FBA Typ A
FBA Typ A | |
Dane podstawowe | |
Państwo | |
---|---|
Producent | |
Typ | |
Konstrukcja |
dwupłat konstrukcji drewnianej |
Załoga |
2 |
Historia | |
Data oblotu |
1913 |
Liczba egz. |
ok. 50 |
Dane techniczne | |
Napęd | |
Moc | |
Wymiary | |
Rozpiętość |
9–11,88 m |
Długość |
7,7–8,83 m |
Powierzchnia nośna |
18 m² |
Masa | |
Własna |
309 kg |
Startowa |
570 kg |
Osiągi | |
Prędkość maks. |
90–109 km/h |
Dane operacyjne | |
Użytkownicy | |
Austro-Węgry, Dania, Wielka Brytania |
FBA Typ A – francuska rozpoznawcza łódź latająca, zaprojektowana i zbudowana w 1913 roku w wytwórni lotniczej Franco-British Aviation (FBA). Samoloty te służyły na początku I wojny światowej w lotnictwie morskim Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine, Kongelige Danske Marine i Royal Naval Air Service. Rozwinięciem konstrukcji był ulepszony model FBA Typ B.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wodnosamolot FBA Typ A był pierwszą konstrukcją zakładów Franco-British Aviation (FBA) , powstałą w 1913 roku[1]. Początkowo znany był pod nazwą FBA-Leveque, ponieważ współwłaściciel firmy FBA, Louis Schreck pozyskał patenty na budowę łodzi latających Donnet-Leveque i Artois[1][2]. Projekt zakładał dwie wersje: pierwszą ze skrzydłami o powierzchni nośnej 20 m², napędzaną silnikiem Gnome o mocy 70 KM i drugą, z powierzchnią nośną 22,2 m² i napędem w postaci silnika Gnome o mocy 80 KM[1].
Prototyp FBA Typ A miał długość 7,7 metra, rozpiętość skrzydeł 9 metrów i powierzchnię nośną 18 m², a napędzany był silnikiem Gnome Omega o mocy 50 KM, umieszczonym w konfiguracji pchającej na rozpórkach pomiędzy górnym i dolnym płatem[1]. Kadłub wykonany był z drewna, skrzydła miały konstrukcję dwuprzęsłową, a dwuosobowa załoga zajmowała miejsca obok siebie[1]. Samolot skierowano do produkcji seryjnej, budując początkowo dziewięć sztuk[1]. Jeden egzemplarz został przebudowany na amfibię, poprzez dodanie chowanego do kadłuba podwozia kołowego, zaś inny został wyposażony w silnik o mocy 100 KM i wziął udział w wyścigach lotniczych Schneider Trophy w 1914 roku, zajmując 2. miejsce[1]. Druga seria FBA Typ A liczyła 40 egzemplarzy, wyprodukowanych na zamówienie brytyjskie, napędzanych silnikami o mocy 80 lub 100 KM[a].
Użycie
[edytuj | edytuj kod]Samolot FBA Typ A nie został przyjęty na wyposażenie francuskiego lotnictwa morskiego , latając wyłącznie w obcej służbie[1][3].
Austro-Węgry
[edytuj | edytuj kod]Pierwszym użytkownikiem wodnosamolotów FBA Typ A było lotnictwo morskie k.u.k. Kriegsmarine, które przed I wojną światową nabyło trzy sztuki[1][3]. Maszyny zostały zmodyfikowane według wymagań zamawiającego: otrzymały powiększony kadłub w celu możliwości zabrania większej ilości paliwa, wzmocniono część ogonową, zastosowano podskrzydłowe pływaki o okrągłym przekroju oraz wymieniono jednostki napędowe na silniki Gnome Monosoupape o mocy 80 KM[1]. Samoloty otrzymały oznaczenia A22, A23 i A24, a po wybuchu I wojny światowej używane były do zadań rozpoznawczych z załogą zredukowaną do pilota, co pozwalało na zwiększenie zasięgu[1].
Dania
[edytuj | edytuj kod]W lotnictwie morskim Kongelige Danske Marine służyły dwa egzemplarze FBA Typ A, zakupione przed wybuchem I wojny światowej[4][5].
Wielka Brytania
[edytuj | edytuj kod]W 1915 i w 1916 roku Royal Naval Air Service zakupiło 42 sztuki wodnosamolotów FBA Typ A (w tym 40 nowych, wyprodukowanych na brytyjskie zamówienie)[1]. Samoloty o numerach seryjnych 3113, 3114 oraz 3199–3208 służyły w 1. Skrzydle Morskim, operując później z Dunkierki; maszyny o numerach seryjnych 3637–3656 bazowały w Calshot, Dover, Killingholme , Felixstowe, Windermere i White City , a łodzie z numerami seryjnymi 9601–9610 operowały z Dover, Windermere, White City i Calshot[1].
Opis konstrukcji i dane techniczne
[edytuj | edytuj kod]FBA Typ A był niewielką łodzią latającą o układzie dwupłatu i konstrukcji drewnianej[1]. Szkielet jednoredanowego kadłuba wykonany był z drewna i pokryty sklejką[6]. Długość samolotu wynosiła od 7,7 do 8,83 metra, rozpiętość skrzydeł od 9 do 11,88 metra, a powierzchnia nośna 18 m² (dla rozpiętości 9 metrów)[1]. Masa własna samolotu 1. serii produkcyjnej wynosiła 309 kg, zaś masa całkowita (startowa) samolotu 2. serii produkcyjnej wynosiła 570 kg[1]. Kokpit otwarty, z miejscami obok siebie, usytuowany przed komorą płatów[6]. Pod dolnymi skrzydłami zamontowane były pomocnicze pływaki[6].
Napęd stanowiły chłodzony powietrzem silniki rotacyjne: Gnome Omega o mocy 37 kW (50 KM) lub Gnome Monosoupape 7A o mocy 59 kW (80 KM), w układzie pchającym[1]. Prędkość maksymalna wynosiła od 90 km/h w wersji z silnikiem o mocy 50 KM do 109 km/h w wersji z silnikiem o mocy 80 KM[1].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Davilla i Soltan 1997 ↓, s. 257 w jednym miejscu podaje, że samoloty wyprodukowane na zamówienie brytyjskie miały silniki Gnome Monosoupape 7A o mocy 80 KM, a w innym, że wszystkie 42 zakupione przez Wielką Brytanię egzemplarze napędzane były jednostkami o mocy 100 KM.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- James J. Davilla, Arthur M. Soltan: French Aircraft of the First World War. Stratford, Connecticut: Flying Machines Press, 1997. ISBN 0-9637110-4-0. (ang.).
- Jane’s Encyclopedia of Aviation. Michael J.H. Taylor (red.). London: Studio Editions, 1989. ISBN 1-85170-324-1. (ang.).
- Kenneth Munson: Aircraft of World War I. London: Ian Allan, 1969. ISBN 978-0385034715. (ang.).
- Kenneth Munson: Flying Boats and Seaplanes since 1910. London: Blandford Press, 1971. ISBN 0-7137-0537-X. (ang.).
- Justin D. Murphy: Military Aircraft, Origins to 1918: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2005. ISBN 978-1851094882. (ang.).
- Валерий Обухович, Андрей Никифоров: Самолеты Первой Мировой Войны. Минск: Харвест, 2003. ISBN 985-13-1701-2. (ros.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Sylwetka samolotów FBA Typ A, B i C w serwisie «Уголок неба». airwar.ru. [dostęp 2023-12-06]. (ros.).