Jump to content

Презерватив

From Vikipediya
Замонавий эркаклар презервативи

Презерватив (франсузча: прéсерватиф) — бу жинсий алоқа пайтида ҳомиладорлик ёки жинсий йўл билан юқадиган инфекция (СТИ) эҳтимолини камайтириш учун ишлатиладиган қобиқ шаклидаги тўсиқ.[1] Эркаклар учун ҳам аёллар учун ҳам презервативлар мавжуд.[2] Тўғри фойдаланиш ва ҳар бир жинсий алоқада фойдаланиш — шериклари презервативлардан фойдаланадиган аёлларда йилига 2 % ҳомиладорлик даражаси кузатилади.[1] Одатий фойдаланиш билан ҳомиладорлик даражаси йилига 18 % ни ташкил қилади. Улардан фойдаланиш гонорея, хламидия, тричомониасис, гепатит Б ва ОИВ/ОИТС хавфини сезиларли даражада камайтиради.[1] Камроқ даражада улар генитал ҳерпес, инсон папилломавируси (ҲПВ) ва сифилиздан ҳам ҳимоя қилади.[1]

Қадимги Мисрда презерватив

Эркак презервативи жинсий алоқадан олдин тик турган жинсий олатни устига ўралади ва спермани жинсий шерикнинг танасига киришига тўсқинлик қиладиган жисмоний тўсиқ ҳосил қилиш орқали ишлайди.[1][3] Эркак презервативлари одатда латексдан ва камдан кам холларда полиуретан, полиизопрен ёки қўзичоқ ичакларидан тайёрланади.[1] Эркак презервативлари фойдаланиш қулайлиги, топиш осон бўлган ва кам акс таъсир каби афзалликларга эга.[1] Латекс аллергияси бўлган эркаклар латексдан бошқа материаллардан, масалан, полиуретандан тайёрланган презервативлардан фойдаланишлари керак.[1] Аёл презервативлари одатда полиуретандан тайёрланади ва бир неча марта ишлатилиши мумкин.[3]

Жинсий йўл билан юқадиган касалликларнинг олдини олиш усули сифатида презервативлар камида 1564-йилдан бери қўлланилган[1] Резина презервативлар 1855-йилда, кейин эса 1920-йилларда латекс презервативлар пайдо бўлди.[4][5] У Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилотининг асосий дорилар рўйхатига киритилган.[6] Қўшма Штатларда презервативлар одатда 1,00 АҚШ долларидан камроқ туради.[7] 2019-йил ҳолатига кўра, дунё бўйлаб туғилишни назорат қилишни қўллайдиганларнинг тахминан 21 фоизи презервативдан фойдаланган, бу эса аёлларни стерилизация қилишдан кейин иккинчи энг кенг тарқалган усул (24 %).[8] Презервативдан фойдаланиш даражаси Шарқий ва Жануби-Шарқий Осиё, Европа ва Шимолий Америкада энг юқори.[8] Йилига тахминан олти-тўққиз миллиард сотилади.[9]

Яна қ.[edit | edit source]

Манбалар[edit | edit source]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 Ҳатчер, Роберт Антҳонй. Cонтраcептиве Течнологй (эн). Ардент Медиа, 2007 — 297–311 бет. ИСБН 9781597080019. 
  2. . WҲО Модел Формуларй 2008. Wорлд Ҳеалтҳ Организатион, 2009 — 372 бет. ИСБН 9789241547659. 
  3. 3,0 3,1 Сперофф, Леон. А Cлиниcал Гуиде фор Cонтраcептион (эн). Липпинcотт Wиллиамс & Wилкинс, 2011 — 305–307 бет. ИСБН 9781608316106. 
  4. Аллен, Мичаэл Ж.. Тҳе Антҳем Антҳологй оф Виcториан Соннец (эн). Антҳем Пресс, 2011 — 51 бет. ИСБН 9781843318484. 
  5. МcКиббин, Росс. Cлассес анд Cултурес: Энгланд 1918–1951 (эн). Охфорд Университй Пресс, 2000 — 305 бет. ИСБН 9780198208556. 
  6. . Wорлд Ҳеалтҳ Организатион модел лист оф эссентиал медиcинес: 21ст лист 2019. Генева: Wорлд Ҳеалтҳ Организатион, 2019. WҲО/МВП/ЭМП/ИАУ/2019.06. Лиcенсе: CC БЙ-НC-СА 3.0 ИГО. 
  7. Шоупе, Донна. Cонтраcептион (эн). Жоҳн Wилей & Сонс, 2011 — 15 бет. ИСБН 9781444342635. 
  8. 8,0 8,1 „Cонтраcептиве Усе бй Метҳод: дата бооклет“. ун.орг. Унитед Натионс Департмент оф Эcономиc анд Соcиал Аффаирс (2019). Қаралди: 2021-йил 2-январ.
  9. Ҳерманн, Ҳенрй Р.. Доминанcе анд Аггрессион ин Ҳуманс анд Отҳер Анималс: Тҳе Греат Гаме оф Лифе (эн). Аcадемиc Пресс, 2016. ИСБН 9780128092958. 

Ҳаволалар[edit | edit source]