بۆ ناوەڕۆک بازبدە

تاەکوۆندۆ

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
تاەکوۆندۆ
태권도 ل سەر ویکیدانەیێ بگوهێرە
  • جورەیێ وەرزشان ل سەر ویکیدانەیێ بگوهێرە
وەلات
بگوهێرە - ویکیدانەیێ بگوهێرەبەلگە

تاەکوۆندۆ (ب کۆرەیی (هانگول): 태권도، ب هانگا: 跆拳道)، وەرزشەکە شەری یە کو ل باشوورێ کۆرەیێ هاتیە چێکرن.

تاەکوۆندۆ یەک ژ هونەرێن شەری یێن کەڤنەشۆپی یێن کۆرەیی یەئوو ژ هێژ بێتر هونەرەکە تەکانە یا لاشی یە.ئوو ئە ڤ وەرزەشا ل کۆرەیێ خویا بووئوو زێدەتری 2000 سال هاتیە ناسکرنئوو خەلکێ وێئا فراندنئوو وێ ب پێش خستن وەکئا موورەکە خوەپاراستنێ ب سەدەما پرربوونا شەرێن ناڤخوەییئوو زەهمەتیا ژیانێ د ناڤا جانەوەرێن دژوار دە، دا کو مرۆڤێ کۆرەیی نەچار ما دئا موورەکە دە بفکرە، دا کو ل دژیئێ ریشکەرانئوو ل دژی جانەوەران، یێن کو دەست پێ کرن ژ وان شێوەیێن خوەپاراستنئوو بجەگەرا لەزگین فێر ببن خوە پپارێزنئوو تەڤلی کو وەرزەشا تاەکوۆندۆ ب پێنان بئا وایەکی مەزن خوە پشت راست دکە، لێ چاوا بە بکارانینا کولمان ژی پاشگوه ناکە.ئوو ب بۆرینا سالان رە کاریبوو ببە وەرزەشەکئۆ لیمپی یا فەرمی د لیستکێنئۆ لیمپی دە ل سالا 2000،'ان، یا کو ل باژارێ سیدنەیی یائا وسترالیایێ پێک هات، پشتی کو وەرشەشەک پێشبرک دئۆ لیمپیاتێن بەرێ دە بوو، یا کو هەر باژارێ سیۆلئا کۆرەیی بەرشەلۆنا Iسپانیئوو ئا تلەنتائا مریک وێ همبێز کر.

تاەکوۆندۆ بئە سلێ خوە ژ دیناستیا دەستهلاتدارئا ل باژارێ کۆگوریۆ ڤە دچە، ل ور هونەرا تاەکوۆندۆ ژ بۆ پاراستنا خوە ب خوەزایێ کەڤنەشۆپی دگرە کو د رێوورەسمێنئۆ لی دە ل سەر ریتمێن موزیکێ کو د وان دەمان دە تێنە ناسکرنئوو د مێرئوو زارۆک، ژنئوو کالئوو پیر دە د هەزکرنا تەڤگەرێن خوە دە ژ یەکئا لی ڤەئوو ژ بۆ پاراستنا خوە-پاراستنێ ژ هێلا خوە ڤە تێ دە کشاندیە.ئا لیەک دن.

گاڤا کو هونەرا تاەکوۆندۆ د پادیشاهیا کۆگوریۆ دە دەرکەتیە هۆلێ، هوون د پادیشاهیا سللا یا ل باشوورێ رۆژهلاتا کۆرەیێ دە 20 سال بەرێ ژ کۆگوریۆ دەرکەتن، کو ل پایتەخت، کونگۆ، سەللا دو ستاتو یێن بوددها دیتن د رەوشەک شەر دە ل سەر گەورا گیشتی (کۆ ماکەنگ)،ئوو بەلگەیێن کەڤنارئی سبات کرن حاوارنگدۆ ب وەرزیشێ تاەکوۆن نە تەنێ وەکی قورمەک ژ بۆ بەرەڤانیا خوە لێ بەلێ وەکی چاندەک کەڤنەشۆپیئوو چالاکیا وەرزیشێ یا رۆژانەئە لەقەدار بوو.

[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]
وێنە:ناڤلێکرن
تکد.پنگ

واتەیا پەیڤا تاەکوۆندۆ:

[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]

یەکەم پێشگۆتنەک (تا)، کو لنگێ ڤەدبێژە،ئوو ئە ڤ رێویتی د ناڤ پێلاڤێن لیستکێن دنئێ ن خوە-پاراستنێ دە تێتە کرن،ئوو ئە و بەهرەمەندیا کارانینا لنگێ، کو تاەکوۆندۆ ژ هەڤوودو ڤە تێتە دیار کرن.

رێزەیا دویەم (کوان) تێ واتەیا گرپێ دەستان. پێلا سێیەمین (دو) تێ واتەیا رێبازێ وێئوو ناڤێن لیستۆکێن دنئێ ن وەکی ژودۆ،ئا کدۆ، کەندۆئوو یێن دن تێتە ناڤ کرن.

ل گۆری ناڤگینیائۆ ریژینال، وەرگەرا تەوانگێ یائە رەبی یا ڤێ پەیڤێئە ڤئە :ئا وایێ لنگێئوو فستقێ .. وەکی کو دیارئە ، وەرگەرا وێژەیی نایێ واتەیا پر. وەکی کو ژ بۆ وەرگەراندنائا رمانجکری یا ڤێ پەیڤێ، وەکی تەرمەک ماتەماتیکیئە و تێ واتەیا شێوازا گولەبارانکرنئوو لێدانێئوو ب گەلەمپەریئە ڤ تێ واتەیا هونەرا خوەپاراستنێ ب کارانینا لنگئوو فستقێ. .

رێبازا تاەکوۆندۆ، شێوەیێئوو تایبەتمەندیێن

[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]

ئەڤ سپۆرێ پرانیا تایبەتمەندیێن خوە ژ دبستانا کۆرەیی د شەر دە دگرە،ئوو ئە ڤ تایبەتمەندیێن هانێ دکارە د تایبەتمەندیێن ژێرین دە وەرن کورت کرن:

دبستانا کۆرەیی ل سەر گاڤێن بەربچاڤئێ ن لەزگین تێنە دامەزراندن، ژ بەر ڤێ یەکێ گاڤ لئە ردێ رۆناهیئوو نەباوەر ن. حەر وەها،ئە ڤ دبستان راستەراست ب چەکان ناپەیڤە، ژ بەر ڤێ یەکێئە م دبینن کو تاەکوۆندۆ چەکێ بکار نایینە. د دەربارێ دبستانا کۆرەیی دە تێتە زانین کوئە و ب گرانی ل سەر زڤران رادوەستە ژ بەر کوئە و تایبەتمەندیەک دیار د وێ دە یەئوو تاەکوۆندۆ بکار تینە کو ژ دەستێ بێترئێ ریش بکەئوو ئە ڤئە یا کوئە و ژ یێ دن جودا دکە ژ بەر کو لنگ دەما کو پونج دکەڤە دەستێ دژبەرێ.

مینا هەموو لیستکێن خوەپاراستنێ،ئە و گەلەک ژێهاتی، هونەرئوو تشتێن دن هەنە کو لیستک لیستکێ ژ لیستکێن پێشبازگەرئێ ن دن رە جوودا دکن،ئوو تاەکوۆندۆ د پێنج بەشێن گرینگ دە دابەش دبە:

پێشین: زانەبوونێن بنگەهینئا ن بنگەهێن تاەکوۆندۆ.

دویەم: کۆمێن شەرکەرئێ ن خەیالی،ئا ن باسکێن. یا سێیەمین: ماچێن پێشبازدەست،ئا ن شەر د پێشبازیان دە. ئۆورتهارەمین: سترەەتەرێ کۆلانان. یا پێنجەمین: تاەکوۆندۆ سهۆو.

پرۆتەججۆنەستکد.ژپگ

پێشبازکار جلووبەرگەک تاەکوۆندۆ ب ناڤێ (دۆپەج) ڤەدهەوینن،ئوو پێشبازکار پێدڤی یە کو پێڤەکی پێڤەگر بپەیڤن ژ بۆ وێ:

1- پارێزگەرا سینگێ (حوجۆ)

2- پارێزگەرا لنگان

3- پارپزگەرا بن قاییشێ

4- پارێزگەرا ملان

5- پارێزگەرا سەری

6- پارێزگەرا درانان

7 - پارێزگەرێن دەستانئێ ن دەستان،ئوو ئا موورێن پاراستنێ یێن ژۆرین پێدڤی یە کو ب تایبەتمەندیئوو رێزکێن لهەڤهاتی یێن ژ هێلا فەدەراسیۆنا تاەکوۆندۆ یا جیهانێ ڤە وەرە پەژراندن بکن.

قانوونێن تایبەتی د لیستگەهێ دە

دبێ کو لیستکگەه ژئا ستەنگان خالی بەئوو راستەرد بەئوو ب تەختان یان ژی جلک یان ژی تشکی نەرمک نخوماندی بە. زەڤیا لیستکگەهێ دبێ کو 12*12 مەتران بەئوو ئە و ژی دابەشی: جهێ لیسکێئوو هەکەمئوو دو لیستکڤان ل سەر نئوو زەڤیا وێ 8*8 مەترانئوو ب خیزەکە سپی تێ سینۆرکرن پە´نبوونا وێ 7،5 سم جهێئە ولەییێ 2 مەتەر ژ هەرئا لی کی ڤە کەتنائە ردێ د دەما لیسکێ دە قەدەخە یە

زەڤیا ستادیوومێ 12 * 12 مەترە دابەش دبە: قادا لیستکێ جیهێ کو судиەرئوو لیستکڤان لێ دژینئە . قادا وێ 8 * 8 مەترە یەئوو ژ هێلا خەتا سپی ڤە تێتە گۆتن کو ب درێژاهیا 7.5 جم یە. حەرێمائە ولەهیێ ژ هەرئا لیی 2 مەترە یە. دەما کو لیستن نە کەتئە ردێ

1. سپی

2. زەر ل دو پلەیان تێ دابەش کرن 3. کەسک د دوئا ستان دە دابەش دبە 4. بلوەین ل سێ پۆلان تێ دابەش کرن 5. سۆر د سێ پۆلان دە تێ دابەش کرن 6. رەش د 9 پلەیان دە تێ دابەش کرن

حەوجەداریێن سەرکەفتنێ د وەرزەشا تاەکوۆندۆ دە

[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]

لاشنەرمی، لەز، هێز، خوەباوەری، خوەراگرتن، تەرکیز،ئوو لەزبوونا زووڤەگەرێئوو موبارە لیستنئوو لەزبوونا بێهەمدی

یەکیتیێن فەرمی یێن وەرزەشا تاەکوۆندۆ

[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]

دو فەدەراسیۆنا هەری گرینگئێ ن لیستکێئە ڤ ن:

جیهانێ : وتف : کۆمەلەیا هەری پۆپولەرئوو ناسکری یا جیهانێ، کو وەکیئە ندامێ کۆمیتەیائۆ لیمپیادێ یا ناڤنەتەوەیی تێ ناسکرن.

Iتف : فەدەراسیۆنا تاەکوۆندۆ یا کەڤنارئا تاەکوۆندۆ یەئوو وەکیئە ندامێ کۆمیتەیائۆ لیمپیادێ یا ناڤنەتەوەیی نایێتە قەبوول کرن.