Hopp til innhald

Tsjuktsjisk

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Tsjuktsjisk
лыгъоравэтльан йилйил
Klassifisering Tsjukotko-kamtsjatkisk

 Nordlege
  Tsjuktsjisk

Bruk
Tala i Russland
Tsjuktsjisktalande i alt 7 000
Skriftsystem Kyrillisk
Språkkodar
ISO 639-3 ckt

Tsjuktsjisk eller luoravetlansk er eit tsjukotko-kamtsjatkisk språk som blir tala av tsjuktsjarar i Russland.

Tsjuktsjisk blir skrive med det kyrilliske alfabetet, med tre bokstavar som ikkje finst i den russiske versjonen av alfabetet, nemleg bokstavane ӄ ԓ ӈ,


Det moderne alfabetet for tsjuktsjisk:

А а Б б В в Г г Д д Е е Ё ё Ж ж З з И и
Й й К к Ӄ ӄ Л л Ԓ ԓ М м Н н Ӈ ӈ О о П п
Р р С с Т т У у Ф ф Х х Ц ц Ч ч Ш ш Щ щ
Ъ ъ Ы ы Ь ь Э э Ю ю Я я ʼ

Grammatikk

[endre | endre wikiteksten]

Substantiv

[endre | endre wikiteksten]

Substantiv i tsjuktsjisk blir bøygd i ti kasus. Substantiva er delt inn i tre bøyingsklasser, alt etter fleirtal finst berre for absolutiv (1. deklinasjon), obligatorisk for alle kasus (2. deklinasjon), eller valfritt i ikkje-absolutive former (3. deklinasjon). Skilnaden er eit resultat av animasitetshierarkiet.


1. deklinasjon: fellesnamn som refererer til andre ting og omgrep enn menneske

2. deklinasjon: eigennnamn som refererer til menneske, fellesnamn som refererer til eldre slektningar, pronomen som refererer til menneske

3. deklinasjon: fellesnamn som refererer til andre menneske enn eldre slektningar

тумгын "kamerat".

Kasus sg
Absolutiv sg  тумгы-н
Absolutiv pl  тумгы-т
Ergativ-instrumentalis тумг-э
Lokativ томгы-рык
Statisk lokativ тумгы-к
Ablativ томг-эпы
Dativ-allativ томг-эты
Designativ тумг-у

Bibliografi

[endre | endre wikiteksten]
  • Асиновский А.С. Консонантизм чукотского языка. Л., 1991.
  • Богораз В.Г. Луораветланский (чукотский) язык // Языки и письменность народов Севера. М.; Л., 1934, ч. 3.
  • Богораз В.Г. Луораветланско-русский (чукотско-русский) словарь. М.; Л., 1937.
  • Вдовин И.С. Очерки истории и этнографии чукчей. М.; Л., 1965.
  • Володин А.П. Проспект описания грамматики керекского языка (чукотско-камчатская группа) // Языки народов Сибири. Грамматические исследования. Сборник научных трудов. Новосибирск, 1991.
  • Инэнликей П.И. Словарь чукотско-русский и русско-чукотский. Л., 1987.
  • Молл Т.А., Инэнликэй П.И. Чукотско-русский словарь. Л., 1957.
  • Недялков В.П. Императив в чукотском языке // Императив в разноструктурных языках. Тезисы докладов конференции: Функционально-типологическое направление в грамматике. Повелительность. Л., 1988.
  • Скорик П.Я. Грамматика чукотского языка. М.; Л., 1961, ч. 1; 1977, ч. 2.
  • Скорик П.Я. Очерки по синтаксису чукотского языка. Инкорпорация. Л., 1948.
  • Скорик П.Я. Структура предложения в чукотском языке // Структура предложения в языках различных типов. Палеоазиатские языки. Л., 1984.
  • Скорик П.Я. Чукотский язык // Языки народов СССР. Л., 1968, т. 5.
  • Bogoras W. Chukchee // Handbook of American Indian Languages / Ed. by F. Boas. Washington, 1922.
  • Comrie B. Degrees of Ergativity: Some Chukchee evidence // Ergativity / Ed. by F. Plank. London, 1979.
  • Kampfe H.-R. u. Volodin A.P. Abriss der tschuktschisches Grammatik auf der Basis der Schriftsprache. Wiesbaden, 1995.
  • Nedyalkov V.P. Degrees of Ergativity in Chukchee // Ergativity / Ed. by F. Plank. London, 1979.


Bakgrunnsstoff

[endre | endre wikiteksten]