.es/sies Servizo de Investigación e Estudos Sociolingüísticos],  [http://www.cult.gva.es/sies/fonsnum02.htm], da Consellería de Cultura, Generalitat Valenciana. Datos de "lingua que fala na casa".</ref>
|-bgcolor=#efefef
!width=20% |Ano
!width=20% |Castelán
!width=20% |Valenciano
!width=20% |Bilingüe
!width=20% |Outros
|-
|1989||49,6%||45,8%||4,5%||0,1%
|-
|1992||45,0%||50,4%||4,6%||0,0%
|-
|1995||47,2%||50,0%||2,8%||0,0%
|-
|2005||54,5%||36,4%||6,2%||2,9%
|-
|2008||56,8%||32,3%||7,6%||3,3%
|-
|}
|}

A Generalitat dispón de datos sociolingüísticos que foi realizando en diversos estudos e son só referentes ao territorio de predominio lingüístico valenciano, exceptuando o coñecemento, que se analiza en toda a Comunidade Valenciana. Non se coñecen, por tanto, datos sociolingüísticos concisos sobre o uso social do valenciano en anos anteriores a 1982, nin no territorio de predominio lingüístico castelán, aínda que se sabe que foi diminuíndo ao longo de todo o [[século XX]] como consecuencia dos procesos de substitución lingüística e polo saldo migratorio, positivo en todas as décadas, que atraeu a moitos habitantes de [[Castela-A Mancha]], [[Andalucía]] e a [[Rexión de Murcia]] cara Valencia.

Con respecto aos estudos existentes, o uso das dúas linguas mantívose estable durante as décadas dos 80 e 90 do [[século XX]], mais nos últimos anos aumentou lixeiramente a porcentaxe de castelán-falantes, así como o de bilingües e falantes doutras linguas, baixando significativamente a porcentaxe de valenciano-falantes. Isto pode deberse á forte inmigración dos últimos anos, procedente maioritariamente de [[Iberoamérica]] e do [[Magreb]], a primeira das rexións de lingua castelá, polo que a balanza tende a inclinarse a favor deste idioma.<ref>Idem, Josep Palomero</ref>

Ademais, por outra banda, dáse a circunstancia de que o [[Partido Popular]] goberna na Comunidade Valenciana dende [[1995]], ano da anterior sondaxe ao último de [[2005]], polo que diversas entidades sindicais<ref>[http://www.intersindical.org/stepv/polival/notival.htm#05/02/28 STEPV-IV considera que a situación do valenciano é perigosa xa que diminúe o seu uso a as actitudes lingüísticas non son favorábeis] {{ca}}, [[25 de febreiro]] de [[2005]]</ref> e culturais<ref>[http://www.fev.org/modules.php?name=News&file=article&sid=120 Miles de persoas esixen ao Consell máis apoio para a lingua] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090223175927/http://www.fev.org/modules.php?name=News&file=article&sid=120 |date=23 de febreiro de 2009 }} {{ca}}, nota de prensa da ''Federació d'Escoles Valencianes'', marzo de 2005: {{cita|
[Tradución] Tal e como denunciou o presidente de ''Escola Valenciana'', Diego Gómez, "a Generalitat non fai nada pola lingua, encárgase de instalar cortinas de fume que poden acabar por diminuír de forma alarmante o seu uso, e de feito, os últimos datos así o confirman".}}</ref> asocian o descenso do uso social a motivos políticos.<ref>[http://www.elpais.com/articulo/Comunidad/Valenciana/Academia/urge/firmar/nuevo/pacto/civico/retroceso/social/valenciano/elpepuespval/20051026elpval_8/Tes A Acadèmia urxe a firmar un "novo pacto cívico" ante o retroceso social do valenciano], El País da Comunidade Valenciana, [[26 de outubro]] de [[2005]].</ref> Recentemente, en agosto de 2007, o ''Sindicato de Traballadores da Ensinanza do País Valenciano'' (STEPV) afirmou que o número de liñas en valenciano na educación quedou estancado dende [[1997]]<ref>[http://www.elpais.com/articulo/Comunidad/Valenciana/cuarta/parte/alumnos/estudia/valenciano/24/anos/Llei/d/Us/elpepuespval/20070825elpval_12/Tes Unha carta parte dos alumnos estuda en valenciano tras 24 años de Llei d'Ús], El País da Comunidade Valenciana, [[25 de agosto]] de 2007: {{cita|[Tradución] Explica Vicent Mauri, do STEPV, [...] que o Goberno do PP apenas ofrece máis liñas en valenciano dende que Fernando Villalonga deixou de ser conselleiro de Educación en 1997. "No hai unha política de promoción do valenciano por parte da Administración", función que pasan a desempeñar o profesorado e colectivos sociais como Escola Valenciana.}}</ref> a pesar do crecemento vexetativo da poboación experimentado nunha década.

== Características lingüísticas do valenciano ==
Características propias da lingua no País Valenciano en comparación co [[Lingua catalá|catalán]] falado en [[Cataluña]].

=== [[Fonética]] ===
* Vocalismo átono:
** Neutralización mínima das vogais átonas. Existen as 5 vogais átonas {{IPA|[a, e, i, o, u]}} típicas do catalán occidental e non existe a vogal neutra {{IPA|[ə]}}, típica del catalán oriental.
* Vocalismo tónico:
** Coma en todo o bloque occidental da lingua catalá, pronúncianse as Ē ("e" longas) e Ǐ ("i" breves) tónicas do [[Lingua latina|latín]] con "e" pechada como ''alé'' {{IPA|[a'le]}} (alento), ''què'' {{IPA|[ke]}} (que) con "e" pechada, mentres que no catalán oriental "e" é aberta nestas verbas.
** O [[ditongo]] '''ui''' é xeralmente crecente: cuina ['kwina] (cociña), hui ['wi] (en Cataluña ''avui'', hoxe). No valenciano alacantino, na [[Marina Baixa]], no [[Comtat]], no [[Alcoià]] e na meirande parte do tortosí, ditongo '''ui''' é ditongo decrecente: cuina ['kujna] (cociña), buit: ['bujt] (baleiro) a excepción de hui [wí] que si é crecente.
* Consonantismo:
** Non existe a ''iodització'' (A iodització, é unha característica historicamente propia do bloque oriental de dialectos do catalán que consiste na articulación como [j] (i consonántica) da evolución dos grupos latinos C'L, G'L, LLE, LLE (con i consonántica), un grupo que nunca aparece a principio de palabra e é escrito coma "ll", algunhas palabras con ''iodització'' son ull (ollo), palla (palla), fulla (folla))
** O '''g''' diente de "e" e "i" e a '''j''' teñen a pronuncia de {{IPA|[dʒ]}}
** O '''r''' final nunca se enmudece (excepto en boa parte do [[Maestrat]] e a zona do [[río Vinalopó|Vinalopó]]). 
** O '''t''' dos grupos finais -'''nt''', -'''lt''' nunca se enmudece; acontece nunha parte do dialecto balear. Hai excepcións co valenciano castellonenco, tortosí, na [[Costera]], Val de Albaida, o Alcoià e no Vinalopó Mitjà.
** Mantense o valor [[labiodental]] do '''v''' (esta característica tamén acontece no [[balear]]). Aínda así, en moitas zonas do territorio tende a pronunciarse coma [[bilabial]], é dicir, coma o '''b''' do galego.
** O grupo -'''tll'''- do [[Lingua catalá|catalán]] do norte é -'''tl'''- nalgunhes verbas (pronunciado -l·l- ou sinxelamente -[[l]]- no valenciano (este feito tamén acontece no [[balear]] e no tortosí): ''ametla/ametlla'' (améndoa), ''vetlar/vetllar'' (velar).
** O '''d''' intervocálico, especialmente na forma ''ad(vogal)'', non se adoita pronunciar: mocador [mo·ka·'oɾ] (pano), cadira [ka·'i·ɾa] (cadeira). A terminación -''ada'' do [[participio]] feminino singular pronunciase -â: cremada [kɾe'ma] (queimada).
* Outros fenómenos:
** O pronome feble '''ho''' ten unha pronunciación especial dependendo da situación do pronome. Xeralmente pronunciase diante do verbo '''[u]''' e detrás '''[o]''' (despois de consoante) e '''[u]/[w]''' (despois de vogal): ''Carles ho sap'' {{IPA|['kar·le·zu sap]}} (Carles sabeo), ''canvia-ho ja'' {{IPA|[can·'vi·aw ja]}} (trócao xa), ''se n'anat a donar-ho'' {{IPA|[se·na·'nat a do·'na·ro]}} (foise a darllo); cando o fonema posterior é unha vogal, pasa a [w]: ''No ho has endevinat'' {{IPA|[no was an·de·vi'nat]}} (non o adivinache); cando se produce unha contracción cun outro pronome diante ou detrás do verbo pronúnciase '''[ew]''': ''No m'ho has dit'' {{IPA|[no me·waz dit]}} (no mo dixeche), ''Dóna-m'ho'' {{IPA|['do·na·mew]}} (dámo).

=== [[Morfoloxía (lingüística)|Morfoloxía]] ===
* Os [[artigo (gramática)|artigos]] son '''el''', '''la''', '''els''', '''les'''. 
* O [[artigo (gramática)|artigo]] non se emprega nunca diante dos [[antropónimo|nomes propios de persoa]]: ''Ha vingut Joan'' en troques de ''Ha vingut en Joan'' (Viu Xoán).
* Conservación dos tres graos nos [[demostrativo]]s e [[adverbios|adverbios locativos]] (coma no [[lingua castelá|castelán]], aínda que non é un [[castelanismo]]) e das formas non reforzadas dos demostrativos de primeiro e segundo grao: ''este, eixe, aquell; açò, això, allò; ací, aquí, allí'' ou ''allà''. 
* Os pronomes febles presentan a ''forma plena'' (me, te, se en troques de em, et e es) diante das [[verbo|formas verbais]] que comezan en consoante: ''me dutxe, te dic, se pentina'' (dúchome, dígoche, peitéase) (este feito non se da en tódalas variantes, así no alacantino e a meirande parte do meridional (temos: ''em dutxe, et dic, es canvia, se sap, se certifica''), compróbase que só se conserva a ''forma plena'' cando o verbo comeza por '''s''' ou '''ce/ci'''. O pronome feble "ens" (nos) estándar pasa na lingua oral, coma en todo o resto do bloque occidental, a "''mos''" (non admisíbel na lingua escrita). Por extensión, no valenciano oral non existen as formas "ens" e "us", substituídas por "''mos''" e "vos". A forma "vos" acéptase no valenciano estándar en posición diante do verbo pola [[Acadèmia Valenciana de la Llengua]].
* O pronome feble '''li''' (le) (que substitúe ao complemento indirecto) sempre precede ao pronome feble que substitúe ao [[complemento directo]] (cando este existe), cosa que orixina as combinacións '''li'l''' (se lo) (''li'l done > l'hi dono''), '''li la''' (''li la done > la hi dono''), '''li'ls''' (''li'ls done > els hi dono''), '''li les''' (''li les done > les hi dono'').
* A [[primeira persoa]] do [[presente de indicativo]] dos [[verbo]]s da [[primeira conxugación]] toma o [[morfema]] -'''e''': jo cante (en troques de jo cant, eu canto). As [[conxugación]]s [[segunda conxugación|segunda]] e [[terceira conxugación|terceira]] toman o ''morfema zero'' (é dicir un monema que non costa de ningún fonema, é dicir do verbo ''dorm'' (durmir): jo dorm): ''jo tem, jo dorm'' (eu teño, eu durmo) (este feito non se da na meirande parte do [[Maestrat]], onde estas formas toman o [[morfema]] -'''o''', coma no resto do catalán occidental: ''jo canto, jo temo, jo dormo'').
* O presente de subxuntivo non toma nunca os [[morfema]]s en -i propios do catalán central: són -'''e''', -'''es''', -'''e''', -'''em''', -'''eu''', -'''en''' para a [[primeira conxugación]] (''que jo cante, que tu cantes, que ell cante''...) e -'''a''', -'''es''', -'''a''' etc. para a [[segunda conxugación|segunda]] e a [[terceira conxugación|terceira]] (''que jo tema, dorma, que tu temes, dormes, que ell tema, dorma''...). 
* O pretérito imperfecto de subxuntivo toma os [[morfema]]s coa ''r'' feble: -'''ara''', -'''ares''', -'''ara''', -'''àrem''', -'''àreu''', -'''aren''': ''jo cantara, tu cantares'' etc.
* No valenciano central ou valenciano apitxat e nas zonas do valenciano alacantino (Vinalopó) consérvase o pretérito perfecto simple do catalán clásico: jo cantí/jo vaig cantar (eu cantei), jo fiu/jo vaig fer (eu fixen).

=== [[Léxico]] ===
[[Ficheiro:Subdialectes del valencià.svg|miniatura|dereita|350px|Subdialectos do valenciano]]
* Verbas características del valenciano:

<center>
{| class="wikitable"
! Valenciano !! Catalán !! Galego
|-
| vesprada
| tarda
| tarde
|-
| bou
| toro
| touro
|-
| brossat
| mató
| requeixo
|-
| corder
| xai
| año
|-
| creïlla
| patata
| pataca
|-
| eixir
| sortir
| saír
|-
| hui
| avui
| hoxe
|-
| llaurador (pron. llauraor)
| pagès
| labrego
|-
| paréixer
| semblar
| semellar
|-
| xiquet
| nen
| neno
|-
| roig
| vermell
| vermello
|-
| espill/lluna
| mirall
| espello
|}
</center>

As verbas coma "roig" e "eixir" non son as únicas variedades posíbeis no valenciano, xa que "vermell" pódese atopar na Marina, entre outros lares, e "sortir" pódese atopar no valenciano de transición.

* Variantes formais

<center>
{| class="wikitable"
! Valenciano !! Catalán !! Galego
|-
| cementeri
| cementiri
| cemiterio
|-
| depòsit
| dipòsit
| depósito
|-
| renyó
| ronyó
| ril
|-
| seua / teua / meua
| seva / teva / meva
| súa / túa / miña
|-
| servici
| servei
| servizo
|-
| xàrcia
| xarxa
| rede
|}
</center>

== Notas ==
{{Listaref|30em}}

== Véxase tamén ==
=== Ligazóns externas ===
{{wikiquote|es:Valenciano|Valenciano}}
{{commons|Category:Valencià|Valenciano}}

{{Linguas románicas}}

{{Control de autoridades}}

[[Categoría:Lingua catalá]]
[[Categoría:Dialectos do catalán]]
[[Categoría:Comunidade Valenciana]]

Modelos usados nesta páxina:

Modelo:AFI (editar)
Modelo:Ca (editar)
Modelo:Caixa lateral (editar)
Modelo:Cita (editar)
Modelo:Column-width (editar)
Modelo:Commons (editar)
Modelo:Control de autoridades (ver o código fonte) (semiprotexido)
Modelo:Galicitas (editar)
Modelo:Hlist (editar)
Modelo:IPA (editar)
Modelo:Icona en título (editar)
Modelo:Irmáns (editar)
Modelo:Linguas románicas (editar)
Modelo:Listaref (editar)
Modelo:Navbox (editar)
Modelo:Navbox with collapsible groups (editar)
Modelo:Navbox with collapsible sections (editar)
Modelo:Plantilla:Cita/styles.css (editar)
Modelo:Protexido (editar)
Modelo:Webarchive (editar)
Modelo:Wikiquote (editar)
Módulo:Argumentos (ver o código fonte) (semiprotexido)
Módulo:Caixa lateral (ver o código fonte) (semiprotexido)
Módulo:Control de autoridades (ver o código fonte) (semiprotexido)
Módulo:Control de autoridades/conf (editar)
Módulo:FerramentasTáboa (editar)
Módulo:List (editar)
Módulo:Medbar (editar)
Módulo:Medbar/conf (editar)
Módulo:Navbar (ver o código fonte) (semiprotexido)
Módulo:Navbox (ver o código fonte) (semiprotexido)
Módulo:No globals (ver o código fonte) (semiprotexido)
Módulo:ResolveEntityId (ver o código fonte) (semiprotexido)
Módulo:Taxonbar (ver o código fonte) (semiprotexido)
Módulo:Taxonbar/conf (editar)
Módulo:Webarchive (editar)
Módulo:Yesno (editar)

Volver a «Valenciano».

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/wiki/Valenciano»