Амапá

Амапá — Бразилия шимолидаги штат. У шимолда Франсия Гвианаси билан ўралган. Штат Амазон дарёсининг оғзида жойлашган ва асосан тропик ўрмонлардан иборат. Штатнинг тахминий аҳолиси 782 295 кишини ташкил қилади (2016-йилда) ва 142 828 квадрат километр майдонни эгаллайди. Штат пойтахти — Маcапа.

Штатнинг катта қисми ёмғирли ўрмон бўлиб, ХХИ асрда уни сақлаб қолиш учун ҳаракатлар қилинган. Тумукумаке миллий боғи 2002-йилда очилган.^[1] Арапанинг табиий ресурслари орасида маун ва атиргул, каучук, жут, финдиқ, балиқ ва бошқа денгиз маҳсулотлари каби мебел дарахтлари мавжуд. Дарёлардан олтин отилиб чиқади ва Макапа шаҳридан марганец конлари бор. Денгиз минтақасида нефт синов бурғулаш амалга оширилди.^[2]

Араваки ҳинду қабиласи европаликлар бу ерга жойлашгунга қадар бу ҳудудда яшаган. Амапá ҳудудини эвропаликлар томонидан биринчи ўрганиш 1500-йилга тўғри келади. 19-асрнинг охиригача бу ҳудуд Португалия ва Франсия ўртасидаги баҳс мавзуси бўлган.

1900-йил 1 майда Женева арбитраж суди Амапáни Бразилия ҳудуди деб тасдиқлади. 1943-йилда Амапá давлат мақомини олди. 1988-йил 5-октабрда Бразилия конституцияси қабул қилинди ва Амапá штат сифатида тан олинди.

Деярли бутун штатни Амазония ўрмонлари билан зич ўсган текис текислик эгаллайди. Шимоли ва ғарбида 500 м дан ортиқ баландликлар бор. Океан қирғоғи паст, ботқоқ, мангровлар билан қопланган. Олдинги дарахт кесиш жойларида саванналар ҳукмронлик қилган.

Иқлими тропик, жуда нам. Штат дарёлар тармоғи билан зич ўйилган: жанубий четини Амазон дарёси делтаси эгаллайди. Штат дарёларининг аксарияти шу дарё ҳавзасига тегишли. Бошқалари тўғридан-тўғри океанга қуйилади ёки шимолдан оқадиган Ожапоке дарёси ҳавзасига киради. Дарёларда кўплаб сойлар ва шаршаралар мавжуд.

• сотиш — 74,4 %
• оқлар — 21,4 %
• қора танлилар — 4,5 %
• Осиёликлар ва ҳиндлар — 0,8 %

Аҳоли сони 2015-йил учун тахминий ҳисобланади.^[3]

• Маcапá — 456 171
• Сантана — 112 218
• Ларанжал до Жари — 45 712
• Оиапоқуэ — 24 263
• Порто Гранде — 19 669
• Мазагао — 19 571

Унинг иқтисодиёти марганец ишлаб чиқариш ва ёғоч таъминотига асосланган.

1941-йилда Серра-ду-Навида катта марганец кони топилди.

Бу эрда ёғочдан ташқари, Бразилия ёнғоғи ҳам этказиб берилади. Дарёлар ва океанлардан балиқ овланади. Ҳудудда маниок ва шоли етиштирилади. Чорвачиликнинг йирик шохли тармоғи кенг тарқалган .

Туризм ёмон ривожланган.

Ишлаб чиқарилган маҳсулотнинг 75,5 %и ёғоч, 18,7 %и марганецдир.