ئالۆزە
ئالۆزە (بئی نگلیزی: ەپددیمس) گلۆکا بۆررکەیەک درێژئوو ل هەڤ پێچایی یە، تایبەتئە بۆ ەندامێ زاووزێ یێ نێران.
د جەمسەرێ ژۆرئێ گون دە هەموو سپەرمەبۆررکێن گون دگهیژێن هەڤئوو تۆرەکی ژ 15-20 جۆگکێن بادایی پێک تینن. ژ وان جۆگکان رە تێ گۆتن جۆگکێن دەرکەتی (ب لاتینی: دوجتولئە ففەرەنتەس). ل بەشا سەری یائا لۆزەیێ دە هەموو جۆگکێن دەرکەتی ب لوولەیەک فرەهتر ڤە یەک دبن[1]،ئە ڤ لوولە وەکی جۆگائا لۆزەیێئا ن ژی بۆررکائا لۆزەیێ تێ ناڤکرن.ئا لۆزە ژ گلۆکا بۆرریکێ پێک تێ.ئا لۆزە ل سەرئا لیێ روویێ پشتئێ گونان دە جه دگرە[2].
د زمانێ گرەکی دە ژ بۆئا لۆزەیێ، پەیڤا “ەپددومس” تێ بکارانین.ئە پددومس ژ پەیڤەن ەپ + ددومۆ پەک تێ. واتەیائە پی ‘ل سەر’، واتەیا ددومس ژی ‘جۆتئا ن ژی گون’ەئا نگۆئا لۆزە پەکهاتەیەک ل سەر گونئە [3]. حەرئا لۆزەیەک ژ سێ بەشان پەک تێ; سەر، تەنئوو کلک.
سەر، بەشا هەری ژۆرئوو یا هەری گرئا ئا لۆزەیێ یە، لئا لیێ ژۆرێ گون دە جه دگرە. تەن لئا لیێ پشتا گون ڤە گرێدایی یەئوو ژ ژۆر هەتا ژێرێ گون درێژ دبە. کلک بەشا هەری بچووکئا ئا لۆزەیێ یە، ل هێلا ژێرێ گون دە جه دگرەئوو ب گون ڤە گرێدایی ننئە . د بەشا داوی یا کلکێ دە،ئا لۆزە ژ گون جهێ دبەئوو ئێ دی وەکی لوولەیا گوهێزەر تێ ناڤکرن. پەرسینئوو گەهیشتنا سپەرمان د سەریئوو تەنێئا لۆزەیێ دە روو ددە. سپەرم د کلک دە تێنئە مبارکرن[4].
سپەرمێن نەگهیشتیئوو نەلیڤبار ژ سپەرمەبۆررکان دەرباسی ناڤئا لۆزەیێ دبنئوو ل ور دپەرسین[5]. خانەیێن دەردانی یێن ل سەر دیوارێئا لۆزەیێ، هن مادەیان دەرددن بۆ پەرسینا سپەرمان[6]. لووسەماسوولکەیێن بۆرریکائا لۆزەیێ گرژ دبن، سپەرمێن ناڤئا لۆزەیێ، ژ سەری بەر ب کلکێ تێن گوهێزتن. بۆررکائا لۆزەیێ ب قاسی 6 مەترە درێژئە ، لۆما ژ بەشا سەر هەتا کلکێ گوهێزتنا سپەرمان دبە کۆ د 1 هەتا 12 رۆژان دە پێک وەرە[5]. حەر کۆ سپەرم د بۆرریکائا لۆزەیێ دە دەرباس دبن، سپەرم دپەرسنئوو دبن خوەدیێ شیانا لڤینێ. سپەرمێن گهیشتی، هەتائا ڤێتنێ د کلکێ دە تێنئە مبارکرن[5]. بۆرریکائا لۆزەیێ ژ بەشا سەرئوو بەشا تەن هەتا بەشا کلکێ درێژ دبە. ل داویا بەشا کلکێ دە بۆرریکائا لۆزەیێ فرەهتر دبەئوو لوولێن (پێچ) وێ کێم دبە،ئە ڤ بۆرریکئێ دی وەکی لوولەیا گوهێزەر(ب لاتینی: ڤاس دەفەرەنس) تێ ناڤکرن. دەمائا ڤێتنێ (بئی نگلیزی: ەژاجولاتۆن) ژ هەردوئا لۆزەیان، سپەرم بەر ب لوولەیا گوهێزەر ڤە تێن پالدان[7]. حەکە سپەرمێن گهیشتی بئا ڤێتنێ ژئا لۆزەیێ نەیێن دەرپراندن، سپەرم دکارن ب قاسی چەند مەهان دئا لۆزەیێ دە بئا وایەکی چالاک بمینن[8]. داویا داوی هەکە سپەرمێن گهیشتی نەیێنئا ڤێتن، ژئا لیێ خانەیێن ل سەر بۆرریکائا لۆزەیێ ڤە تێن هلوەشاندنئوو مژاندن[9].
چاڤکانی
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]- ^ واوگه،ئا .، گرانت،ئا .، جهامبەرس، گ.، رۆسس، ژ.، & ولسۆن، ک. (2014).رۆسسئا ند ولسۆنئا ناتۆمیئا ند پهیسۆلۆگی ن هەالتهئا ند للنەسس (12تهئە د.).ئە دنبورگ:ئە لسەڤەر.
- ^ رۆبەرتس س. حومان پهیسۆلۆگی. گلۆبال مەدا، 2007.
- ^ ەپددیمس. (ن.د.)ئا مەرجان حەرتاگە® دجتۆناریئۆ ف تهەئە نگلسه لانگواگە، ففتهئە دتۆن. (2011). رەترەڤەد دەجەمبەر 7 2021 فرۆم [1]
- ^ برتاننجا، تهەئە دتۆرسئۆ فئە نجیجلۆپاەدا. "ەپددیمە". ئەنجیجلۆپەدا برتاننجا، 22 ژون. 2018، [2].ئا ججەسسەد 6 دەجەمبەر 2021.
- ^ ا ب ج بەتتس، ژ.، دەساخ، پ.، ژۆهنسۆن،ئە .، ژۆهنسۆن، ژ.، کۆرۆل،ئۆ .، & کروسە، د.ئە تئا ل. (2017).ئا ناتۆمی & پهیسۆلۆگی. حۆوستۆن، تەخاس:ئۆ پەنستاخ جۆللەگە، رجەئو نڤەرستی،
- ^ ستارر، ج.، & مجمللان، ب. (2010). حومان بۆلۆگی (8تهئە د.). پاجفج گرۆڤە، جئا: برۆۆکس/جۆلە پوبلسهنگ جۆمپانی.
- ^ سۆلۆمۆن،ئە .، مارتن، ج.، مارتن، د.، & بەرگ، ل. (2015).بۆلۆگی. ستامفۆرد: جەنگاگە لەارننگ.
- ^ جۆستانزۆ، لندا س. پهیسۆلۆگی. سختهئە دتۆن،ئە لسەڤەر، 2018.
- ^ مجکنلەی، م.، &ئۆ 'لۆوگهلن، ڤ. (2011). حومانئا ناتۆمی (3ردئە د.). نەو یۆرک، نی: مجگراو-حلل
| نەتەوەیی | |
|---|---|
| یێن دن | |
