രഥോദ്ധത
ഒരു സം‍സ്കൃത‍വർണ്ണവൃത്തമാണ് രഥോദ്ധത. ത്രിഷ്ടുപ്പു് എന്ന ഛന്ദസ്സിൽ പെട്ട (ഒരു വരിയിൽ 11 അക്ഷരങ്ങൾ) സമവൃത്തം.
ലക്ഷണം
ലക്ഷണം മലയാളത്തിൽ
രഥോദ്ധതയുടെ ലക്ഷണം വൃത്തമഞ്ജരി പ്രകാരം:
| “ | രം നരം ല ഗുരുവും രഥോദ്ധത | ” |
വൃത്തശാസ്ത്രസങ്കേതമനുസരിച്ചു് “ര ന ര” എന്നീ ഗണങ്ങളും “ല ഗ” എന്നീ അക്ഷരങ്ങളും വരുന്ന വൃത്തമാണു രഥോദ്ധത.
ലക്ഷണം സംസ്കൃതത്തിൽ
| “ | रान्नराविह रथोद्धता लगौ। | ” |
| “ | രാന്നരാവിഹ രഥോദ്ധതാ ലഗൗ। | ” |
രഗണം, നഗണം, രഗണം, ലഘു, ഗുരു എന്നിവ ക്രമത്തിൽ വരുന്നത് രഥോദ്ധതാ വൃത്തം
ഉദാഹരണങ്ങൾ
ഉദാ: കുമാരനാശാന്റെ നളിനി എന്ന കാവ്യത്തിൽ നിന്നു്.
| “ | തന്നതില്ല പരനുള്ളുകാട്ടുവാൻ
ഒന്നുമേ നരനുപായമീശ്വരൻ ഇന്നു ഭാഷയതപൂർണ്ണമിങ്ങഹോ, വന്നുപോം പിഴയുമർത്ഥശങ്കയാൽ |
” |
സാദൃശ്യമുള്ള മറ്റു വൃത്തങ്ങൾ
- കുസുമമഞ്ജരിയുടെയും രഥോദ്ധതയുടെയും ആദ്യത്തെ പത്തക്ഷരങ്ങൾ ഒരുപോലെയാണു്.
- രഥോദ്ധതയുടെ ആദിയിൽ രണ്ടു ലഘുക്കൾ ചേർത്താൽ മഞ്ജുഭാഷിണി എന്ന വൃത്തമാകും.
മറ്റു വിവരങ്ങൾ
- ശൃംഗാരം, രതിക്രീഡ എന്നിവ വർണ്ണിക്കാൻ ഈ വൃത്തം ഉപയോഗിക്കാറുണ്ടു്.
- കുമാരനാശാന്റെ നളിനി ഈ വൃത്തത്തിലാണു്.
- കാളിദാസന്റെ കുമാരസംഭവം കാവ്യത്തിലെ എട്ടാം സർഗ്ഗം ഈ വൃത്തത്തിലാണു്.
ഇവകൂടി കാണുക