Lomlar
 19. yüzyılda Lomlar (Poşalar) | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
| Diller | |
| Din | |
Lomlar veya Poşalar (Ermenice: Բոշա Boşa, Gürcüce: ბოშა Boşa, Rusça: Боша Boşa), Ermenistan, Gürcistan, Türkiye ve az da olsa Azerbaycan'da belli bölgelere dağılmış opluluklardır. Poşa, Gürcüce "Boşa"dan (ბოშა) gelir ve Tao-Klarceti bölgesi ile yakın çevresinde Çingenelere verilen isimdir. Nitekim bu topluluk 1835 Osmanlı nüfus defterinde Çingene anlamında "Kıptî", 1886 Rus nüfus sayımında da "Çingene" (цыгане) olarak kaydedilmiştir.[1][2] Günümüzde Çingene anlamında Boşa adının kullanıldığı tek dil Gürcücedir.
Lomlar veya Poşalar, Hint-Aryan dillerinde ve içinde yoğun Ermenice kelimelerin de bulunduğu Lomca (Lomavren) konuşurlar. 11. yüzyılda Hindistan'dan ayrılmış ve batıya doğru göç etmişlerdir. Günümüzde Domlar, Dombalar ve Rom gibi gruplarla beraber çağdaş Rom halklarının etnolojik yapısını oluştururlar.
Çingenelerin Poşa olarak adlandırıldığı Tao-Klarceti bölgesinde bu topluluk, 1835 nüfus tespitinde Müslüman ve Hristiyan nüfusun bir parçası sayılmamış, "Kıptî" adıyla ayrı bir defterde kaydedilmiştir. Örneğin Çıldır Eyaleti'ne bağlı Ardanuç sancağında 37 hanede 83 erkek bu adla kaydedilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince bu tarihte Ardanuç sancağında yaklaşık 166 Poşanın yaşadığı ortaya çıkar.[1] Aynı topluluk 1886 Rus nüfus sayımında "Çingene" adıyla kaydedilmişti. Bu tarihte Artvin sancağının Ardanuç kazasının Longothevi nahiyesinde 214 Çingene, Şavşet-İmerhevi kazasının Okrobageti nahiyesinde 82 Çingene yaşıyordu. Bu nüfus tespitinde “Çingene”, coğrafi bir yer olmamasına rağmen, bu iki nahiyeyi oluşturan idari birimler sayılmıştır.[3] Bu durum Poşaların bu tarihte yerleşik bir hayata geçmediğini göstermesi açısından da önemlidir. Aynı nüfus sayımında Oltu sancağının Taoskari kazasına bağlı Aşağı Sevkari köyünde, 39’u erkek ve 30’u kadın olmak üzere 14 hanede 69 Çingene kaydedilmiştir. Aynı köyde ayrıca 1 hanede 2 Türk ikamet ediyordu.[4] Bu kayıt ise, Poşların veya Çingenelerin bu bölgede yerleşik hayata geçmeye başladıklarını göstermektedir.
Lomlar genelde tüm Roman halkları gibi bulundukları coğrafya ve ülkelerin dillerini konuşurlar. Günümüzde Ermenistan'da Lomca yani Lomavren dili belli bir düzeyde varlığını korumuș olmasına karşın, Türkiye'de yaşayan Poşalar sadece Lomca kelime haznesi ile Türkçe konuşurlar. Gürcistan'da Tiflis, Kutaisi, Ahılkelek ve Ahıska şehirlerinde, Ermenistan'da Erivan'ın ilçeleri olan (Kanaker-Zeytun, Nork-Maraş) ve Gümrü şehirlerinde yoğun olarak yaşarlar. Türkiye'de ise Artvin, Erzurum, Sivas, Ardahan, Erzincan gibi Kuzey Doğu Anadolu illeri Lom nüfusun ağırlıklı olarak yaşadıkları şehirlerin başında gelir.
Anadolu'da kendini Poşa olarak adlandıran grup göç hareketlerinde Batı'ya gitmemiş Anadolu'da kalmıştır. Çoğunlukla Batı Ermenicesinin yerel varyantını konuştukları görülür. Lomavren diline ait birkaç sözcük vardır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Faruk Taşkın - Ali İrfan Kaya, Ardanuç Nüfus Defterleri (1835), Ankara, 2018, s.197-199, ISBN 978-605-288-814-8
- ^ Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" 1401, 1460.
- ^ Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" - 1401, 1460.
- ^ Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı" - 804.
- RomNews Network Community@RomNews.com / de:: İnternet üzerinde Romanlar / Çingeneler kaynak.
- Nüfus ve insanlar | İnsanlar | Ermenistan Seyahat, Tarih, Arkeoloji ve Ekoloji | TourArmenia 10 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Wixman. SSCB Halk.s.30.
- Poşa Artvin Ansiklopedisi 10 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Marushiakova, Elena and Vesselin Popov. 2016. Gypsies of Central Asia and Caucasus. London: Palgrave Macmillan.
 | Etnik grup ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
