قەپسوولا بۆومان
قەپسوولا بۆومانئا ن ژی قەپسوولا گلۆمەرولێ (بئی نگلیزی: بۆومان'س جاپسولە / گلۆمەرولار جاپسولە)
نەفرۆن بئە سلێ خوە ژ لوولەکەک پێک تێ. سەرێ لوولەکا نەفرۆنێ گرتی یە کۆتاهیا لوولەکا نەفرۆنێ ژی ب جۆگا بەرهەڤکرنێ ڤە گرێدایی یە. سەرێ کۆر ب شێوەیێ کۆڤکئا ن ژی ب شەوەیێ فینجانێ یە، گلۆمەرولێ دپێچینەئوو وەکی قەپسوولا بۆومان تێ ناڤکرن.[1][2]
ئەڤ پێکهاتە جارا پێشین د سالا 1841ێ دە ژئا لیێ زانیارێئی نگلیز وللام بۆومان ڤە هاتیە کەشفکرن لۆمائە ڤ پێکهاتە ب پاشناڤێ ڤی زانیارێ هاتیە ناڤکرن[3] لێ هن جاران ل دەوسا قەپسوولا بۆومان، پەیڤا قەپسوولا گلۆمەرولێ ژی تێ بکارانین.
قەپسوولا بۆومانئوو گلۆمەرول ب هەڤ رە وەکی تەنۆلکەیێ گورچکێ تێن ناڤکرن. تەنۆلکە د تووکلا گورچکێ دە جه دگرن.[4] شلەیا ژ گلۆمەرولێ هاتیە پارزوونکرن، دهەررکە ناڤ قەپسوولا بۆومان.[5] شلەیا پارزوونبوویێ ژ قەپسوولا بۆومان بەر ب لوولەکا بادایی یا نێزیکی ڤە تێئا راستەکرن.[6]
پێکهاتەیا قەپسوولا بۆومان
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]قەپسوولا بۆومان ژ دو چینان (تەباقە) پێک تێ. چینا ناڤی (بئی نگلیزی: ڤسجەرال لایەر)ئوو چینا دەرڤەیی (بئی نگلیزی: پارەتال لایەر)
چینا ناڤی گلۆمەرولێ دپێچەئوو راستەراست ل سەر گلۆکا موولوولەیان دە درێژ دبە.[7] چینا ناڤی ژ خانەیێن تایبەتئێ ن ب ناڤێ پۆدۆسیت (ب لاتینی: پۆدۆجیتەس)، چینا دەرڤەیی ژی ژ رووکەشەخانەیێن پەهنئێ ن سادە (بئی نگلیزی: سمپلە سقوامۆوسئە پتهەلوم) پێک تێ. د ناڤبەرا هەردو چینان دە ڤالاهیا قەپسوولێ هەیە. حەر کۆ خوین د گلۆکا موولوولەیان دە دەرباس دبە، مادەیێن تیواوەئوو ئا ڤا ناڤ خوینێ ژ گلۆکا موولوولەیان تێن پارزوونکرنئوو دەرباسێ ڤالاهیا قەپسوولێ دبن.[8] توئە رکێ چینا دەرڤە ب پارزوونکرنا پلازمایێ نینئە .[9]
خانەیێن پۆدۆسیتئێ ن چینا ناڤی نچکێن درێژ لخوە دگرن. ژ نچکێن پۆدۆسیتان رە پەدیسەل تێ گۆتن (پەدجەللوس= پیێ بچووک). پەدیسەل دەردۆرا موولوولەیێن گلۆکێ دپێچینن بۆ دەستەک بدن دوارێ موولوولەیان، لێ تەڤاهیا موولوولەیێن خوینێ ب پەدیسەلان داپۆشی نینئە . د ناڤبەرا پەدیسەلان دە قەلیشتۆکێن زراڤ هەنەئوو وەکی گەلیشتۆکێن پارزوونکرنێ (بئی نگلیزی: فلتراتۆن سلتس) تێن ناڤکرن. مادەیەن ناڤ پلازمایا خوینێ د قەلیشتۆکێن پارزوونکرنێ دە دەرباسێ ڤالاهیا قەپسوولە دبن. حەروسا موولوولەیێن گلۆکێ ژی کونکدار ن،ئا نگۆ ژ بۆ پارزوونکرنا مادەیان ل سەر موولوولەیێن گلۆکێ دە کونک (بئی نگلیزی: پۆرە) هەنە. قەلیشتۆکێن پارزوونکرنێ یێن پۆدۆسیتانئوو کونکێن موولوولەیێن گلۆکێ وەکی پەردەیا پارزوونکرنێ یا گلۆکا موولوولەیان تێ ناڤکرن.[8]
مەزناهیا قەلیشتۆکێن پارزوونکرن رێ ل بەر پارزوونبوونا مۆلەکولێن گرئوو خانەیێن خوینێ دگرە. وەکی میناک پرۆتەینائا لبومینئوو خانەیێن خوینێ یێن خرۆکا سۆرئوو پەرکێن خوینێ، نایێن پارزوونکرن. مۆلەکولێن هوورکئێ ن وەکیئا ڤ، خوێ، گلوکۆز، اسیدێنئا مینی،ئو رە، ڤیتامینئوو هڤد ب هێسانی تێن پارزوونکرن.[9]
ب پارزوونکرنا خوینێ، هنەک ژ شلەیا پلازمایێ خوینێ، ژ پەردەیا پارزوونکرنێ دەرباسێ ناڤ قەپسوولا بۆومان دبە. شلەیا پارزوونبووییئێ دی وەکی شژوو (بئی نگلیزی: فلتراتە) تێ ناڤکرن. شژوویا ناڤ ڤالاهیا قەپسوولا بۆومان، هێ نەبوویە میزئوو دشبە پلازمایا خوینێ.[10] لێ دڤێ د ناڤ شژویا پلازمایا مرۆڤەک تەندروست دە پرۆتەینێن گرئوو خرۆکێن سۆر تونە بن.
چاڤکانی
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]- ^ ریە، ج.، وسە، ر.، ژوروکۆڤسک، ڤ.، دەساخ، ژ.، جهۆ، ژ.، &ئا ڤسسار، ی. (2017).بۆلۆگی. حۆوستۆن، تەخاس :ئۆ پەنستاخ جۆللەگە، رجەئو نڤەرستی،
- ^ واوگه،ئا .، گرانت،ئا .، جهامبەرس، گ.، رۆسس، ژ.، & ولسۆن، ک. (2014).رۆسسئا ند ولسۆنئا ناتۆمیئا ند پهیسۆلۆگی ن هەالتهئا ند للنەسس (12تهئە د.).ئە دنبورگ:ئە لسەڤەر.
- ^ برۆۆکەر، ر.، ودماەر،ئە .، گراهام، ل.، & ستلنگ، پ. (2017). بۆلۆگی (4تهئە د.).
- ^ فۆخ، ستوارت Iرا.حومان پهیسۆلۆگی. مجگراو-حللئە دوجاتۆن، 2016.
- ^ گویتۆن،ئا .ئا ند حالل، ژ.، 2011.گویتۆنئا ند حالل تەختبۆۆکئۆ ف مەدجال پهیسۆلۆگی. پهلادەلپها: ساوندەرسئە لسەڤەر.
- ^ بەتتس، ژ.، دەساخ، پ.، ژۆهنسۆن،ئە .، ژۆهنسۆن، ژ.، کۆرۆل،ئۆ .، & کروسە، د.ئە تئا ل. (2017).ئا ناتۆمی & پهیسۆلۆگی. حۆوستۆن، تەخاس:ئۆ پەنستاخ جۆللەگە، رجەئو نڤەرستی،
- ^ سەمبولنگام، ک.،ئا ند پرەما سەمبولنگام.ئە سسەنتالسئۆ ف مەدجال پهیسۆلۆگی. 6تهئە د.، ژایپەە برۆتهەرس مەدجال پوبلسهەرس، 2012.
- ^ ا ب مجکنلەی، م.، &ئۆ 'لۆوگهلن، ڤ. (2011). حومانئا ناتۆمی (3ردئە د.). نەو یۆرک، نی: مجگراو-حلل
- ^ ا ب رۆبەرتس س. حومان پهیسۆلۆگی. گلۆبال مەدا، 2007.
- ^ جامپبەلل، ن.ئا .، & رەەجە، ژ. ب. (2008). بۆلۆگی (8تهئە د.). سان فرانجسجۆ، جئا: بەنژامن-جوممنگس پوبلسهنگ جۆمپانی.