İçeriğe atla

Kedi makisigiller

Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Cheirogaleidae sayfasından yönlendirildi)
Kedi makisigiller
Kahverengi kalın kuyruklu maki (Cheirogaleus major)
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Sınıf: Mammalia
Takım: Primates
Alt takım: Strepsirrhini
Üst familya: Lemuroidea
Familya: Cheirogaleidae
J.E.Gray, 1873
Türler
Metne bakınız.
Gri faremakisi (Microcebus murinus)

Kedi makisigiller (Cheirogaleidae) makimsiler (Lemuriformes) grubundan bir primat familyası. Madagaskar adasının farklı orman türlerinde çoğu ağaçta yaşayan, gece aktif, küçük boy hayvanlardır. Şu an familyanın 30 türü tanınmaktadır.

Kedi makisigillerin uzunlukları 9 – 29 cm (kuyruk 13 – 37 cm) ve ağırlıkları 25 - 600 gram arası değişir. En küçükleri olan Berthe fare makisi (Microcebus berthae) aynı zamanda tüm lemur takımının en küçüğüdür. Vücut uzun, kuyruk vücuttan daha uzun olur. Ön bacakları arka bacaklarından kısadır.

Bir parmağın dışında her parmaklarında tırnakları bulunur; bu parmak tüm nemli burunlu maymunlar'da olduğu gibi, temizlik parmağı olarak evrimleşmiş ikinci ayak parmağıdır. Yumuşak ve yünlü olan postlarının rengi gri ve kahverengi arası değişir. Kafa yuvarlağımsı, gözler iri ve birbirine yakın, kulaklar büyük ve çoğunlukla tüysüz olur.

Çoğu makisiler gibi kedi makisigiller de Madagaskar adasında, farklı orman şekillerinde yaşar. Bu lemur familyası gayet yaygındır; birçok bölgelerde en az bir türe rastlamak mümkündür.

Yaşam şekli ve beslenme

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kedi makisigiller ağaçta yaşayan, gece aktif hayvanlardır. Gündüzü ağaç kovuklarında, yapraktan yaptıkları bir yuvada veya başka bir sığınakta geçirirler. Ağacın dalları arasında dört ayak üzerinde yürür, kuyrukları ile dengeyi sağlayarak uzun mesafeleri de sıçrayıp aşabilirler. Yere nadir inerler.

Çoğu türler farklı yapılı gruplar oluşturur. Bazı türlerde bir erkeğin bölgesi birkaç dişinin bölgesi ile örtüşür. Bazı diğer türlerde ise bir çift ömür boyu beraber kalır.

Kuraklık dönemindeki besin yoksunluğunda açlık çekmemek için bazı türler (günde birkaç saat veya daha uzun zaman) hareket etmedikleri bir duruma girer (torpor). Bu durumda vücut ısısı sağlam kalmaz ve dışarıdaki sıcaklığa uyum sağlar ve metabolizma yavaşlar. Kalın kuyruklu makilerde bu durum hatta aylarca sürer ve kış uykusu olarak değerlendirilebilir. Aynı kış uykusu yapan hayvanlar gibi, kuraklık dönemine doğru normalinden fazla yiyerek kalın kuyruğunda yağ depolar.

Kedi makisigiller her şey yiyicidir (omnivor). Meyve, çiçek, nektar gibi bitkisel şeylerin yanında böcek, örümcek ve küçük omurgalıları da yerler.

Kasım ayı civarında çiftleşme zamanı başlar. 60 günlük bir gebelikten sonra 2 - 4 yavru doğar. Anne yavruyu emzirdiği ilk 1 - 2 ay yanında taşır. 1 - 2 yıl içinde ergenleşirler. İnsanların bakımında bulunanları arasında 20 yaşına varanları olmuştur, ancak tabiat'da daha az yaşadıkları tahmin edilir.

En büyük düşmanları baykuşlar, yılanlar ve Madagaskar etçilleridir. İnsanlarca yapılan tehdit ise ormanın yok edilmesidir. Genel olarak büyük makiler kadar tehdit altında değildirler. Ancak birçok yeni bulunan tür hakkında ayrıntılı bilgi mevcut değil.

Sınıflandırma

[değiştir | kaynağı değiştir]
Batı kalın kuyruklu maki (Cheirogaleus medius)

Kedi makisigiller önceleri makigiller familyasına eklenirlerdi, ancak vücut yapılarında ve yaşam şekillerinde olan farklarından dolayı artık ayrı bir familya olarak kabul edilirler.

Familya'nın 5 cinsi 30 türe ayrılır:[1]

Çatal şeritli makiler ayrı bir alt familya'ya konulmakta (Phanerinae), diğer cinsler ise Cheirogaleinae alt familyasını oluşturur. Familya içerisindeki akrabalık mesafeleri şu şekilde gösterilebilir:[2]

Kedi makisigiller (Cheirogaleidae)
├──Çatal şeritli makiler (Phanerinae, Phaner)
└──Cheirogaleinae
   ├──Kalın kuyruklu makiler (Cheirogaleus)
   └──N.N.
   ├──Tüy kulaklı maki (Allocebus)
   └──N.N.
     ├──Fare makileri (Microcebus)
     └──Büyük fare makileri (Mirza)
  • Thomas Geissmann: Vergleichende Primatologie, Springer-Verlag 2003, ISBN 3-540-43645-6
  • Ronald M. Nowak: Walker's Mammals of the World. Johns Hopkins University Press, 1999 ISBN 0-8018-5789-9
  • R. Mittermeier, J. Ganzhorn, W. Konstant, K. Glander, I. Tattersall, C. Groves, A. Rylands, A. Hapke, J. Ratsimbazafy, M. Mayor, E. Louis jr., Y. Rumpler, C. Schwitzer und R. Rasoloarison: Lemur Diversity in Madagascar. In: International Journal of Primatology 29 (2008), S. 1607–1656.
  1. ^ nach Mittermeier et al. (2008)
  2. ^ nach Geissmann (2003), S. 49

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Kedi makisigiller ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Wikispecies'te Kedi makisigiller ile ilgili detaylı taksonomi bilgileri bulunur.