Here naverokê

Pêvek:soranî-kurmancî/n

Ji Wîkîferhengê
Amadekar: Husein Muhammed

Aa · Bb · Cc · Çç · Dd · Ee · Êê · Ff · Gg · Hh · Ii · Îî · Jj · Kk · Ll · Mm · Nn · Oo · Pp · Qq · Rr · Ss · Şş · Tt · Uu · Ûû · Vv · Ww · Xx · Yy · Zz

Çavkanî


N n (ن)

[biguhêre]

-n 1) ne (forma dema niho ji lêkera "bûn" bo kesên duyem û sêyem yên pirrjimar dema peyva ji berî wê bi tîpek dengdar bi dawî bêt): Êwe mamosten Hûn mamoste ne; Ewan frensîn Ew frensî ne 2) paşbendika dema nihoyî bo kesên duyem û sêyem yên pirrjimar ger rayê lêkerê bi tîpek dengdar bi dawî bêt: Êwe eken Hûn dikin, 'Elî û 'Arif nalên Elî û Arif nabêjin

na na, ne, no, nexê, nexêr, dijw belê, erê, be, e, a, ba

na- 1) na- (pirtikek e di dema nihoyî de dikeve destpêka lêkeran û wateya ne-erênî didiyê): nabim nabim, nakey nakî, naxwa naxwe, naçîn (em) naçin, nakirin nakirrin 2) ne- (pirtikek e dikeve destpêka hin rengdêran û hin navdêrên ji rengdêran çêkirî û dijwateya wan ji wan çêdike): naşîrîn neşirîn, tal; napak nepak, nepaqij, nebijûn, pîs, kirêt; narastî nerastî; namirovî nemirovî (Agadarî: Tenê hin peyvên wiha hatine çêkirin di vê ferhengê de hatine rêzkirin ji ber ku di têgihiştina pirraniya peyvên wiha de kurmancîaxiv dê ti zoriyê nekêşin.) 3) kêm caran dikeve pêşiya hin navdêrên ne ji rengdêran çêkirî û wateya "bê" didiyê: naumêd bêhêvî, bêçare, bêumêd.

naba neku, ne ku: Naba neyet Neku neyê

nabedil nebidil, nexwaz, dilnexwaz

nabût nebût, topavêtî, îflaskirî, ji alî aborî ve ketin rewşek kembax / xirab

nafek navik, kuna / qula li zikê mirovan

~ birîn navik birrîn, benê dirêj yê bi navika zarrokan ve piştî welidîna wan birrîn

~ kewtin navik ketin, zik êşîn ji ber westîna / tehibîna bi taybetî ji ber hilgirtina / rakirina tiştên qurs / giran

nahiye E nahiye, bajarok

Nahî bn Nahîde

Nahîde Nahîde, Venûs (planet)

-nak -nak, -dar, bi- (paşpirtikek e dikeve dawiya hin navdêran û rendêran jê çêdike): tirsnak, xeternak, samnak

nal nal, pêlava / sola / hespan, asinê dixwin binpiyên hespan daku birêveçûna wan ne jandar be

nalandin nalîn, axîn û oxîn kişandin, ofîn, ji ber janan / xeman dengên nexweş ji xwe anîn

nalbend nalbend, nalkar, kesa/ê karê wê / wî nalandina / nalkirina hespan e

nalbendî nalbendî, nalkarî, karê / pîşeya nalandina / nalkirina hespan

nalbeng bn nalbend

nalçe nalçe, bizmarên nalan

naldar naldar, nalkirî, binal

nale, nalenal nale-nal, nalîn, dengên nalînê

nalîn bn nalandin

nam I bn yan, ya

nam II (F: nav): Be name Xwa! Bi Xwedê! Bo Xwedê! Bi navê Xwedê!: Be name Xwa zor zîrek e! Bi Xwedê pirr zîrek e!

nam- min na-: nambînî min nabînî, namgirê min nagire, namkujin min nakujin

naman- me na-: namanbînî me nabînî, namangirê me nagire, namankujin me nakujin

name 1) name, kaxez, mektûb, rîsale, peyama bo kesekî hatiye şandin / hinartin 2) name: belgename; rojname; pirtûk

nameber nameber, peyamber, postevan

namexane pirtûkxane, cihê pirtûk lê tên xwendin / deynkirin; pirtûfiroşxane, dikana pirtûkan, cihê pirtûk lê tên firotin; rojnamexane, cihê rojname lê tên xwendin yan firotin

namîlke namilke, belavok, pamflet

namo biyan, xerîb, derekî, derveyî

namobar biyanbar, biyanbûyî, biyankirî, jêdûrketî, jêqutbûyî, jêqutkirî

namobarî biyanbarî

namoyî biyanîtî, xerîbî, derekîtî

namûs namûs, rûmet, şeref, qedir, qîmet

nan I nan, non; xwarin, zad

~î beyanî taşt, têşt, xwarina spêdeyê

~î êware şîv, xwarina êvarê

~î nîwero firavîn, xwarina nîvro

~ kirdin nan pehtin

~ pêwe dan nan li tenûrê dan, nan di tenûrê de patin / pehtin

nan II [-nê-] danîn, danan, deynan; bi cih kirin; çêkirin

nander nander, merd, mêvanperwer

nanewa nanpêj, nanvan, nançêker

nanewaxane nanxane, firne, cihê nan bo firotinê lê tê çêkirin

nanewe vedan, bi cih kirin (t dav û xefik)

nangên nandank, amanek e bo parastina nanî tê de

nanker nanpêj, nançêker

nankerî nanpêjî, karûbarên pehtina nanî

nankwêr nankor, neminetdar

nankwêrî nankorî

nanpêweder nanpêj (t kesa/ê nanî di tenûrê de dipêje)

nantal tema, çirûk, nemerd

nar nar, hinar, henar, darek e ku hin berhemên gilover dide ku pişkên wan yên xwerbar lib-lib in û di nav de ne di bin tîvilî / qelpî ve ne; berhemên van daran

nardin [-nêr-] şandin, hinartin, bi rê kirin, rewane kirin, virêkirin, şiyandin, nartin, dan birin

~ be şwên kesêk / şitêk şandin pey / dû kesekî / tiştekî

nardinewe veşandin, venartin, vehinartin, verêkirin, dîsan şandin / hinartin / nartin

narete gazi, bang, hawar, hewar

narinc narinc, pirteqalokên tirş

narincî narincî, rengê wek yê narincan

narincok narincok, rumane, granad, cûnek teqemeniyan e

nas:

~ kirdin nasîn, nas kirin

nasandin nasandin, dan nasîn, wa kirin ku kesek / tiştek bêt nasîn

naser naser, pispor, şareza, bispor, kesa/ê di babetekê / mijarekê de (pirr) zana

naserewe venaser, diyarker, xwiyaker

nasik bn nask

nasîn nasîn, niyasîn, nas kirin, zanîn ka filankes kî ye; nasîn, têkilî li gel kesekî hebûn

nasînewe venasîn, veniyasîn, nasîn, wek tiştek berê nas xwiya bûn

nask nazik, tenik, dijw qayim, qahîm

naskî nazikî, tenikî

naskole nazikok, pirr nazik

nasname nasname, belgeya / delîlên kesek / tiştek pê tê nasîn

nasran hatin nasîn, nas bûn, niyas bûn

nasraw naskirî; navdar

nasyaw nas, niyas, kesa/ê yan tişta/ê tê nasîn

nasyawî nasî, niyasî

naşî naşî, cahil, bêtecrûbe, nezan

naşîrîn kirêt; neşirîn

naşta: le ~ nexwer, kesa/ê yan lawira/ê ti tiştî naxwe (bi mecazî: pirr qels / lawaz)

naştin binax kirin, defin kirin, gorr kirin, spartin axê

nat- te na-: natbînim te nabînim, natgirê te nagire, natkujin te nakujin

natan- we na-: natanbînim we nabînim, natangirê we nagire, natankujin we nakujin

naûmêd bêhêvî, bêumêd

naw I nav; (di rêzimanê de) navdêr, substantîv

~ ziran ziyan gihan navê kesekî, nav(ê kesekî) bi xirabî derçûn

~ zirandin ziyan gihandin navê kesekî

naw II hindirr, hinav, hundurr, tê de; nav

~ be ~ car-car, carûbar, car-bar

nawaze nestêle, nestêleh, bêwêne, bênimûne, tek, yekane, yekta, unîk

nawbang navdarî, navûdeng [> benawbang]

nawbijî navbeynkarî

nawbijîker navbeynkar, kesa/ê diçe navbera du kesên pevçûyî daku aştî û silhê peyda bike

nawbijîwan bn nawbijîker

nawbiraw navhatî, navborî, navbirî, kesa/ê yan tişta/ê navê wê / wî li jor hatiye gotin

nawbire navbirr, navbirrk, tiştek ya ku tevaviyekê dike du pişk / parçe

nawçaw navçav, navbera herdu çavan

nawçe navçe, dever, herêm, cih, war; sektor

nawçewan enî, navçav

nawçeyî navçeyî, deverî, herêmî; sektorî

nawçîn: ~ kirdin kusandin, jê birrîn (t pelgên tûtinê)

nawdar navdar, binavûdeng, meşhûr, kesa/ê yan tişta/ê pirr tê nasîn

nawdarî navdarî, navûdeng, meşhûrî, binavûdengî

nawdes, nawdest kef(a destî), lep(a destî)

nawekî 1) navkî, navmalî

nawend 1) navend, merkez 2) navgîn, alav, amûr

nawendî 1) navendî, merkezî 2) serekî 3) navincî, normal

nawendyar navbeynkar, avakera/ê sulhê di navbera du aliyan de

nawendyarî navbeynkarî

nawerast 1) navîn, navî, navendî: Rojhelatî Nawerast Rojhilata Navîn 2) nîv, nîvek: Le nawerastî mangî dû da hat bo laman Li nîveka meha duyê hat nik me

nawere bn nawsik

nawerok naverok, tiştên tê de

nawewe hindirrîn, navîn, hinavîn, hinavî, hindirrî, navxweyî

nawgel navran, navling, navpî

nawincî navincî, (ji sêyan) ne ya yekem û ne jî ya dawîn, ne ya destpêk û jî ya dawî

nawk bn nawuk

nawko gelemper, giştî, ya hemiyan

nawling bn nawgel

nawmişt bn nawdes

nawnîşan navnîşan, adres

nawpare têkirî, têde, di nav de, pêre, pêve

nawpençik navpencik, diyafram

nawpişte ûcax, ejdad, binyat, binemal

nawqed navteng, newq, kemer

nawsik hinav, ûr, 'ûr, rîvî, rîvîk, pişkên leşî yên di zikî de

nawşan navmil, pişka piştê ya dikeve navbera herdu milan

nawtêlane cihêz, ciyazî, rehal, rihêl, qelen, dermalî

nawtiwêl bn nawçewan

nawuk navik; pişka navîn / hindirrîn ya hin tiştan: nawke şûtî navika zebeşî; tov / kakil / berik / tovik (yên hin fêkiyan); hw bn nafek

nawûawaze bn nawbang

nawûnatore navên xirab

~ lê nan navên xirab lê kirin, bi navên xirab bangî kesekî kirin, bi navên xirab basa kesekî kirin

nawûnîşan 1) navnîşan, adres, navûnîşan 2) salox, salix, navnîşan, teswîr

nawxo hindirrîn, hundurrî, navxwe, xwemal, daxil(î): şerî nawxo şerrê hindirrîn, şerrê navxwe, wezaretî karûbarî nawxo wezareta karûbarên hindirrîn

nawxoyî navxweyî; hindirrîn, hundurî

nawzik bn nawsik

nax nav, nêv, hindir, kûrî, daxil, têde: ~ derûn kûriya dil

naxoş nexweş; nesax

naxoşî nexweşî; nesaxî

naxun bn nînok

naxunek kirr, kirrkirr

~ lê dan kirrandin, kirritandin, kirr-kirr xwarin / gezandin

naxunekder kirrîner, kirritîner, ya/yê tiştan dikirrîne

nay 1) ney, bilûr, bilûl (alavek muzîkê ye) 2) silk; rûl, qamîş, çîqik

nay- wê na-; wî nagirim: naybînim wê / wî nabînim, naygirî wê / wî nagirî, naykujin wê / wî nakujin

nayab rind, hêja, berkeftî, jêhatî, nirxdar; kêmpeyda, kêmhe, tiştên ji ber kêmiya hebûna xwe binirx in

nayan- wan na-: nayanbînim wan nabînim, nayangirê wan nagire, nayankujin wan nakujin

nayjen neyvan, neyjen, kesa/ê li alava muzîkê ya ney dide

naz I naz, delal, berdilî, dilber, şirîn

naz II naz, meth, pesn, xwe bi tiştekî mezin kirin

~ pêwe naz kirdin xwe pê mezin kirin, xwe pê mezin hesibandin

nazan nezan

nazaw şil, terr

nazdar nazdar, dilber, berdilî, şirîn; nazdar, kesa/ê bi asanî dikare bixeyide yan bigirî ger her tişt li gor dilê wê / wî nebe

nazdarî nazdarî

nazenîn nazenîn, delal, xweşik, şekir-û-şirîn, xwînşirîn

nazîn xwe mezin kirin, xwe mezin hesibandin

nazker nazker, kesa/ê nazdariyan dike

naznaw naznav, xweşnav, navê bo nazê / pesnê li kesekî hatiye kirin; paşnav, navê malbatê yê ji hemî endamên malê re hevbeş

nazûnûz bn nazdar

 ne ne, na (nîşana ne-erêniyê / negasyonê), dw belê, erê, e, a, be, ba<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

ne- ne- (pêşbendikek e wateya negatîv dide lêkeran): nehat, nedeçû nediçû, nemdezanî min nedizanî

neba neku, ne wa be ku

nebada bn neba

neberd 1) rd çeleng, fêris, egîd, wêrek, gernas, biste, bisteh, xweşmêr 2) nd pevçûn, lêkketin, lêkdan, pevketin

neberdî çelengî, fêrisî, egîdî, wêrekî, gernasî, bistehî, xweşmêrî

nebez nebez, kesa/ê yan tiştê ti kes nikariyê

nabir ko, kuh, nebirr, deviknexweş

nebûnî 1) nebûnî 2) nebûnî hejarî, belengazî, feqîrî

nedar nedar, hejar, perîşan, feqîr, belengaz

nedîw 1) nedîtî 2) nediyar, nexwiya, neberçav

nedû kêmbêj, kêmsuhbet, kesa/ê pirr kêm diaxive

nefam nefam, bêfam, nefehm, bêfêm, negihiştî, kesa/ê tê nagihe, kesa/ê fam nake (t zarrok)

negenîw negihiştî, kerrik, fêkiyê hê negihaye wê heyama peresîna xwe ku kêrî xwarinê bêt

negîraw negirtî

negor neguherr, neguhorr, tişta/ê naguherre

neguncaw kêrnehatî, bêkêr, nekêrhatî

nehat 1) nehat, hatina xwe bi cih neanî 2) bela, bûyerek xirab / hêvînekirî

nehatî 1) nehatî, ya ku nehat; tu nehatî 2) mixabin, çi heyf e ku

nehêl nehêl, tişta/ê ku rê nade tiştek dî, dij-: topî firokenehêl topa dij-firoke

nehêlan nehêlan, nehêştin, nehiştin, nehêliştin, rê nedan, rê li ber girtin, destûr nedan, asteng kirin

nefel nefel (giyayek e)

nefir borû, lûlî, lûle (alavek muzîkê ye)

nefrîn nifrîn, kerb, kîn, nalet, xezeb

negbet bextreş, bêsiûd

negbetî bextreşî, bêsiûdî

negrîs rezîl, riswa; çill, çepell, çirûk

negrîsî rezîlî, riswayî; çillî, çepellî, çirûkî

neheng neheng, hût, cûnê mezintirîn candarên deryayî

nejad nijad, ejdad, binyat, rêgez, nifş, tov, tuxm, serekanî, serçav

nejadî 1) nijadî, ejdadî, binyatî, rêgezî, nifşî, tovî, tuxmî 2) resen, heqîqî, orijînal, serekî

nejadperest nijadperest, rêgezperest, rasîst

nejadperestî nijadperestî, rêgezperestî, rasîzm

nejnew kerr, nebihîz, kesa/ê (baş) guh li dengan nabe

nejnewa neguhdar, kesa/ê bi gotina / fermana / şîreta kesek dî nake

nejnewayî neguhdarî

nek ne, ne ku, nek: Min awim dewê, nek nan Min av divê, ne nan

nekeroz hên, hênik, hîn, hûnik, tişta/ê ne zêde sar û ne jî zêde germ

nekute! nemînî! qeda li te bikeve! Xwedê te nehêle!

nem- min ne-: nemwut min negot, nemkird min nekir, nemxward min nexwar

nemam şiv, şivik, şitil, dara kêmtemen

neman neman, hindabûn, mirin, pûçbûn

neman- me ne-: nemanxwênd me nexwend, nemanbirjand me nebiraşt / nebirijand, nemanparast me neparast

nemande- me nedi-: nemandexwênd me nedixwend, nemandebirjand me nedibiraşt / nedibirijand, nemandeparast me nediparast

nemane- bn nemande

nemaw nemayî, tişta/ê nemaye

nemaze nemaze, nexasme, bi taybetî

nemde- min nedi-: nemdewut min nedigot, nemdekird min nedikir, nemdexward min nedixwar

neme- bn nemde-

nemir nemir, kesa/ê yan tişta/ê namire (t mecazî)

ne'na nane, ne'ne', mînt

nenasraw nenas, kesa/ê yan tiştê nayê nasîn yan zanîn

nene pîrê (bangkirina li dapîran)

neng 1) fihêt, fedî, şerm, hetik, eyb 2) kêmasî, kêmûkasî 3) rexne

nengdar 1) şermîn, şermok, fihêtker, fedîker 2) bikêmasî, netemam

nengname (wêjeya / hunera) qerf, henek, pêkenî, satîr, îronî

nenk dapîr, pîr, dayika / diya babê / diya kesekî

neperûşk pencirrk, pencik, nînok (t yên tûj yên firrindeyan)

neqar kevirkirr, berbirr, kesa/ê keviran / beran dibirre daku kêrî avahiyan / xaniyan bên

neqarî kevirbirrî, berbirrî

ner nêr, dw mê: nereşêr nêreşêr, şêrên nêr

nerandin nirrîn, dengê nirre-nirr (yên şêran û hin lawirên dî)

nerd kab, kabik, zar, nerd, tiştikek çaralî ye û li her alî jimarek ji yekê ta şeşê lê hatiye nivîsîn û ev tiştik tê hilavêtin û dema dikeve erdê jimara aliyê serî kîjan be li ber ya hevrikê wî tê ceribandin bo diyar bibe ka yê kê mezintir e ew bi ser ket

nerde tan, kozik, çeper

nerdeban pêstirk, pêpelûk, nerdewan, alavek e cihê danîna piyan li ser heye daku mirov pê hilkeve ser banî yan derek dî ya bilind

nerdên kabanê, zaranê, nerdanê, lîstika / yariya / baziya bi kaban / zaran / nerdan

nere ne, na, nexê, nexêr, dw erê, belê

nere, nerener nirre-nirr, dengê şêran û hin lawirên dî

ne'rete bn narete

nerît rêç, rêzik, rêbaz, nerît, edet, irf, irf û edet, dab, dab û nerît, şop, kevneşop

nerîtî rêçî, rêzikî, rêbazî, rêçikî, edetî, nerîtî, kevneşopî

nerm nerm, dw req

nermayî bn nermî

nerme nerme, cihê nerm: nermey ran nermeyê ranî, parçeya nerm ji ranî

nermenêşk hên, hênik, hewayê nerm

nermêtî bn nermî

nermî nermî, nermatî

nermîle bn nermole

nermîn nermîn, kesa nerm û narîn

nermole nermik, nermok

nerm-û-niyan nerm û narîn

nerm-û-nol nerm-û-nol, nerm û xweş

neskene bn zemîle

nesrîn nesrîn (gulek û navek keçan e)

nesû req, hişk; dijwar

neşm şêwaz, stîl, dirûv, darişt, awa, reng

neşmîle delal, rind, xweşik, berkeftî, jêhatî

neşter nişter (alava nojdaran ya emeliyatkirinê)

neşterger, neşterkar cerrah, emeliyatker

net- te ne-: netwut te negot, netbird te nebir, nethêna te neanî

netan- we ne-: netangirt we negirt, netanwîst we nexwest, netanjimard we nejimart / nehijmart

netande- we nedi-: netandegirt we nedigirt, netandewîst we nedixwest, netandejimard we nedijimart / nedihijmart

netane- bn netande-

netde- te nedi-: netdewut te nedigot, netdebird te nedibir, netdehêna te nedianî

nete- bn netde-

netewe netewe, milet, gel, xelk; nijad, ejdad, binyat

neteweperist neteweperwer, evîndara/ê neteweya xwe; neteweperest, kesa/ê neteweya xwe ji neteweyên din hêjatir dihesibîne

neteweperistî neteweperwerî; neteweperistî, nasyonalîzm

netil bn dij

newa I newa, awaz, melodî, stiran

newa II neba

newa III rehet, xweş, tişta/ê li gor dilê mirovî

newandin nizmandin, daînan, da-anîn, anîn xwarê, nizm kirin

newaxwên stiranbêj, newaxwîn, awazxwîn

newazişt nazdarî, xweşkirina dilê kesekî bi gotinên pirr xweş yên ne tam li gor rastiyê

newe nevî, torin, zarrokên zarrokên kesekî

newed not (90), nehwêt, nod, newhêt

newedemîn notem, notemîn, ya / yê / yên notê / notan

newedhemîn bn newedemîn

newek, newekû bn 1) nek; 2) neba

newêr newêr, tirsok, kesa/ê yan lawira/ê newêre

newî çal, kûrgeh, cihek biçûk yê ji derdorên xwe kûrtir

newîn 1) daketin, ketin, ketin xwarê, ketin jêr; noqîn, bin-ax yan bin-av bûn 2) dest avêtin (tiştekî), tiştek girtin: Newîm le qulfekey qorîkeke Min dest avêt çembilê çaydankî / Min çembilê çaydankî girt

newr bn newî

newroz newroz, nevroz, nûroj, cejna neteweyî ya kurdan û hin gelên dî yên îranî ku li 21ê adara her sala zayînî tê pîrozkirin û pê re salek nû ya newrozî (ango kurdî) dest pê dike

news nefs, hez, daxwaz, hewes

newsin nefsmezin, hesûd, kesa/ê pirr tiştan dixwaze

newş dirûv, nîgar, nexş, wêne, şêwe, awa

newşe bn honrawe

newt neft, petrol

newtî neftî, tişta/ê ji neftê yan bi neftê hatiye çêkirin; neftî, rengê keskî tarî

newîs necis, pîs, rezîl, riswa

newîstiraw neviyayî, nehezkirî, tişta/ê jê nayê hezkirin

newûtraw negotî, tişta/ê nehatiye gotin; nebêjber, tişta/ê nikare bêt gotin

nexêr na, nexê, nexêr, ne, no, dw belê

nexo bn neba

nexoş nesax, nexweş, nisax, xeste

nexoşewan nexweşvan, nesaxvan, perestyar, hemşîre, kesa/ê çavdêriya nexweşan dike

nexoşî nexweşî, nesaxî, xesteyî, nisaxî

nexş nexş, nîgar, dirûv, wêne, şikil

nexşandinewe nexşandin, dirûvandin, nîgarandin, şikilandin, dirûv / nîgar / nexş / şikil kirin

nexşaw nexşandî, nîgarkirî, dirûvandî, şikildar

nexşbend nexşbend, nexşker, kesa/ê nexşan çêdike

nexşdar nexşdar, binexş, dw sade, yekreng

nexşe 1) nexşe, xerîte 2) nexşe, plan, bername, program

nexşîn 1) nexşîn, binexş, nexşandî 2) delal, xweşik, spehî, rind, bedew

next piçek, kêm, ne gelek

nexwêndewar nexwendewar, kesa/ê nizane bixwîne

ney- wê ne-; wî ne-: neygirt wê / wî negirt, neysend wê / wî nestand, neyxwênd wê / wî nexwend

neyan- wan ne-: neyangirt wan negirt, neyansend wan nestand, neyanxwênd wan nexwend

neyande- wan nedi-: neyandegirt wan nedigirt, neyandesend wan nedistand, neyandexwênd wan nedixwend

neyane- bn neyande-

neyar neyar, dijmin

neyde- wê nedi-; wî ne-: neydegirt wê / wî nedigirt, neydesend wê / wî nedistand, neydexwênd wê / wî nedixwend

neye- bn neyde-

neyî 1) neyî, ya ku nîne 2) ne-erênî, negasyon, negatîv

nezan nezan, kesa/ê (ti tiştî) nizane

nezanraw nenas, tişta/ê nayê zanîn / nasîn

nezle serêş, serêşî

nezok nezok, stewr, jina zarrokan naîne

 

nezr bn nizir

nêçîr nêçîr, rav, seyd, şikar, rahêlan / dandû û girtina / kuştina lawirên kûvî

nêçîrewan nêxçîrvan, ravkar, şikarvan, seydvan

-nêj- rayê demên nihoyî ji lêkera naştin

nêjran binax bûn, defin bûn, bb naştin

nêjraw binaxbûyî, definbûyî; binaxkirî, definkirî

le, nêlenêl bn nêrg

nêr nêr, maskûlîn, dw mê; mêr, wêrek, biste, egîd, gernas; rz zayendnêr

nêrane mêrane, bi mêranî

nêrbaz nêrbaz, mêrgayî, nêrgayî zelamê têkiliyên cinsî bi zelaman re hene; sodomît

nêrbazî nêrbazî, mêrgan, nêrgan, sodomî

nêrdiraw şandî, hinartî, nartî, ya / yê ku hatiye hinartin; nûçegihîn, peyamnêr, ragihîner

nêreker nêreker, kerê nêr, dw maker

nêrekew nêrekew, kewê nêr, dw mêkew

nêremûk nêremûk, bîseksuel, kesa/ê têkiliyên cinsî hem bi jinan û hem jî bi zelaman re hene yan dixwaze hebin

nêremûkî nêremûkî, bîseksuelî

nêrer şîner, nêrer, hinêrer, birêker, virêker, kesa/ê yan aliyê tiştekî dişîne / dihinêre

nêrewan nêrevan, zêrevan, çavdêr, sehker

nêrg gurr, geş

nêrge karîte, kêran, max, garîte, darên serban xwe li ser digire

nêrgele qelûna avê

nêrgis bn nêrgiz

nêrgiz nêrgiz, nêrgis (cûnek gulan e, bot Amaryllidaceae, Narcissus poeticus)

nêrgizcar nêrgizistan, dera nêrgiz lê şên dibin / bûne

nêrî 1) nêrî, nêrîtî, maskûlînî 2) nêrî, bizinên nêr

nêrîne 1) nêrîne, maskûlîn 2) sereke, serekî: nêrîney aw rûbarê sereke (yê çemekî), xeta serekî ya avê

nêrraw bn nêrdiraw

nêske meşa hespan, gavên / birêveçûna hespan

nêw nav, nêv, navber

nêwan navber: le nêwan ême û êwe da di navbera me û we de

nêwanneteweyî bn nêwneteweyî

nêwdewlletî, nêwneteweyî navneteweyî, enternasyonal, karûbarê têkiliya ji yekî zêdetir neteweyan / gelan pê heye; navdewletî

nêwko navkom, lobî

nêwkogir navkomkar, lobîker, lobîst

nêwkoyî navkomî, têkiliyên navbera koman

nêze bn rim

nifş bn newş

nift, niftûniwê nipînû, pirr nû, aniha-derketî

nige bêrî, hêvî, daxwaz

nihêm zever, şiyan, taqet, hêz; zor, tade

nihêmbexş tdaeyî, bizor

nihên raz, nihên, sirr, surr, tişta/ê nediyar / nexwiya yan nayê zanîn

nihênbir razbirr, nihênbirr, sirrbêj, kesa/ê razan / sirran diyar dike, nepêbawer

nihênbîn razbîn, nihênbîn, sirrbîn, kesa/ê bi hinêra xwe ya der-siriştî dikare razan diyar / xwiya bike

nihênbînî razbînî, nihênbînî, sirrbînî, hinêra xwiyakirina / diyarkirina sirran

nihêngir razgir, nihêngir, sirrgir, razparêz, kesa/ê razan / nihênan diparêze ango nahêle diyar bibin

nihênî razber, nihênî, veşartî, nediyar, nexwiya

nihênpoş razpoş, nihênpoş, sirrpoş, kesa/ê yan tişta/ê dikare razan veşartî / nediyar bihêle / biparêze

nihênyar razyar, kesa/ê ji parastina razan / nihênan hez dike yan / û wan diparêze

nihom qat, tebeq, çîn

nij nij, noj, nişter, alava pêbirrîna leşî ji alî doktoran ve

nijar kelek [k-ya nerm wek kêm / kes], dîwarê bêserban yê ji keviran / beran hatiye çêkirin (t li dor zeviyekê yan ava coyekê)

nijdar nijdar, nojdar, cerrah; pizîşk, bijîşk, doktor, hekîm, luqman

nikandin kinîn, kinkin ji xwe anîn, kirin kinkin (t dema li ber girînê ye lê nagirî)

nike, nikehûr, nikenik (dengê) kinkin

nikûl haşatî

                      ~ kirdin hatî kirin, gotin filan tişt ne rast e yan ne wa ye

nim çip, dilop, lib (t dilopên baranê yên hûrik)

nimayişt nimayîş, pêşkêşî, pêşangeh

nimdar şil, dw ziwa, zuha

nime bn nim

nimebaran hûrebaran, baran hûr-hûr dibare

nimek 1) xwê, xweyê 2) minet

nimekbeheram bn nimekkwêr

nimekdan xwêdank, amana xwê tê de tê parastin

nimekkwêr bêminet, kesa/ê ji qenciya xelkê lê kiriye ne spasdar e

nimekkwêrî bêminetî

nimeknas minêkar, spasdar, minetkar, kesa spasiya xelkê dike bo qenciya li wî hatiye kirin

nimend betenî (nivîn)

nimendmal betenîçêker

nimendzîn sercil (cila li hespan / keran tê kirin)

nimînek bn nimûne

nimre jimare, nimre, reqem

nimûne nimûne, mînak, mîsal, modêl, prototîp

nimûneyî nimûneyî, mînakî, tişta/ê ku mînaka / nimûneya tiştine dî ye yan dikare bibe nimûne bo wan

niqandin axîn kişandin, kirin "ax"

niran (passîv ji nan II) hatin danîn / danan / deynan; bi cih bûn, hatin bicihkirin; çêbûn, diristbûn

nirk, nirke bn nalenal

nirkandin bn nalandin

nirkenirk bn nalenal

nirkûhûr bn nalenal

nirtûniwê nipînû, pirr nû

nirx nirx, biha, qîmet, fiyet

nirxdar nirxdar, bihadar, binirx, biqîmet, bihagiran, nirxbilind

nisar bn nizar

nisê bn sîber

nişêw nişîv, berjêr

nişîmen, nişînge jîngeh, nişîngeh, war, lêmangeh, cihê jiyana kesekî yan tiştekî

nişk nişk, zû, tavil, di cih de, bn kutupir

niştecê niştecî, niştevan

nişustî F şkest, têkçûn, derbe, dw serketin, serkeftin

niwale gurz, qeft, destik (t çilû yan pel yên bi hev ve hatine girêdan)

niwandin bn nivandin, razandin, wa kirin ku kesek binive / raze

niwê nû, nuh; taze, terr, teze dw kevn

niwêj nivêj, nimêj, lava, dua

niwêjen nûjen, modern, hevçerx, hevdem

niwêjga nivêjgeh, mizgeft, nimêjgeh, xaniyê / odeya bi taybetî bo nivêjan hatiye bijartin

niwêjî binivêj, binimêj, kesa/ê leşê wê / wî paqij e û kêrî nivêjkirinê tê

niwêjker nivêjker, nimêjker, kesa/ê misilman ya / yê pênc nivêjên xwe yên ferz rojane dike

niwêkar nûkar, piyoner; modernîst; reformîst

niwên nivîn (doşek, lihêf, betenî, balguh û hwd yên mirov li ser yan li bin dinive / radize, bi xwe dadide yan datîne bin serê xwe)

niwêner bn nuwêner

niwêroj newroz, nûroj, nevroz, (roja / cejna) sersala kurdan û hin gelên din yên îranî

niwêxwaz nûxwaz, reformîst; nûjenxwaz, modernîst

niwêxwazî nûxwazî, reformîzm; nûxwazî, modernîzm

niwêyî nûyî, nuhî, nûyîtî

nixun sernişîv, serberjêr, tişta/ê serê wê / wî li jêr û binê wê / wî li jor

niyan jêkvekêş, elastîk, fleksîbel

niyan cûnek giya ye

niyar I niyar, fikir, hizir, raman, pûnij

niyar II şano, dik, sehne, tiyatro

niyarî I niyarî, fikrî, ramanî

niyarî II şanogerî, karûbarên şanoyê / tiyatroyê

niyaz niyaz, niyet, nêt, daxwaz, hêvî

niyazkar niyazkar, hêvîdar, umêdewar

niye nîne, tine ye, niye

niza 1) tika, lava, rica, daxwaz, hêvî 2) nifrîn, nalet, hêviyên xirab

nizar nizar, betena / aliyê bersîber yê çiyayî / girikî, dw berroj

nizim bn nizm

nizir soz, soz û peyman, sond

nizîk nêz, nêzîk, nêzing, dw dûr

nizîkan: lem nizîkane (da) / bem nizîkane (da) li van nêzîkan, li van demên herî dawîn, ne ji mêj ve

nizîke nêzî, nêzîkî, derdorî, hema bêje, teqrîben: nizîkey sed kes nêzî sed kes

nizîkî nêzîkahî, nêzî, nêzîkî

nizm nizm, dw bilind

nizmayî bn nizmî

nizmî nizmî, nizmatî, dw bilindî, bilindahî

nizûle bn niza

nîga:

               ~ kirdin çav lê gerrandin, berê xwe danê, lê nerîn (bi lez û bez, ne kûr û dirêj)

<o:p> 

nîgadar 1) balkêş, mereqdar 2) nêrevan, zêrevan, çavdêr, sehker

nîgar nîgar, nexş, wêne, resim, fotograf

nîgarga, nîgarge nîgargeh, galerî

nîgargir wênegir, fotografer

nîgarkêş nîgarkêş, wênekêş, resam, resimçêker

nîgarxane bn nîgarga

nîgeran bitirs, nearam, bêhedan, biguman (ji ber ku ditirse dê belayek biqewime)

nîgeranî bêhedan, nearamî, nerehetî, tirs, şik, guman

Nîl Nîl, Çemê Nîl

nîl E bn heş

nîlufer nîlufer, sosina avî

nîm 1) nîv [1/2, 0,5] 2) nîv-nû, bikarînayî, destê duyê

nîmçe- 1) nîv-: nîmçedorge nîvgirav, nîmçemela nîvmela, nîvmele 2) qaşo, xwedêgiravî, hesaba xwe, bi qewlê xwe: nîmçeroşinbîr qaşo-ronakbîr, kesa/ê ne ronakbîr lê xwe ronakbîr dihesibîne yan xwe ronakbîr dide nasandin

nîmdaşt nîv-nû, bikarînayî, destê duyê, kevnenû

nîmekîşwer nîvkîşwer, nîvparzemîn, parçeyek ji parzemînekê

nîmrû hêkrûn, hêka di nav donî / rûnî de hatiye qelandin

nîmten kurtecakêt

nîn (em) ne, ne ... ne: Ême amade nîn Em ne amade ne

nînok nînok, neynûk, nênûk, tiştê bi serê tilan ve şên dibe û pişka wan ya zêde bi mûçinkan tê birrîn

nîre, nîrew co, cok, cihê av tê re diherrike (t bo ser / nav zeviyan)

nîreng sihir, cadûyî

nîrû zever, şiyan, hêz, hinêr, taqet, karîn, qiwet

nîrûdar bizever, bişiyan, bihêz, bihinêr

nîs nîn, tine, neyî, dw heyî, peyda

nîsan avrêl, nîsan, çarem meh ji salnameya romî

nîsanok nîsanok, gulek jîkurt / temenkin e li meha avrêlê / nîsanê peyda dibe û vedimire

nîsk nîsk (bot Lens culinaris)

nîşan nîşan, nîşe, not, îşaret, haje, hişyarî, sembol, remz

nîşane nîşanî, merasîma diyarkirina keç û kurrekî ji hev re berî ku bizewicin

nîşt bn nîştecê

nîştecê akincî, rûniştvan, şênî, kesa/ê li cihekî dijî

nîştecêtî akincîtî, rûniştvanî, şênîtî

nîştenî bn nîştecê

nîştiman niştiman, welat, warê bavkalan, welatê bavûbapîran

nîştimanî niştimanî, neteweyî, welatî

nîştimanperwer welatperwer, niştimanperwer, welatevîn, welatparêz, kesa/ê dilsoza/ê welatê xwe, kesa/ê ji welatê xwe hez dike

nîştimanperwerî welatperwerî, niştimanperwerî, welatparêzî, welatevînî, dilsoziya hemberî welatî / niştimanî

nîştimen niştimen, devera kêrî jiyanê tê, cihê mirov dikare lê bijî

nîştin bi cih bûn, sekinîn, niştin, rawestîn (t doz / şekira neheliyayî li binê çayê)

                      ~ mil yek pev çûn, xwe avêtin hev, lêk dan

nîştinewe dadan, veniştin (firroke li ser erdê bi cih bûn, firrinde li ser çeqê darê rawestîn û hwd)

nîw nîv (1/2, 0,5)

nîwawnîw 1) nîv-û-nîv, nîv no kesekî / aliyekî û nîva dî bo kesek / aliyek din 2) nîve, nîvî, nîv-tijî, bernîve, nîv-tijî û nîv-vala

nîweçil nîvco, nîvûnor, nîvî, netemam

nîwegiyan nîv-mirî

nîwego nîvgog, hemîsfer

nîwekol nîvkeliyayî; nîvkelandî

nîwero nîvro, nîro, nîvroj, nîva rojê, derdorî demjimêr 12 bi roj

nîweroxew xewa nîvro, nîvroxew, sîesta

nîwetîre nîvtîre, radîus

nîwîşk nîvişk, rûn, qeymax

nîxandin bên bi ser ketin, pirr westîn û dengê hilma wê / wî bilind bûn

nîzîk nêz, nêzîk

no neh (9)

no- nû-: nobûk nûbûk, bûka nû, bûka taze

nobend nûbend, gayê nû fêrî / hînî cotkirinê bûye

nobere nûxwirî, nûxurî, nexrî, nerxî, nixurî, nuxurî, zarrokê (t kurrê) yekem / mezin

nohem bn noyem

nohemîn bn noyem

nok nok, nuhk, nehk, nik

-nok -ok, -onek: paşbendikek e pê rengdêr ji hin navdêran tên çêkirin: tirsnok tirsok, tirsonek

noker xulam, berdestî, xizmetkar, berdestk

nokerî xulamî, berdestkî

nol bn nerm-û-nol

noma canî, canîk, ciwanîk (mehîna hê ne temen-temam e)

nomal nûmal, mala nû (t ya jin û mêrên nû-zewicî)

nomîne bn noyem

nore dor, gerr, sira: Norey kê ye? Dora kê ye?

norehêl bn norerist

norerist sira, dorerist

noş noş, nîç, afyet: Noş! (gotinek e tê bikaranîn dema du yan çend kes perdaqên xwe li hev didin û carinan pê re hêviyan dikin) Noşî giyanit bê! Noşî can(ê te) be! (Li te) afyet be!

                      ~ kirdin noşîn, vexwarin; nîç kirin

 

noşîn noşîn, vexwarin, nîç kirin (t alkol)

not nîşe, not, nîşan, nivîs

note I embar, dav, dab, bindav, serdav, cihê lêparastina tiştên neberdest

note II bn not

noyem nehem, ya / yê / yên nehê / nehan

noyemîn bn noyem

nozde nozde, nozdeh (19)

nozdehem bn nozdemîn

nozdemîn nozdem, nozdemîn, ya / yê / yên nozdê / nozdan

nukte E henek, qerf, pêkenî, tinazî, tirrane, galte

numre bn nimre

nuqte bn nuxte

nustin [-nû-] nivistin, raketin, razan, xew kirin, xewîn, xewtin, xeftin

nustû nivistî, razayî, raketî, di xew

nusxe E kopî, nisxe, jibergirtî

nuştan bn nuştanewe

nuştandin, nuştandinewe çemandin, tewandin, veçemandin, xwehr kirin

nuştanewe çemîn, tewîn, veçemîn, çemiyan, tewiyan

nuştawe, nuştawî çemî, tewî, veçemî, çemiyayî, tewiyayî, veçemiyayî, xwehr, xwar; pêldar

nuşte nivişt, nivişte, niviştî, tilism, tiberrk, tiştek e dua û lava pê ve tên xwendin yan li ser tên nivîsîn û kesên nesax bi xwe re hildigirin daku ta û nesaxiyên dî bela xwe jê vekin

nutuniwê nipînû, pirr nû, nû-derketî, nû-çêbûyî

nuw... bn niw

nuqlane nîşan, delîl (t yên belayan / xirabiyan)

nuqul şekirok, şirîniyên req

nuqum noq, niqim, nuqim, bin-avbûyî

                      ~ bûn noqîn, niqimîn, bin-av bûn

                      ~ kirdin noqandin, niqimandin, bin-av kirin

nuqurç qurrîncîk, qurrincik, quncirik, qurçî, nuquç, şidandina bi nînokan, kişandina (parçeyek ji leşî) bi nînokan / tilan

nuwandin nîşan dan, pêşkêş kirin, nimandin, raber kirin

nuwêner nûner, temsîlkar

nuwênerayetî nûnerî, temsîlkarî

nuwênraw nîşandayî, nimandî, pêşkêşkirî, raberkirî

nuxro bn nuxum

nuxşe nexşe, aqûbet: Nuxşet lê bêt Nexşe li (serê) te be! Aqûbet li te be! Înşellah nesîbê te jî wiha be!

nuxte nuqte, niqte, xal

nûç:

                      ~ birdin hilingivîn, likumîn, tehisîn, hilisîn, hilingiftin

nûçanewe çemîn, tewîn (ser); (çok) dan, vedan (erdê)

nûjen bn niwêjen

nûjenî nûjenî, modernîzm, hevçerxî, hevdemî

nûk serik (yê tûj yê pênivîskan / derziyê / şûjinê / rimê û hwd)

nûkandin kinîn, kinkinîn, bi dengê kin-kin girîn

nûke, nûkenûk (dengê giriyê) kinkin

nûkenûkker kinkinî, kesa/ê bi dengê kin-kin digirî

nûn I navê tîpa N di alfabeya kurdî-erebî de

nûn II qusûr, kêmasî, 'êb

nûqan (çav) neqîn, miçîn, niqîn, ketin ser hev, hatin girtin

nûqandin neqandin, miçandin, niqandin, girtin

nûqaw neqî, neqiyayî, çiçî, miçiyayî, girtî

nûqênraw neqandî, miçandî, niqandî, girtî

randin nirrîn, (dengê) nirrenirr jê hatin

-nûs -nivîs: çîroknûs çîrroknivîs, kesa/ê çîrrokan dinivîse, romannûs romannivîs, şanonûs şanonivîs

nûsan 1) zeliqîn, pêve man, pêve bûn, pêve hatin girêdan 2) (deng) ketin, wa li kesekî hatin ku dengê wî êdî normal dernekeve

nûsandin zeliqandin, pêve nan, pêve kirin, pêve girêdan

nûsaw 1) zeliqiyayî, pêvemayî 2) dengî nûsaw dengê ketî

nûser nivîskar, nivîsevan, kesa/ê karê wê / wî nivîsîn(a pirtûkan) e; nivîser, daner, kesa/ê tiştek nivîsiye

nûsênraw zeliqandî, pêvekirî, pê re

nûsge nivîsgeh, daîre, ofîs, cihê karê fermî

nûsîn nivîsîn, nivêsîn

nûsînewe venivîsîn, nivîsînve, dîsan nivîsîn, kopî kirin, ji ber girtin, heman berhem bi awayek nû nivîsîn

nûsînge bn nûsge

nûstin bn nustin

nûsraw nivîsî, nivîsandî, tişta/ê hatiye nivîsîn

nûsyar nivîsar, miqale, babet, tişta/ê hatiye nivîsîn

nûşte nivişte, niviştî

nûtek reş, tarî, reş û tarî (t mecazî)

nûtekî tarîtî, reşatî

nûwa bn pêş

nûwandin bn nuwandin

nûwarîn nerîn, nêrîn, berê xwe dan (tiştekî / derekê), fekirin, hêv kirin, seh kirin, nêrtin, nihêrtin

nûzandin nizîn, (dengê) nizzz jê hatin

</o:p>


Amadekar: Husein Muhammed

Aa · Bb · Cc · Çç · Dd · Ee · Êê · Ff · Gg · Hh · Ii · Îî · Jj · Kk · Ll · Mm · Nn · Oo · Pp · Qq · Rr · Ss · Şş · Tt · Uu · Ûû · Vv · Ww · Xx · Yy · Zz

Çavkanî