Przejdź do zawartości

Lejkówka okazała

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Infundibulicybe geotropa)
Lejkówka okazała
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

Incertae sedis

Rodzaj

Infundibulicybe

Gatunek

Lejkówka okazała

Nazwa systematyczna
Infundibulicybe geotropa (Bull.) Harmaja
Acta bot. Fenn. 40(3): 216 (2003)
Młode okazy
Czarcie koło z owocników Infundibulicybe geotropa
Trzon i blaszki starszego owocnika

Lejkówka okazała (Infundibulicybe geotropa (Bull.) Harmaja) – gatunek grzybów z rzędu pieczarkowców (Agaricales)[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Incertae sedis, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1792 r. Jean Baptiste Bulliard, nadając mu nazwę Agaricus geotropus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 2003 r. Harri Harmaja, przenosząc go do rodzaju Infundibulicybe[1]. Niektóre synonimy:

  • Agaricus geotropus Bull. 1792
  • Agaricus gibbus ß major Fr. 1821
  • Agaricus pileolarius Sowerby 1821
  • Clitocybe geotropa (Bull.) Quél. 1872
  • Clitocybe gilva var. geotropa (Bull. ex DC.) P. Kumm. 1871
  • Omphalia geotropa (Bull.) Quél. 1886
  • Omphalia geotropa (Bull.) Quél. 1886, var. geotropa[2].

Gatunek ten zaliczany był dawniej do rodzaju Clitocybe (lejkówka) jako Clitocybe geotropa (Bull.) Quél. W polskim piśmiennictwie mykologicznym miał nazwy lejkówka okazała lub lejkówka ziemnozwrotna[3]. Według Index Fungorum gatunek ten należy do rodzaju Infundibulicybe, nazwy te są więc niespójne z nazwą naukową[1].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Kapelusz

O średnicy 10–25 cm. Brązowoochrowy, w młodych owocnikach początkowo biały, gładki i nagi. Najpierw wypukły z podwiniętymi brzegami i garbkiem na środku. Na starszych owocnikach kapelusz jest lejowaty[4].

Blaszki

Najpierw białe, potem ochrowokremowe, gęste, cienkie, lekko lub wyraźnie zbiegające[4].

Trzon

Wysokość 5–15 cm, grubość 1–4 cm. Cylindryczny, pełny, gładki trochę włóknisty, u podstawy obrośnięty białą filcowatą grzybnią. Jest tej samej barwy co kapelusz. Młode owocniki często mają długi trzon i bardzo mały kapelusz. Dzieje się tak z tego powodu, że początkowo trzon rośnie dużo szybciej niż kapelusz[5].

Miąższ

Biały, ścisły, nie zmienia zabarwienia po przekrojeniu. Smak nieznaczny, zapach niewyraźny[4].

Wysyp zarodników

Biały. Zarodniki prawie kuliste, gładkie, bezbarwne, o średnicy 6–8 × 5–6 µm[4].

Gatunki podobne

Lejkówkę okazałą można pomylić z jadalną Clitocybe candida, lub ze znacznie mniejszą i również jadalną lejkówką żółtobrązową (Clitocybe gibba)[4].

Zasięg występowania i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Występowanie tego gatunku opisano w Ameryce Północnej, Europie i Japonii[6]. W Polsce jest nieczęsty[5], w piśmiennictwie naukowym do 2003 r. podano 5 jego stanowisk[3], w późniejszych latach podano wiele następnych[7].

Naziemny grzyb mykoryzowy[3]. Rośnie od sierpnia do listopada w lasach liściastych i na leśnych polanach, zwłaszcza na glebach wapiennych. Występuje zazwyczaj w małych grupach lub w tak zwanych czarcich kołach[4].

Znaczenie

[edytuj | edytuj kod]

Grzyb jadalny, nadaje się głównie do marynowania w occie. Starych owocników nie należy zbierać, bo są łykowate i bez smaku. Zapach lejkówki mięsistej jest aromatyczny, zawierający składnik przypominający przyprawy kuchenne lub gorzkie migdały[4]. Niektórzy cenią ten aromat, inni go nie tolerują. W Polsce jednak grzyb ten nie jest zbierany do celów spożywczych. Jest rzadki, ponadto może być pomylony z innymi, trującymi gatunkami[5].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d Index Fungorum [online] [dostęp 2020-05-13] (ang.).
  2. Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] (ang.).
  3. a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 123, ISBN 83-89648-09-1.
  4. a b c d e f g E. Gerhardt, Grzyby: wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
  5. a b c Marek Snowarski, Grzyby, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, ISBN 978-83-7073-776-4.
  6. Występowanie Infundibulicybe geotropa na świecie (mapa) [online], Discover Life Maps [dostęp 2015-12-16].
  7. Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-11-01] (pol.).