Przejdź do zawartości

Sitowate

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Sitowate
Ilustracja
Sit rozpierzchły
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

wiechlinowce

Rodzina

sitowate

Nazwa systematyczna
Juncaceae Juss.
Gen. Pl.: 43. 04.08.1789

Sitowate (Juncaceae Juss.) – rodzina roślin jednoliściennych. Liczy ok. 430 gatunków skupionych w 7 rodzajach[2]. Rozpowszechnione są one na całym świecie, przy czym w strefie tropikalnej głównie na obszarach górskich. Najbardziej zróżnicowane są w strefie klimatu chłodnego umiarkowanego oraz w górach. Najczęściej zasiedlają siedliska wilgotne[3]. We florze Polski występują tylko dwa rodzaje roślin należące do tej rodziny: sit i kosmatka[4]. Znaczenie ekonomiczne jest niewielkie – niektóre gatunki wykorzystywane są w plecionkarstwie i są sadzone jako rośliny ozdobne[3].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Kosmatka polna
Oxychloe clandestina
Sit skupiony
Pokrój
Byliny i rośliny jednoroczne, zwykle rosnące w kępach, często z kłączami. Łodyga cylindryczna i zwykle pełna[3].
Liście
Skupione zwykle tylko u nasady łodygi, skrętoległe, zwykle w trzech rzędach, rzadko (u Distichia) dwurzędowe. Z pochwą liściową u nasady. Blaszka liściowa płaska, cylindryczna lub zredukowana (wówczas liść ograniczony tylko do pochwy). Liście spłaszczone trawiaste, całobrzegie, z żyłkowaniem równoległym, bez języczka[3].
Kwiaty
Rzadko pojedyncze, zwykle skupione w wierzchotkach tworzących kwiatostany złożone główkowate lub wiechowate. Kwiaty obupłciowe, rzadko jednopłciowe (Distichia, Rostkovia), trzykrotne, promieniste, bardzo drobne. Okwiat składa się z dwóch okółków po 3 listki. Są one wolne, zwykle zielono-brązowe lub czarne, rzadko błoniaste. U Marsippospermum wewnętrzny okółek okwiatu jest mniejszy od zewnętrznego. Pręcików jest zwykle 6, rzadko 3. Są one nadległe listkom okwiatu, wolne. Pylniki są dwukomorowe, wewnątrzpylne, pękają podłużnymi bruzdami, nitka od nasady główki wnika między pylniki w postaci łącznika (basifixed). Słupek powstaje z trzech owocolistków zrośniętych i tworzących górną zalążnię zawierającą liczne zalążki. Szyjka słupka pojedyncza lub trzy, znamiona trzy[3].
Owoce
Torebka z trzema przegrodami, zawierająca zwykle liczne, kuliste lub spłaszczone nasiona. Bielmo jest obecne, zarodek jest prosty[3].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Pozycja i podział rodziny według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Klad okrytonasienne, klad jednoliścienne (monocots), rząd wiechlinowce (Poales), rodzina sitowate (Juncaceae). Rodzina stanowi grupę siostrzaną dla rodziny ciborowatych Cyperaceae, wraz z którymi tworzy grupę siostrzaną rodziny turniowatych Thurniaceae[2].

wiechlinowce


pałkowate Typhaceae



bromeliowate Bromeliaceae





Rapateaceae






łuczydłowate Xyridaceae



niedotrawowate Eriocaulaceae





majakowate Mayacaceae




turniowate Thurniaceae




sitowate Juncaceae



ciborowate Cyperaceae








rześciowate Restionaceae




biczycowate Flagellariaceae




wiechlinowate Poaceae




Ecdeiocoleaceae



żuanwiliowate Joinvilleaceae









Podział rodziny na rodzaje według APweb

W obrębie rodziny wyróżnianych jest siedem rodzajów z 430 gatunkami, spośród których najwięcej (ok. 300) należy do parafiletycznego rodzaju Juncus[5][6].

Pozycja w systemie Reveala (1994-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa komelinowe (Commelinidae Takht.), nadrząd sitopodobne (Juncanae Takht.), rząd sitowce (Juncales Dumort.), podrząd Juncineae Engl., rodzina sitowate (Juncaceae Juss.)[5].

Zastosowanie

[edytuj | edytuj kod]

Łodygi różnych gatunków sitów (np. sit rozpierzchły, sztywny i bałtycki) wykorzystywane są do wiązania i wyplatania. Niektóre gatunki sitów i kosmatek sadzone są jako rośliny ozdobne[3].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b c Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-10-25] (ang.).
  3. a b c d e f g Gurcharan Singh: Plant Systematics. An Integrated Approach. Enfield, Plymouth: Science Publishers, Inc., 2004, s. 374-376. ISBN 1-57808-351-6.
  4. Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular Plants of Poland - A Checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 1995. ISBN 83-85444-38-6.
  5. a b Crescent Bloom: Juncaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-06-14]. (ang.).
  6. List of Genera in JUNCACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2009-06-14] (ang.).