The Wayback Machine - https://web.archive.org/web/20180517145412/http://kazak.xjyl.gov.cn:80/Article/ShowArticle.aspx?ArticleID=16551
<%@LANGUAGE="JAVASCRIPT" CODEPAGE="65001"%>
中文 哈文

باس بەت>>اتامۇرا- اسىل قازىنا>>مادەنيەت

ناۋرىزىم-مەرەكەم

 

حالىق تورى مەن ىلە كەشى گازەتى مەكەمەسىنىڭ سەلبەسۋىندە، شينجياڭ موڭعۇلكۇرە اۋداندىق پارتكوم ۇگىت ءبولىمىنىڭ دەمەۋىمەن وتكىزىلگەن «ناۋرىزىم ــ مەرەكەم»اتىنداعى ولەڭ، شالقىما باسەكەسى بويىنشا 1-توپتا جاريالانعان شىعارمالار:

«ىلە كەشى» گازەتىندە 2013-جىلى اقپاننىڭ 22-كۇنى جاريالاندى


قۇسان قۇرمانقان ۇلى
و،ناۋرىز
قوزى-لاقتىڭ تاڭدايىندا اق ۋىز،
قىساڭ قىستان جادىرايتىن شاعىمىز.
كوك وزەندى كۇركىرەتىپ
كوكتەمدى
دۇركىرەتىپ كەلدى مىنە ناۋرىز!

ەندىگارى جالعاسپاسىن ەسكى ىرىم،
جاقسى سالتپەن اۋىزدانسىن ءوسپىرىم.
وي مەن بويعا كولەڭكەدەي جابىسقان،
قۋىپ تاستا كەدەيلىكتىڭ كەسپىرىن.

و،ناۋرىز، حالىڭ قالاي دەگەيسىڭ،
تۇلكى قۇرساق جۇرگەندەرگە وگەيسىپ.
نارىق قۋعان نار تاۋەكەل زاماندا،
قول بەرەتىن اتىمتايلار كوبەيسىن!

الا كەلشى اتانىڭ اس-تاماعىن،
ارقاۋ ەتسىن اق كورمەگەن بالا مىڭ.
باسىمىزعا ءۇيىر قىلماي،
وزگەنىڭ
وزىنە بەر ءوزى وندىرگەن شارابىن.

قادامىڭنان شاپاعات نۇر قۇيىلسىن،
ءار جۇرەككە يماندىلىق بۇيىرىسىن.
ۇلدارىمىز ءوڭ-رەتىن تۇزەتىپ،
قىزدارىمىز ءوز كيىمىن كيىنسىن.

و،ناۋرىز، جاقسى باستا جىل باسىن،
جاستارىمىز اقىل-قايرات جيناسىن.
انا ءتىلىن،
عۇرىپ-ادەتىن ءارقاشان،
ءوز اناسىن سيلاعانداي سيلاسىن.

سىباعاما ءتيىپ ءاربىر سىنشى كۇن،
سىپىرىلسىن بويىمداعى قىرسىعىم.
از قازاقتى توپقا، جىككە بولەتىن
ءازازىلدىڭ بۇز ەندەشە تۇمسىعىن!

اكىمدەرىڭ ويلانسىن دا ءاز حالقىن،
اقىندارىڭ جاڭالاسىن ءسوز سالتىن.
باياعىداي «كوشپەندى» دەپ قومسىنباي،
جالپاق الەم بىزگە دە ءبىر كوز سالسىن!

و،ناۋرىز!
جاقسىلىقتى الا كەل،
اسقاقتاتىپ اسەم انگە سالا كەل.
بار ادامنىڭ جان مەن ءتانىن اعارتىپ،
ورتامىزعا وردا تىگىپ قالا بەر.

ەلەش مۇراتبەك ۇلى
ناۋرىزىم ـ مەرەكەم
بەرەكەنىڭ تۋىن بيىك كوتەرىپ،
اق تىلەۋمەن بار ارمانعا جەتەلىك.
كەلدى مىنە،مەرەكە-كۇن ناۋرىزىم،
ايدان امان،جىلدان ەسەن وتەلىك.

كوكىرەكتەن الاۋلايدى جىر-ۇشقىن،
باق دارىسىن، بىردەن-بىرگە جۇعىسسىن.
بەرەكەمەن بەيبىت تىرلىك ورناسىن،
جاڭا جىلدا ۇلى كۇنى ۇلىستىڭ.
ءداستۇرىمنىڭ ايگىلەپ ءبىر جالعاسىن،
ۇيتقى بولعان بەرەكەگە سان عاسىر.
تىلەۋ تىلەپ، ۇلى كۇنى ۇلىستىڭ،
وركەن جايىپ كەلە جاتىر مال-باسىڭ.

ۇرپاق جالعاپ،تاربيە الىپ اقىلدان،
ۇلىلىققا، بەل بايلاعان شاقىرعان،
ۇلاعاتتاپ وسى كۇندى سوڭعىلار،
كوپ كوجەدەي كوڭىل كۇيىن ساپىرعان.
سامارقاننىڭ ەرىگەندە كوك تاسى،
ادام ءۇشىن بار جاقسىلىق، (جوق قاسى)،
تورتەۋ تۇگەل توبەدەگى ورالىپ،
بار شاڭىراق مازداپ جانار وت باسى.

و، ناۋرىزىم! قاسيەتىڭ كوپ ەكەن،
اق نۇرىڭا،شاتتىعىڭا بولە سەن.
ماقتانىشىم، باق تابىسىڭ مول بولسىن،
ناۋرىز وسى بەرەكەم دە مەرەكەم!...

دۋمان ءبازىلجان ۇلى
ناۋرىزناما
ناۋرىز!
نار پەيىلىن جايعان كوسەم،
سەن كەلمەي بوسامايدى شايدان كەسەم.
قامپيتىپ قارنىمىزدى كوجەسىمەن،
قارىق قىپ جۇرەتۇعىن،
قايران شەشەم!

ءبىر قايعى بەيۋاقىتتا قوسقا كىردى،
سۇرگەندەي سودان باستاپ بوسقا ءومىردى،
مەن بۇگىن كوجە ءىشتىم كوز جاسىممەن،
ءوزىم دە جىگىت ەدىم بوستاۋ كوڭىلى.
قوزعايدى ەسكى مۇڭدى جارا تۇينەپ،
بوزدايدى ءبىر ساعىنىش دارا كۇي بوپ.
ءدال بۇگىن قاتىق ءىشتى قايعىسىمەن،
كەزىندە قۇرت ەزەتىن قارا تۇينەك.

نار-انام نازارىن ساپ بالاسىنا،
جۇمسايتىن اۋىل ءۇيدىڭ اراسىنا.
شاپقىلاپ ەل شاقىرار شابارمانىڭ،
قازديىپ وتىر بۇگىن قالاسىندا.

استىندا قۇت بار ەدى قاباعىنىڭ،
تۇلىپپەن ۇرتتار ەدى قارا قۇلىن.
تايقازان قايناتاتىن،
قايران شەشەم
جاي قازان قايناتۋعا جارادى ۇلىڭ.

ساپ كوڭىل،
سابىر،سابىر،
جۇرەكتە ءۇمىت.
بەكىن سەن بەرەكەدە بىلەك ءتۇرىپ.
سارقىتىن سوڭعى كوجە كوتەرەيىن،
ەل-جۇرتتىڭ اماندىعىن تىلەپ تۇرىپ.


ومىربەك ءداۋىت ۇلى
ناۋرىز، نەتكەن كيەلى ەڭ
ۇلى كۇنى ۇلىستىڭ،
ناۋرىز-جاڭا جىل باسى.
تۇرىك تەكتەس ۇلتتىڭ،
ءداستۇرلى ءتول تۋماسى.

كۇن مەنەن ءتۇن تەڭەلىپ،
تىڭ تىرلىككە جول العان.
ەل شاتتىققا بولەنىپ،
ارقالاعان مول ارمان.

جەتى دامنەن قۇرالعان،
قۇت بار تىلەۋ كوجەدە.
قارتتاردان باتا سۇرالعان،
جاستاردى جەبەپ ونەرگە.

باسىمىزعا ىرىس-باق،
ورناسىن دەپ قاشاندا.
ۇلىس كۇنىن ۇلىقتاپ،
شىقپايدى ەكەن ساپارعا.

دەم الىپ ءىس باستاماي،
«ىشىمدىكتەن» تيىلعان.
الا جىپتەن اتتاماي،
كىسىلىككە سيىنعان.

سان سىناعىن عاسىردىڭ،
باستان كەشكەن ناۋرىز.
سىنىعى دەپ اسىلدىڭ،
ماقتان ەتەم ناۋرىز.

ەلگە بىرلىك،
داۋىرگە-بەيبىتشىلىك تىلەگەن.
ءمانى تەرەڭ ماڭگىگە،
ناۋرىز-نەتكەن كيەلى ەڭ!؟

قاسەن ساتىلقانوۆ
ناۋرىزدان الايىن ناعىز باتا
1
كۇمىس شۋاق ايمالاپ ناۋرىزدا،
ىرىس-بۇلاق، ءار سايدان اعىلۋدا.
اق كورپەسىن سوكتىردى جەر انامىز،
كوك كويلەكتى كوكتەمدەي ارۋ قىزعا.
انگە شىرقاپ، جىل قۇسى باعىمىزدا،
گۇلدەر شەشەك،تال بۇرشىك تاعىنۋدا.
ۇيقىسىنان ويانىپ بايتاق الەم،
تىڭ تىرلىگىن باستادى اۋىلىمىزدا.

كۇن مەن ءتۇنى تەڭەلگەن شاعىمىزعا،
تابيعاتتىڭ تالاسسىز زاڭى كۋا.
«جىلدىڭ باسى بولسىن!» دەپ ات قويىپتى،
ۇلىس كۇنگى وسى ءبىر ناۋرىزعا.
ءتول امان، اق مولايىپ، امان بولىپ،
جاس قوسىلسىن تاعى ءبىر جانىمىزعا.
دەپ ەرتەمەن، جول جاساپ، اعاش ەگىپ،
بۇلاق كوزىن اشادى ناۋرىزدا.
2
اتا ءداستۇر ءالى دە جادىمىزدا،
تاتۋلىقتى تۋ ەتكەن تاۋىمىزعا.
ات كەكىلىن كەسىسىپ كەتكەندەردە،
قۇشاقتاسىپ كورىسەر ناۋرىزدا.

كارى جىلىك تارتىلعان الدىمىزعا،
اق كوجەنى ۇقساتام اق ۋىزعا.
ۇلاعاتتار ۇيىعان ۇلىس كۇن دەپ،
«تىلەۋ تويى» بولادى ناۋرىزدا.
قۇت كوگارشىن قونسىن دا قولىڭىزعا،
سولىڭنان اي، كۇن تۋسىن وڭىڭىزدان،
جەتى دامگە وسىنداي جەتى تىلەك،
ايتىپ قوسار اجەمىز، سونى ۇعىن دا.

ايدىك اۋەن تەربەتىپ شاڭ قوبىزعا،
ءان شىرقايدى اسەتتەي ايبوزىڭ دا.
جارلىلارعا جاقپاي بوپ جومارت حالقىم،
ناعىز نارقىن كورسەتەر ناۋرىزدا.

ءساليحالى سالتىمىز سارقىلماسا،
ۇلاعاتتان ۇرپاققا سارقىن قالسا.
قىزىر ءمۇسىن، دۋالى ەل، ابىز اتا،
باتا الام ناۋرىزدان اقىندارشا!!


ريزابەك سۇلەيمەن
ناۋرىزدا
تاريحىنا تولتىرعان عاسىر بەتىن،
سەنىڭ ىزگى، حالقىم-اي،قاسيەتىڭ.
سونىڭ ءبىرى-جىل باسى ءاز ناۋرىز،
ارداق تۇتىپ ۇرپاعىڭ باس يەتىن.

اتتاندىرىپ اي-كۇنىن جىلىپ وتكەن،
توكتى مىنە ناۋرىز نۇرىن كوكتەن.
سامارقاننىڭ كوك تاسى قايتا بالقىپ،
اۋىلىما ورالدى قايتا كوكتەم.

عۇزىرىڭا باسىمدى ءيپ تومەن،
قادىرىڭمەن، حالقىم-اي، بيىكتەگەم.
جەتى ءتۇرلى تاعامنىڭ قوسىندىسى،
ءابىلحايات سۋىنان كەم بە كوجەڭ.

كەشپەگەن-دى ارينە تەككە عۇمىر،
ءداستۇرى بار حالقىمنىڭ مەكتەبىن ءبىل.
كوك توبەدەن كوپ ءىسى كورىنەدى،
كوڭىلى مەن جەرىنىڭ كوكتەمى ءبىر.

اينالايىن،ءاز ەلىم، الىپ دانام،
ۇرپاعىنا جاماندىق دارىتپاعان.
بۇگىنىڭنىڭ كورەگەن كوزى مەنەن،
سان عاسىرعا سالتىڭدى الىپ بارام.

ءاز حالقىم ـ اي، تۇلەدى اتىرابىڭ،
تاپ تەتىگىن بايۋدىڭ اتىڭا ءمىن.
اق مولايىپ، ۇيىڭە قىدىر تۇنەپ،
شايقالماسىن ماڭگىلىك شاڭىراعىڭ.


ەركىنبەك وكەن ۇلى
ناۋرىز
نازىن سيلاپ ناۋرىز جايما-شۋاق،
سىرناي تارتىپ سىڭعىرلاپ سايدا بۇلاق،
قۇيقىلجىتىپ قۇستار دا ءان سالادى،
بۇتاعىنا اعاشتىڭ جايلانىپ اپ.

گۇل-بايشەشەك كومكەرىپ كوك توبەنى،
جۇرەكتەرگە سۇلۋلىق، وت بەرەدى.
كوك كويلەگى كولبىرەپ كوكتەم قىزدىڭ،
ءديدارىنان جىلىلىق ەسكەن لەبى.

كوكەك جاتتاپ كوڭىلدە كوكتەم جىرىن،
التىن كۇن اسپان جاقتان توككەن نۇرىن.
قوبىز تارتقان قوڭىرتاۋ، قوڭىر دالا،
شوپانداردىڭ اڭسايمىن كوكتەۋلىگىن.

جاساڭعىراپ تاۋ-دالا، مىنا عاسىر،
جاتقان سىندى توي جاساپ ۇلان-اسىر.
الىس جاقتان توركىندەپ جەتكەن قىزداي،
بۋرا بۇلتتار بۋسانىپ قىردا جاتىر.

جاپىراقتار جامىراپ تال-قايىڭنان،
بۇتا-بۇرگەن جارماسىپ شاۋجايىنان.
بالا كەزدە بالبىراپ ناۋرىزداعى،
ءدامى كەتپەس كوجەنىڭ تاڭدايىڭنان.

كوكتەم شۋاق ەنتەلەپ قىر باسىنا،
جەتتىك كەلىپ جەلپىنىپ جىل باسىنا.
و، ناۋرىز! نارقىمسىڭ، بەرەكەمسىڭ،
تەڭگەرمەيتىن ءبىر كۇنىڭدى ءبىر عاسىرعا.


كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى

 

 

ﯨﻠﻪ ﻗﺎﺯﺍﻕ ﺍﯙﺗﻮﻧﻮﻣﻴﺎﻟﻰ ﻭﺑﻠﯩﺴﺘﯩﻖ ﺣﺎﻟﯩﻖ ﯗﻛﯩﻤﻪﺗﻰ ﻛﻪﯕﺴﻪ ﻣﻪﯕﮕﻪﺭﻣﻪﺳﻰ ﯗﻳﯩﻤﺪﺍﺳﺘﯩﺮﻋﺎﻥ
ﯨﻠﻪ ﻗﺎﺯﺍﻕ ﺍﯙﺗﻮﻧﻮﻣﻴﺎﻟﻰ ﻭﺑﻠﯩﺴﺘﯩﻖ ﻩﻟﻪﻛﺘﺮﻭﻧﺪﻯ ﺍﻛﯩﻤﺸﯩﻠﯩﻚ ﯨﺴﺘﻪﺭ ﻛﻪﯕﺴﻪﺳﻰ باسقارادى  [新ICP备05001353号]
ﻩﻟﻪﻛﺘﺮﻭﻧﺪﻯ ﺍﻛﯩﻤﺸﯩﻠﯩﻚ ﯨﺴﺘﻪﺭ ﻛﻪﯕﺴﻪﺳﻰ ﺗﻪﺣﻨﻴﻜﺎﻟﯩﻖ ﺟﺎﻗﺘﺎﻥ ﺟﻪﺗﻪﻛﺸﯩﻠﯩﻚ ﻩﺗﻪﺩﻯ
E-mail: kazak@xjyl.gov.cn