Nigoştor

Nigoştor (forsī: نگاشتار‎), girofik, gráfika (jun.-qad. γρᾰφικός «xattī, nigoşta» az γράφω «nigoştan, niviştan») — har kor jo şevai marbut ba kaşidani tasvir az rūji jak ciz jo az angorai on.

Hunari grafika vositahoi tasviru imkonijathoi maxsusi ifoda doşta, asosi onro mohirona ba kor burdani tobişhoi rangi sijohu safed taşkil medihad. Dar grafika nav'hoi gunoguni rangho kam istifoda meşavand. Tafsiloti purra va mukammale, ki dar asarhoi rassomī istifoda mebarand, dar san'ati grafika dida nameşavad. Mafhumi grafika vobasta ba içroi amal ba du gurūhi kalon çudo meşavad: grafikai copī (intişorī) va grafikai nodir (benazir). San'ati grafikai copī (intişorī) binobar muçaziji bajon, in'ikosi mavzū' va muvofiq budan baroi intişori bisjor dar corabinihoi tabliƣotī va taşviqoti ommavī vase' istifoda şuda, dar tarbijai çomea naqşi muhim mebozad. Har jak rasm dar şakli xud jagonavu muşaxxas buda, ba grafikai benazir taalluq dorad.

Nav'hoi grafika[viroiş | edit source]

Grafika vobasta ba ta'jinot va taxassusot ba namudhoi zerin çudo meşavad: grafikai dastgohī (sijohqalamiji dastgohī, estamp); grafikai kitobī (san'ati oroiş dodan (illjustratsija), oroişi naqşhoi avval jo oxiri kitob, zinatu oroişi şerozaho, harfho, muqova, muqovahoi olī va ƣ.); grafikai rūznomavu maçallaho; grafikai amalī (san'ati oroişi rasmho, marka, e'lonnoma, diplom, iftixornoma va ƣ.); grafikai kompjuterī; grafika sanoatī; grafikai pūlodrezī va ƣ. Surathoi omijona dar grafikai copiji dastgohī va rasmhoi haçvī dar grafikai gazetavu maçallaho hamcun nav'hoi ma'muli taxassusiji in'ikosi farhangi ommavī şinoxta şudaand. Dar san'ati grafika barobari asarhoi mukammal, incunin tarhhoi naturavī va angorai asarhoi nav'i digari san'at — rassomī, hajkaltaroşī, me'morī niz ofarida meşavand. Grafika az davrai Ehjo in çonib baroi in'ikosi andeşavu ƣojahoi peşqadam, tarannumi zeboihoi tabiat va zindagiji inson, incunin, hajoti farhangī, içtimoī va sijosiji çomea naqşi buzurg mebozad. Dar san'ati grafika bisjor rassomoni barçastai çahon (Mikelançelo, A. Djurer, F. Rembrandt, K. Xakusaj, O. Dome, F. Mazervel, P. Pikasso, V. Serov, K. Kolvis, V. Fovorskij va digaron) benazir budand. San'ati grafika dar bajni mardumi forsu toçik niz ta'rixi qadimī doşta, to istiloi arab xele naş'unamo jofta bud. Tibqi ma'lumoti ma'xazho, namunahoi behtarinu qadimiji on dar Avesto, «Arƶang» va digar jodgoriho darç joftaand, ki to davroni mo omada narasidaand. Namunahoi mukammali asarhoi san'ati grafika dar eçodijoti namojandagoni asrhoi minba'da ducor meojand. Nav'hoi gunoguni grafika, az çumla sijohqalamiro namojandagoni maktabi minjoturai fors-toçik Kamoluddin Behzod, Qosimalī, Rizo Abbosī va digaron istifoda burdaand. Ba inkişofi san'ati grafika maxsusan ruşdi copi kitob ta'siri buzurg rasond. Grafikai toçik, ba xusus grafikai gazetavu maçalla va plakatho dar ibtidoi solhoi 20 asri 20 inkişof jofta bud. Dar taşakkuli on grafikahoi «Ovozi toçik», «Bedoriji toçik» (bo ilovahoi musavvari «Şirinkor», «Çahonnamo») va maçallahoi «Rahbari doniş», «Muşfiqī», «Bigiz» (ba'dtar «Xorpuştak») naqşi muhim bozidaand. Dar karikatura va surathoi haçviji in davr çihathoi manfiji hajoti guzaşta, az çumla urfu odathoi zararnoki çomea, firebu najrangi qoziju mullovu eşonho, durūjagiji amlokdoronu bojho, vahşigarihoi bosmacijon, becoragiju behuquqiji zanon, ƣoratgarī va zulmu sitami faşiston, kambudivu norasoihoi zamona, raftori noşoistai kormandoni hamai sohaho va ƣ. tanqid meşudand. Dar pajdoişu inkişofi san'ati oroiş va illjustratsijai kitob (solhoi 20) sahmi rassomon grafika Nikitin va V. Eremjan buzurg ast. Nav'hoi gunoguni grafika, baxusus grafikai kitobī barobari ba fa'olijat şurū' namudani avvalin komb. poligrafiji Duşanbe (1934) inkişof joft. Solhoi ÇBV qarib hamai rassomon bo sarvariji M. R. Xuşmuhammadov va A. M. Orlov nav'i ma'mulu nişonrasi san'ati grafika «Oinai Toçikon», plakathoi sijosī, karikaturiro intixob namuda, asarhoi ziddifaşistī ofaridand. Dar davrai ba'di çang mahorati kasbiji grafikho balandtar va doirai mavzūi eçodijotaşon vase' gardid. Dar taşakkul va inkişofi san'ati oroiş va illjustratsijai kitob rassomon N. Novik, A. Ceprakov, L. Bure, A. Patraşkin va digaron sahmi buzurg guzoştaand. Dar çumhurī gurūhi kaloni illjustratsijanigoron, grafikoni dastgohī, oroişgaroni kitobu maçallaho, plakatkaşho, rassomoni haçvnigor (B. Serebrjanskij, P. Gejvandov, V. Manin, S. Krasnopolskij, K. Turenko, D. Vinokurov, S. Vişnepolskij, H. Rasulov va digaron) ba kamol rasidand. Dar san'ati grafikai solhoi 40-50 asri 20 sahmi rassomon B. Serebrjanskij va K. Turenko buzurg ast. Onho kitobhoi klassikoni adabijoti toçik, rus va çahonro oro dodaand. Avçi san'ati grafika ba solhoi 60-70 asri 20 mansub ast. Dar in davra jak gurūhi kaloni rassomoni çavon ba majdon omadand, ki mahorati kasbiji xudro sajqal doda, doirai mavzūi eçodijotaşonro vase' namudand. In ba hajati eçodiji rassomoni çumhurī imkonijat dod, ki avvalin namoişgohi san'ati grafikai çumhuriro barpo namojand. Minba'd dar namoişgohi IR Toçikiston candin namoişi san'ati grafika barpo gardid, ki dar onho behtarin dastovardhoi rassomoni çumhurī namoiş doda şudand. Solhoi ba'dī dar peşravī va inkişofi grafikai toçik rassomon R. Azimov, V. Pūlodov, T. Samandarov, V. Fomin, I. Ƣaniev va digaron sahm guzoştaand. Dizajneroni çavonu sohibiste'dodi muosiri toçik Ƣaniev Ç. S., Şirinçonov N. M., Naçmiddinov K., Dovudov Z., Muhammad A., Davlatov X., Hasanova Ş., Şaripov M. daromadgohi Vazorati korhoi xoriçiji Çumhuriji Toçikiston, Qasri Arbobi ba nomi S. Ūrunxūçaev, binoi Osorxonai vilojati Xatlon, ma'rakahoi sathi bajnalmilalī va çumhurijaviro ba tavri grafikī oro dodaand. Dar zamoni muosir şakli grafikai kompjuterī xele ma'mul gardidaast, ki baroi har jak içrokunanda va istifodabarandai grafika muvofiqu dastras meboşad. Grafikai kompjuterī dar sohahoi grafika ilmī, grafikai korguzorī, grafikai tahrezī, grafikai oroişī, grafikai badeiju reklamavī va ƣ. vase' istifoda meşavad.

Nigared niz[viroiş | edit source]

• Karikatura
• Litografija
• Minjotura
• Plakat
• San'ati oroişi kitob
• Hakkokī

Ezoh[viroiş | edit source]

Adabijot[viroiş | edit source]

• Sidorov A. A. Grafika. M. — L., 1949;
• Juldoşev X. A. Arxitekturnыj ornament Tadƶikistana. Alьbom. M., 1957;
• Kartser Ju. M. Risunki i ƶivopisь. M., 1992.

Ezoh[viroiş | edit source]

Sarcaşma[viroiş | edit source]

• Grafika / R. Murodov, B. Sajfuddinov // Viclas — Gūjanda. — D. : SIEMT, 2015. — (Ensiklopedijai Milliji Toçik : [taxm. 25 ç.] / sarmuharrir N. Amirşohī ; 2011—2023, ç. 4). — ISBN 978-99947-33-77-4.