Vahj

Baxşe az maçmū'ai maqolahoi:

Islom

Aqoid Imon ba Alloh Imon ba fariştagon Imon ba Rasul va anbijo Imon ba kitobhoi osmonī Imon ba rūzi qijomat Imon ba qazo va qadar

Arkoni Islom Şahodat أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسوُلُ اللَّهِ Namoz Rūza Haç Zakot

Sarcaşmahoi şari'at Qur'oni Karim Sunnati Pajjombar  • Ahodisi Ahli bajt Içmo'i qavlhoi ulamo  • Qijos Içtihod

Şaxsijatho Muhammad (ﷺ) Anbijo  • Ahli Bajt Sahoba  • Xulafoi Roşidin Imomat  • Modaroni mu'minin

Firqaho Sunnī (Salafī  • Aş'arī • Moturidī Şi'a (Zajdija  • Imomat) Xavoriç (Azoriqa  • Naçdija • Sufrija • Ibozija) Kalomija (Murçija • Mu'tazila • Çahmija • Harurija) Digar firqaho

Ta'rix va çuƣrofija Şahrhoi muqaddas Makkai Mukarrama Madinai Munavvara  • Qudsi Şarif Çojhoi muqaddas Masçidulharom Masçidi Nabavī  • Masçidulaqso Xilofati islomī Xilofati Roşidin Xilofati Ummavijon  • Xilofati Abbosijon Xilofati Qurtuba  • Xilofati Muvahhidun Xilofati Fotimijon  • Xilofati Usmonī Futūhoti islomī Makka  • Şom • Fors Misr • Maƣrib • Andulas • Gul Qustantinija • Itolijoi Çanubī • Hind

Idho va mavorid Idho dar Islom Idi Fitr  • Idi Azho Mavoridi islomī Mavlud  • Oşūro Soli navi islomī Ehjoi şabi Qadr Şabi Barot Şabi Me'roç

Islom dar çahon Islom dar Avrupo Islom dar Afriqo Islom dar Osijo Islom dar Amriko Islom dar Uqjonusijo

Hamcunin nigared Farhangi islomī Islom va digar adjon Çahoni Islom Portali Islom

Vahj (ar. وحي‎ — har cize, ki ba digare ilqo şavad; su­xani pinhonu pūşida, roz; işora) — istilohi bunjodiji har guna din, ki hidojati xudovandī va irtiboti ilohī bo inson va digar maxluqotro ifoda mekunad.

Olitarin da­raçai vahj dasturote donista meşavand, ki Xudovand bar asosi nijozi nav'i başar ba pajombaronaş mefiristod, to onhoro az qonun va muqarraroti din ogoh namojad. Surati moddiji vahj kitobhoi muqaddasi dinī meboşand va pajravoni dinho mutobiqi talaboti dini xud onhoro kitobhoi osmonī menomand (monandi «Vedaho», «Tripitaka», Avesto, «Ahdi qadim», «Ahdi çadid», Qur­'oni ma­çid).

Dar Qur'on lafzi vahj bo tobiş­hoi gunoguni ma'­noī baroi inson, fariştagon va ba'ze mavçudoti digari zinda ba kor raftaast. Lafzi vahj ba ma'noi ilqoi vasvasai şajtonī (6: 121) niz omadaast.

Az nigohi dini islom vahj az xavossi nubuvvat va xoriç az qalamravi hissu taçribai afrodi muqarrarī ba şumor rafta, bar du guna ast: kalomi ilohī va hadisi na­bavī. Pajombaron az havoi nafsi xud suxan namekardand, balki suxani eşon az vahj ast (Qur'on: 53: 3-4). Xudovand tanho ba se surat bo pajombaroni Xud suxan guftaast: 1) vahj va ilhomi qalbī, xoh dar xob boşad, xoh dar bedorī; 2) az pasi parda va moneahoi tabiī, ba tavre ki kalomi Xudoro şunavad, vale Xudoro nabinad, hamon guna, ki Muso (a) kalomi Xudoro meşunid, vale Ūro namedid; 3) vahj ba vositai jake az fariştagon, ba tavre ki xudi farişta didavu şunida şavad, cunonki fariştai vahj, malaki muqarrab Çabrail (a) dasturoti Xudoro ba pajombaron meovard; pajombaron ham ūro medidand va ham suxanaşro meşunidand.

Dar hadis marotibi vahj ba Muhammad (s) ba şarhi zer bajon gaştaast:

1. Ba surati rū'jo va xobi sodiqona. Az hamsari Pajombar (s) Oişai Siddiqa rivojat şudaast: «Naxustin bore, ki ba Pajombar (s) vahj nozil gardid, ba surati ru'johoi sodiqa dar xob bud. Pajombar (s) har on ciro, ki dar xob medidand, monandi rūşaniji subhi sodiq ba haqiqat mepajvast va hamon bud, ki xilvatguziniro ixtijor kardand va avvalin xilvatnişiniaşon dar ƣori Hiro bud».
2. Gohe fariştai ma'mur vahjro bar qal­bi Pajombar (s) ilqo menamud, be in ki Pajombar (s) xud fariştaro bubinad.
3. Ba'zan vahj ba şevai sadoi çaras (zang) bar Pajombar (s) nozil meşud.
4. Gohe Çab­rail (a) ba surati inson ba Pajombar (s) zohir megardid.
5. Ba'zan fariştai vahjrason ba surat va şakli asliji xud ba Pajombar (s) zohir meşud va ba ū vahj meovard.
6. Xudovand dar şabi me'roç bar farozi osmonho ba Pajombar (s) vahj nozil namud. Çabrail (a) panç ojati avvali surai «Iqra»-ro dar Makka, han-gomi dar ƣori Hiro maşƣuli ibodat budani Pajombar (s) ba ū az çonibi Xudovand vahj ovard. Oişai Siddiqa megūjad: «Man Pajombari Xudo (s)-ro dar rūzi nihojat sarde didam, ki vahj bar eşon nozil megardid va az asari in vahj oncunon tahti fişor qaror girifta budand, ki araq az peşoniaşon sarozer gardida bud».

Vahj dar tasavvuf xabar dodani umurest, ki az havos nihon buda, dar nafsi odamī biduni qasdu takallufe vorid meşavad. Ba qavli Ibni Arabī, vahj cizest, ki ba çoji iborat işora ba kor meravad, zero bo iborat me-tavon ba ma'noi maqsud rasid va az lafz ba ma'no ubur kard, ba xilofi işorae, ki vahj ast, ci on ba zoti mu-şor ilajh tavaççuh dorad. Ba andeşai orif, oƣozi vahj inzoli maoniji muçarradai aqlī dar qolibhoi hissī ast, ki muqajjad ba huzuri xajol meboşad — xoh dar xob surat girad, xoh dar bedorī. Az nigohi Azizuddini Nasafī («Insoni komil»), har vaqt ki maloika suxane ba dili odamijon ilqo kunand, on ilqo agar dar bedorī boşad, nomaş ilhom ast va agar dar xob boşad, nomaş xobi rost ast. Har vaqt, ki maloika az osmon ba zamin ojand va musavvar gaşta, bar anbijo zohir şavandu suxani Xudoro ba anbijo rasonand, nomaş vahj ast. Ba qavli ū, vahj ba'ze anbijoro hameşa va Pajombari mo (s)-ro dar avval şaş moh dar xob merasid. Ba andeşai Çaloluddini Rumī («Masnaviji ma'­na­vī»), «nuçumu tib ba vahji anbijost» va «çumla hir­fatho jaqin az vahj buvad». Mavlavī mefarmojad:

Pas mahalli vahj gardad gūşi çon,
Vahj cī bvad? Guftan az hissi nihon.

• Vahj / S. Mahmadulloh // Boz — Vickut. — D. : SIEMT, 2014. — (Ensiklopedijai Milliji Toçik : [taxm. 25 ç.] / sarmuharrir N. Amirşohī ; 2011—2023, ç. 3). — ISBN 978-99947-33-46-0.

• Islam. Kratkij entsiklopediceskij slovarь. M., 1991;
• Mu­tahharī M. Vahj va nubuvvat dar islom. D., 1999;
• Zubajdī Ahmad. Muxtasari Sahehi Buxorī. D., 2005;
• Ali-zade. Islamskij entsiklopediceskij slovarь. M., 2007;
• Tabbora A. A. Rūhi islom. D., 2011.