Przejdź do zawartości

Edward Kemnitz

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Edward Kemnitz
Szczeciński
Ilustracja
Edward Kemnitz w Kanadzie
podporucznik podporucznik
Data i miejsce urodzenia

10 października 1907
Warszawa

Data i miejsce śmierci

10 marca 2002
Montreal

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Armia Krajowa
Narodowe Siły Zbrojne

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa,
działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi RP Krzyż Walecznych (1920–1941, dwukrotnie) Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego (nadany po 1992) Krzyż Armii Krajowej
Sprawiedliwy wśród Narodów Świata

Edward Marcin Kemnitz (ur. 10 października 1907 w Warszawie, zm. 10 marca 2002 w Montrealu) – polski prawnik, społeczny i polityczny działacz obozu narodowego, członek Pogotowia Patriotów Polskich, Młodzieży Wszechpolskiej i Obozu Wielkiej Polski, współzałożyciel i działacz struktur kierowniczych Obozu Narodowo-Radykalnego, członek cywilnych struktur Organizacji Wojskowej Związek Jaszczurczy, Armii Krajowej i Narodowych Sił Zbrojnych, komendant Okręgu Pomorskiego NSZ w I połowie 1945 r., ps. „Szczeciński”, „Marcin”.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Rodzina i dzieciństwo

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w rodzinie Wojciecha i Marii z domu Kukułka. Podczas I wojny światowej przebywał z matką i braćmi w Berlinie. 4 maja 1919 powrócił do Polski - do Poznania. Uczęszczał w latach 1919 - 21 do Gimnazjum im. Bolesława Chrobrego w Gnieźnie. Następnie ukończył Gimnazjum im. św. Stanisława Kostki w Warszawie.

Młodość i przedwojenna działalność polityczna

[edytuj | edytuj kod]

Podczas nauki w Gimnazjum im. św. Stanisława Kostki w Warszawie został członkiem tajnego Pogotowia Polskich Patriotów. Od 1926 r. studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim. Zaangażował się wówczas w działalność w Młodzieży Wszechpolskiej. Działał w Bratniej Pomocy, kierując jej sekcją gospodarczą, wchodził też do Zarządu Bratniaka, gdzie przez 2 lata był kierownikiem kuchni akademickiej, oraz korporacji Aquilonia, w której w latach 1928–1931 pełnił funkcję skarbnika. Poza uczelnią wstąpił do Obozu Wielkiej Polski, w której pełnił funkcję kierownika regionu Warszawa-Praga. Od 1932 r. kontynuował studia w Wielkiej Brytanii w prestiżowej London School of Economics. Po powrocie do Warszawy w 1934 r., podjął pracę w Fabryce Wyrobów Ołowianych i Cynowych należącej do jego ojca na stanowisku dyrektora. Jednocześnie zaczął działać w ramach tajnej struktury politycznej ruchu narodowego – Organizacji Polskiej. Był jednym z założycieli Obozu Narodowo-Radykalnego, w którym pełnił funkcję kierownika organizacyjnego Wydziału Stołecznego. Po delegalizacji ONR został osadzony przez władze w lipcu 1934 r. w więzieniu centralnym przy ul. Daniłowiczowskiej w Warszawie, a następnie w obozie w Berezie Kartuskiej. We wrześniu tego roku został jednak z niego wypuszczony i ponownie podjął działalność w Organizacji Polskiej, dochodząc do najwyższego poziomu, tzw. Zakonu. W latach 1936–1937 był członkiem Komitetu Wykonawczego i kierownikiem pionu kupiecko-rzemieślniczego tajnego ONR. Po zostaniu współwłaścicielem rodzinnej fabryki współfinansował działalność organizacji, został też członkiem zarządu spółki wydawniczej wydającej „ABC – Nowiny Codzienne”, organ prasowy środowiska byłego ONR, a od 1938 r. – radnym Warszawy (Praga/Grochów). Poza działalnością polityczną udzielał się społecznie w organizacji gospodarczej Związek Polski.

Okres II wojny światowej

[edytuj | edytuj kod]

Brał udział w wojnie obronnej 1939 r. w obronie Twierdzy Modlin jako dowódca plutonu w stopniu podporucznika. Po zakończeniu działań wojennych powrócił do Warszawy, gdzie wziął ślub z Izabelą Lubieńską. Od grudnia 1939 r. zaangażował się w działalność konspiracyjną w ramach Organizacji Wojskowej Związek Jaszczurczy i Organizacji Polskiej, zostając zastępcą kierownika sekcji przemysłu metalowo-elektrycznego w grupie gospodarczej. Pracował też w komórce propagandy Grupy „Szańca”. Finansował czy współfinansował podziemne pisma „Szaniec” oraz „Walkę"[1]. Po utworzeniu Narodowych Sił Zbrojnych we wrześniu 1942 r., został jego członkiem, a jednocześnie uczestniczył w pracach Służby Cywilnej Narodu w dziale przemysłowym, w którym przygotowywano program gospodarczy na okres niepodległości. Jednocześnie od stycznia 1943 r. działał także w Armii Krajowej w komórce „Import”, zajmując się przyjmowaniem zrzutów broni i sprzętu, a także cichociemnych. Wraz ze swoim ojcem prowadził ponadto działalność w Radzie Pomocy Żydom „Żegota”. Wybuch Powstania Warszawskiego zastał go poza stolicą. Zaczął organizować w rejonie Milanówka, Podkowy Leśnej i Żyrardowa sieć placówek, mających nieść pomoc rodzinom ewakuowanym z Warszawy.

Okres komunistyczny

[edytuj | edytuj kod]

Po zajęciu Polski przez Armię Czerwoną i zainstalowaniu władzy komunistycznej kontynuował podziemną działalność. Od kwietnia 1945 r. pełnił funkcję komendanta Okręgu I Pomorskiego Narodowych Sił Zbrojnych „Armia Polska”. W lipcu tego roku został aresztowany przez UB w Poznaniu i osadzony w więzieniach w Warszawie, Poznaniu, Bydgoszczy i Wronkach. W lipcu 1947 r. chory wyszedł na wolność w związku z uchwaleniem amnestii. W 1949 r. ponownie go aresztowano i 27 listopada 1951 r. skazano na 10 lat więzienia. Kolejne 7 lat przebywał w więzieniach na Mokotowie w Warszawie, we Wronkach i w Sztumie. Po warunkowym wyjściu z więzienia w 1955 r. pracował jako nauczyciel języka angielskiego w Warszawie.

Na emigracji

[edytuj | edytuj kod]

Z powodu ciągłych szykan UB i braku możliwości życiowej stabilizacji w 1964 r. wyemigrował do Kanady. Początkowo był wykładowcą historii i kultury polskiej w Loyola College w Montrealu. Następnie przez 11 lat pełnił funkcję dyrektora biblioteki naukowej najpierw w Loyola College, a od 1974 r. na Uniwersytecie Concordia. Jednocześnie włączył się w życie społeczności polonijnej w Kanadzie. W latach 1966–1977 organizował kursy licealne im. Adama Mickiewicza, przygotowujące młodzież do pracy społecznej wśród Polonii. Odwiedzał polskie szkoły z odczytami na temat najnowszych wydarzeń historycznych, działał w zarządach organizacji polonijnych m.in. w SPK – Koło nr 7, Klubie Polskich Ziem Zachodnich, Związku Weteranów Polskich im. marszałka Józefa Piłsudskiego, Polskiej Radzie Szkolnej i Kole Przyjaciół Fundacji Jana Pawła II w Montrealu. W latach 1975–1977 był członkiem Zarządu Polskiego Instytutu Naukowego. Za pomoc udzielaną Żydom podczas okupacji niemieckiej został 13 grudnia 1983 r. wraz z nieżyjącym już ojcem udekorowany przez Instytut Jad Waszem medalem i tytułem Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata, które odebrał w Konsulacie Generalnym Izraela w Kanadzie. Ofiarował go jako wotum do muzeum klasztoru jasnogórskiego w Częstochowie. W tym samym roku wydał w Londynie na prawach rękopisu swoje Wspomnienia z pracy politycznej i społecznej w latach 1923–1956. Do śmierci współredagował „Biuletyn Koła Żołnierzy AK w Montrealu”, którego był członkiem. W 2001 r. na wniosek ambasadora polskiego w Kanadzie został awansowany do stopnia podpułkownika. Zmarł 10 marca 2002 r. i został pochowany na cmentarzu Cote-Des-Neiges w Montrealu w „Kwaterze Zasłużonych” Polskiej Fundacji Społeczno-Kulturalnej.

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Tomasz Plaskota: Grójeccy Żydzi w warszawskim getcie. www.grojec24.net, kwiecień 2018. [dostęp 2021-12-27]. Cytat: Po latach (...) podczas rozmów z jednym z przedwojennych liderów Obozu Narodowo-Radykalnego (...) Edwardem Kemnitzem (1907-2002) [Piotr Zwoliński] zorientował się, że był w kierowanej przez niego konspiracji. (...) to on finansował prasę podziemną, „Szaniec” i „Walkę” - mówi Piotr Zwoliński. - Tam też link na YT do całej rozmowy.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Edward Marcin Kemnitz „Marcin” „Szczecinski”: Wspomnienia z pacy politycznej i społecznej w latach 1923–1956. Wydano na prawach rękopisu. Londyn 1983
  • Irene Tomaszewski & Tecia Werbowski: Zegota. The rescue of Jews in Wartime Poland. Orice-Patterson Ltd. Montreal, Canada 1994. ISBN 0-9695771-6-8.
  • Leszek Zebrowski: Narodowe Siły Zbrojne.Dokumenty. Struktury. Personalia. Tom 3 NSZ-ONR. burchard edition. Warszawa 1996. ISBN 83-904446-3-1.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]