Przejdź do zawartości

Jan Bolesław Ożóg

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jan Bolesław Ożóg
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

1 marca 1913
Nienadówka

Data i miejsce śmierci

1 marca 1991
Kraków

Narodowość

Polak

Język

polski

Nagrody

nagroda II stopnia ministra kultury i sztuki (1967), nagroda m. Krakowa (1977), nagroda I stopnia ministra kultury i sztuki (1985)

Jan Bolesław Ożóg (ur. 1 marca 1913 w Nienadówce, zm. 1 marca 1991 w Krakowie) – polski poeta, pisarz i felietonista, uważany[przez kogo?] za najwybitniejszego przedstawiciela autentyzmu, członek i współzałożyciel grupy literackiej Barbarus[1].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Ukończył gimnazjum przy ul. Krakowskiej w Rzeszowie[2]. Początkowo studiował w Instytucie Teologicznym w Przemyślu. Ukończył polonistykę na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Debiutował w 1935 roku w miesięczniku "Okolica Poetów". W czasie wojny, w latach 1943–1944 uczestniczył w tajnym nauczaniu, był żołnierzem AK, uczestniczył w walkach partyzanckich w 1944 roku. Następnie pracował w latach 1944–1945 jako nauczyciel w Sokołowie Małopolskim[3], w latach 1945–1950 w Radomiu i w latach 1950–1951 w Bochni. Od 1950 roku mieszkał w Krakowie.

Pochowany został na cmentarzu Rakowickim (na nagrobku data śmierci 28 lutego 1991).

Twórczość (wybór)

[edytuj | edytuj kod]

Autor liryki nastrojowo-refleksyjnej o kolorycie wiejskim, nawiązującej do pogańskich korzeni Polski. W późniejszym okresie twórczości skłaniał się w stronę pełnego obrazów profanacji, frenezji, erotyki i okrucieństwa katastrofizmu oraz surrealizmu, do końca pozostając jednak wiernym autentyzmowi. Jego wiersze przesiąknięte są elementami krytyki globalizmu i świata industrialnego.

Zaliczany był również do grona prymitywistów. Jego zasługą jest udoskonalenie i spropagowanie autentyzmu Stanisława Czernika jako „nie tylko kierunku literackiego, ale i światopoglądu”[potrzebny przypis].

Poezja

[edytuj | edytuj kod]
  • Wyjazd wnuka, 1937
  • Ogier i makolągwa, 1939
  • Kraj, 1945
  • Zielony wiatr, 1958
  • Jemioła, 1966
  • Ziemia Wielkanocna, 1969
  • Wyspa Barbarus, 1973
  • Gdy wilk pije piwo, 1980
  • Gdzie świeci noc, 1985

Zbiory opowiadań

[edytuj | edytuj kod]
  • Chustka, 1958
  • Popiół mirtowy, 1962
  • Kiedy ptaki odleciały, 1969

Powieści

[edytuj | edytuj kod]
  • Bracia, 1969
  • Cienie ziemi, 1970

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Ewa Głębicka: Grupy literackie w Polsce 1945-1989. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1993,2000, s. 322. ISBN 83-214-1203-3. [dostęp 2023-03-01].
  2. Zbigniew Wawszczak. Wychowankowie rzeszowskiego gimnazjum o dawnym i dzisiejszym Rzeszowie, serenadach pod oknami pięknych rzeszowianek i akcji na cesarsko-królewskie orły. „Nowiny Rzeszowskie”. Nr 142, s. 6, 16 czerwca 1960. 
  3. Jan Winiarski: Autentysta z Nienadówki. W stulecie urodzin Jana Bolesława Ożoga. nienadowka.jimdo.com. [dostęp 2018-02-28]. (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Lesław M. Bartelski: Polscy pisarze współcześni 1939-1991. Leksykon. Gdańsk: Tower Press, 2000, s. 311.